• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Tom Waits ABC – Deel 2: I-Q, het intellectuele parcours

Op 21 november verschijnt Orphans: Brawlers, Bawlers and Bastards, een driedelige cd-box die dertig nieuwe liedjes en vierentwintig oudere verzamelt. Het oudere werk bestaat volgens de man zelve uit liedjes die tijdens het koken achter het fornuis gevallen zijn. De rest is speciaal voor de gelegenheid opgenomen. In deel 2 van het Tom Waits alfabet verkennen we I-Q: het intellectuele parcours.

Tekst: Sid Meuris

Beeld: Nozzman / nozzman.nl

Publicatiedatum: 22 november 2006

I = ‘In the Neighborhood’
Swordfishtrombones uit (1983) leverde Waits niet alleen een revolutionair nieuw geluid op, maar ook zijn eerste radiohitje. ‘In the Neighborhood’ is een leuk walsje dat in de Lage Landen toendertijd vaak overdag op de radio te horen is en zodoende voor veel mensen de eerste confrontatie met het oeuvre van Tom Waits. De bijhorende clip waarin een fanfare die twijfelt tussen een New Orleans begrafenisstoet en een circusoptocht vrolijk een eind weg host, is ook op het netvlies van een generatie Tom Waitsadepten gebrand.

J = Jim Jarmusch
Eén van de filmmakers waarmee Waits een band voor het leven gesmeed heeft. Ze werken voor het eerst samen aan Down by Law (1986), waarin Waits een slechtgeluimde dj vertolkt die uit de gevangenis ontsnapt. In Mystery Train (1989) speelt hij dezelfde rol, maar is hij enkel op de radio te horen. Voor Night on Earth (1991) componeert Waits een zeer mooie soundtrack. In 1993 is hij te zien in Coffee and Cigarettes III, een kortfilm waarin Waits en Iggy Pop er op losleuteren over hun favoriete genotsmiddelen. Jarmusch regisseert op zijn beurt de clip voor ‘It’s Alright with Me’.

K = Kathleen Brennan
Op nieuwjaarsavond 1980 ontmoet Waits ene Kathleen Patricia Brennan op een feestje in L.A.. In augustus van dat jaar treden ze in het huwelijk. Ze is deels verantwoordelijk voor Waits’ koerswijziging in 1983. Hoewel ze meewerkt aan Swordfishtrombones krijgt ze geen credits – de plaat is enkel aan haar opgedragen. Op Rain Dogs krijgt ze één songschrijverscredit, maar vanaf dan is ze op elke Waitsplaat duidelijk aanwezig. Ze schrijft mee aan songs, produceert en werkt mee aan Waits’ potten en pannenpercussie. In 1999 verklaart hij: “Ik ben de goudzoeker, zij is de kok. Zij zegt: ‘Jij brengt de ideeën thuis, ik brouw er wat van'.”

L = Law Suits
In 1981 neemt Waits een voiceover op voor Butcher’s Blend hondenbrokken. Hij zegt dingen als: “As dog travels through the envied and often tempting world of man, there's one thing, above all, that tempts him most ... the taste of meat!” Vanaf dan wordt hij bestookt met aanbiedingen, die hij steeds afwijst. Sommige bedrijven huren een soundalike in, maar dat breekt hen zuur op. Waits won al enkele grote rechtszaken tegen bedrijven als Levi’s, Opel en Audi. “Gevraagd worden voor een reclamecampagne is blijkbaar het grootst mogelijke compliment ... Ik weet dat rechtbanken mij geen radiozendtijd kunnen bezorgen, maar ik vraag hen wel om mij radioactief te maken voor adverteerders”.

M = Mule Variations
Waits had het eerste deel van zijn carriere voor Asylum Records gewerkt, en daarna voor lange tijd voor Island Records. In 1999 stapt hij plots over naar Anti-, een sublabel van Bad Religions Epitaph. Mule Variations klinkt als een soort ‘Best Of’; alsof elke plaat sinds Swordfishtrombones zijn eigen kleine tribute krijgt. Wie geen mirakels verwacht, kan voluit genieten van de depressieve ballades en sarcastische rockers. ‘Eyeball Kid’ is zijn beste freaksong sinds lang. ‘Filipino Box Spring Hog’ is onwaarschijnlijk groovy. En het atmosferische ‘What’s He Building?’ is een heerlijk hoorspel over nieuwsgierige en excentrieke buren. Grappige, duistere plaat.

N = Napoleone’s Pizza House
Als veertienjarige gaat Waits in een pizzeria werken, in National City, Californië. Hoewel hij naar school gaat en geregeld optreedt in clubs, blijft hij hier een dikke vier jaar aan de slag (1964 tot 1968). Napoleone’s blijkt een bron van inspiratie en duikt in verschillende songs op. In ‘I Can’t Wait to Get off Work’ vernoemt hij zijn oude bazen. ‘The Ghosts of Saturday Night’ heeft als ondertitel ‘After Hours at Napoleone’s Pizza House’. Tijdens zijn pauzes zit Waits naast de jukebox, luistert naar Ray Charles en droomt van een carrière in de muziek. Napoleone’s bestaat nog steeds en de jukebox staat vol Tom Waitssongs.

O = One from the Heart
In 1978 had Waits al een deel van de soundtrack voor Robert Altman’s A Wedding geschreven, maar Francis Ford Coppola’s flop uit 1982 wordt zijn eerste volledige soundtrack. Hij zingt enkele duetten met countryzangeres Crystal Gayle, met een licht klef resultaat. Waits mag vervolgens één zinnetje zeggen in The Outsiders (1983) en krijgt een grotere rol in Rumble Fish (1983). In The Cotton Club (1984) is hij de presentator. Voor het door Coppola geproduceerde Wait Until Spring, Bandini (1990) draagt hij bij aan de soundtrack. En als de insecten etende Renfield in Bram Stoker’s Dracula (1992) mag hij echt de show stelen.

P = Potten en pannenpercussie
Geluiden zijn erg belangrijk voor Waits. Tijdens de opnames van Swordfishtrombones sleept er iemand een stoel over de grond naast een microfoon. Het geproduceerde lawaai zet Waits aan het denken: “Jeez, dat is even muzikaal als alles wat ik vandaag al gehoord heb. Ik moet meer aandacht schenken aan dingen die zich net buiten de grenzen bevinden van datgene wat ik normaliter doe.” Vanaf Bone Machine gebruikt hij dat 100% als richtlijn voor de percussie. Waarom een drum gebruiken als er buiten vanalles ligt dat beter klinkt? Potten, pannen, dikke en dunne stokken, klinken veel interessanter.

Q = Quotes
Over zijn favoriete band: “Het Leger des Heils. Ze spelen hier elke zondag aan de overkant van de straat. Ik ben er gewoon kapot van.” (1985) Over roken: “Ben ik mee gestopt. Ik begon eender wat te roken. Ik heb eens een pakje sigaretten achterin de tuin begraven, nadat ik er op gepist had. Een uur later heb ik het opgegraven, gedroogd in de oven en opgerookt.” (1999) Over muziek: “Muziek is duur lawaai. Het is niks anders dan wilde geluiden die gedresseerd worden en gevangen gezet in ritmes en deuntjes.” (2002)

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/tom-waits/tom-waits-abc-deel-2-i-q-het-intellectuele-parcours/14448/
Meer Tom Waits op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/tom-waits