• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Mark Everett (Eels): "Ik kan geen drama meer aan"

Dat muziek een vorm van expressie, een katalysator of bijna een soort therapie kan zijn, is Mark Oliver Everett niet vreemd. De frontman van de Amerikaanse band Eels staat er om bekend dat hij zijn duistere en depressieve emoties vastlegt in zijn nummers. En het werkt, want Eels timmert alweer achttien jaar aan de weg en bracht tien studioalbums vol gevoelige tracks uit. Tijd om de balans op te maken.

Tekst: Eileen Bosman en Malin Kox

Publicatiedatum: 13 augustus 2013

De korte conclusie: de trauma's van tragische (en komische) gebeurtenissen blijft hij bezingen, maar E geeft steeds meer ruimte aan het licht.

Door het succes van Beautiful Freak (1995) is het soms moeilijk voor te stellen dat E (foto boven, 1996) al twee platen op zijn naam had staan ten tijde van de release. Vergeleken met het album van 'Novocaine for the Soul', 'Susan's House' en het in de film Scream 2 gebruikte 'Your Lucky Day in Hell' zijn de eerste twee platen van E meer spielerei dan een artistiek statement. Broken Toy Shop blijkt ondanks de treurige naam een verzameling vrij vrolijke, lichtvoetige liedjes, met koortjes en teksten als "She was a walking piece of art / I am a broken wind-up toy."

Beautiful Freak, met de bekendste albumcover van Eels, was het visitekaartje van E, de eerste plaat onder de naam Eels. E's vader was al enige jaren overleden toen de zanger de nummers voor het album schreef. De plaat kwam uit in het jaar dat Everetts zuster, Elizabeth, zelfmoord pleegde. Dat E niet goed wist wat hij met zichzelf en met alle ellende om hem heen aan moest, blijkt maar al te goed uit de teksten op Beautiful Freak. Van het stevig rockende 'Rags to Rags' ("Rags to rags and rust to rust / How do you stand when you’ve been crushed?") tot het meer contemplatieve 'Flower' ("Everyday they rain down on me / Flower in a hailstorm"). Echt deprimerend wordt het met intieme afsluiter 'Manchild', waarop Elizabeth te horen is terwijl ze E's antwoordapparaat inspreekt.

Het richtingloze dat Beautiful Freak nog kenmerkt, maakt bij opvolger Electro-Shock Blues plaats voor E's bewuste keuze om zijn trauma's een plek te geven (foto onder, 1998). Niet alleen z'n vader en zus zijn overleden, ook zijn moeder is hem inmiddels ontvallen. Electro-Shock Blues is zijn therapie, het antwoord op de onvermijdelijke vraag die zowel volgt op de dood van een geliefde als op het wegebben van de buzz rondom een veelgeprezen album: 'wat nu?' "Life is funny / But not ha-ha funny", zingt E in '3 Speed' en dat is misschien nog wel de beste omschrijving van het gevoel dat Electro-Shock Blues oproept.

Ondanks de zware thema's van Electro-Shock Blues, zoals zelfmoord, ziekte en psychische pijn, zijn er op het album al enige vrolijke noten te ontdekken. Die lijn wordt voortgezet op Daisies of the Galaxy. Door het grote publiek wordt vooral 'Mr. E's Beautiful Blues' goed ontvangen, een nummer dat naar verluidt alleen is toegevoegd aan de tracklist omdat de platenmaatschappij erop stond. Ook zonder deze track is er echter genoeg opgewektheid te vinden op het album uit 2000. 'Tiger in My Tank' en 'I Like Birds' zijn tekstueel misschien niet extreem positief, maar de melodietjes maken veel goed.

Binnen een jaar volgt Souljacker. Het is 2001, de Twin Towers vallen, en de release van Souljacker wordt uitgesteld in de VS. Of dit is omdat E op de cover te veel aan een terrorist doet denken vanwege zijn flinke baard en hoodie (foto onder, 2001), of omdat er geen singlemateriaal op de plaat staat (de officiële lezing), blijft onduidelijk. Volgens Everett zelf gaat het eerste titelnummer, 'Souljacker Part I', over het leven zonder ziel. 'Souljacker Part II' schrijft E terwijl hij in retraite is in Californië en eigenlijk niet mag schrijven, praten of lezen. De hele plaat is bombastisch, rockend en Tom Waits-achtig door E's bijna pratende manier van zingen op een deel van het album.

Op zoek naar zijn vader
In 2007 maakt Everett de documentaire Parallel Worlds, Parallel Lives, waarin hij op zoek gaat naar informatie over zijn al vroeg overleden vader. Everett weet weinig van hem, terwijl de man een grote rol speelt in zijn muziek. E bezoekt oude vrienden, studiegenoten en collega's van zijn vader. Iedereen onthult beetje bij beetje wat voor soort man Hugh Everett geweest moet zijn. Een professor die E ontmoet, is zelfs diep geïntrigeerd door de theorie van parallelle universums die Everett senior ontwikkelde. Destijds kreeg hij hierop slechts negatieve reacties van vakgenoten.

Alle vragen worden langzaam maar zeker beantwoord in de documentaire en het is niet meer dan logisch dat E voor die tijd alle onduidelijkheden omtrent de mysterieuze man in zijn muziek verwerkte. Daarnaast wordt pijnlijk duidelijk dat E er eigenlijk alleen voor staat. Er is geen familie meer om op terug te vallen. Volgens de documentaire zit depressie in de familie Everett, maar iedereen zou vermoedelijk depressief worden van zo veel verlies. Gelukkig is E een kunstenaar. Waar de één gebaat is bij urenlange praatsessies op een chaise longue bij een zielenknijper, uit de kunstenaar zich op een andere manier. E zei eerder in een interview met KindaMuzik dat hij ontzettend veel gevoel heeft. Dit moét eruit. Het is dus niet zo vreemd dat de toon verandert op de albums die Eels maakt. Vergelijk het met stemmingswisselingen van een borderlinepatiënt: alles hangt af van emoties.

Het maakproces van Shootenanny voelde voor E als een break, 'even weg' van zijn uitvoerige meesterwerk Blinking Lights and Other Revelations, licht E in hetzelfde interview met KindaMuzik toe. Een luchtig album, dat moest voelen als vakantie. Dat deed het ook en ergens is dit logisch. Een zwaarbeladen album als Blinking Lights and Other Revelations, waar E zeven jaar aan werkte, is een pittige opgave. In 2005 komt Blinking Lights dan eindelijk uit. Een werk dat maar liefst 33 nummers telt en praktisch een autobiografie is. Familiegerelateerde thema's spelen de hoofdrollen. 'Son of a Bitch' gaat over de haat-liefdeverhouding die E met zijn moeder had. En je hoeft niet diep te spitten in dubbelzinnige woordspelingen en superlatieven om dat te weten te komen. E is expliciet: "Mother couldn't love me / But that didn't stop me from liking her." In het nummer 'Things the Grandchildren Should Know' (later ook de titel van zijn autobiografie) wordt duidelijk dat E's autistische trekjes te herleiden zijn naar zijn vader, die hij daarom beter begrijpt: "I'm turning out just like my father / Though I swore I never would / Now I can say that I have love for him / I never really understood / What it must have been like for him / Living inside his head / I feel like he's here with me now / Even though he's dead." Zware kost die enigszins gerelativeerd wordt in 'Hey Man', waaruit een sprankje hoop klinkt.

Stijgende lijn?
E heeft veel moeten verwerken in zijn leven en hij uit dit nog steeds in zijn muziek. Toch blijft hij op één of andere manier ergens in geloven. Hij - en daarmee ook de muziek - wordt heen en weer geslingerd tussen negatieve en positieve emoties, die allemaal heftig zijn. Het volgende plaat, Hombre Lobo (oftewel 'weerwolf' in het Spaans, misschien een verwijzing naar de enorme baard die hij liet groeien tijdens het schrijven van de track 'Dog Faced Boy') is de eerste van een trilogie. Voor Eels is het lastig om weer een album uit te brengen, omdat Blinking Lights and Other Revelations geniaal is. Misschien dat deze plaat daarom ook een totaal andere toon heeft, of de misère was na 33 tracks voor even uit zijn systeem. Geen zware emotionele woorden en kleine liedjes die de luisteraar raken, maar meer rock en joie de vivre. Twaalf songs of desire.

Elke serieuze depressie gaat gepaard met een terugval. End Times is het derde album van de reeks en dit gaat over mislukkingen in de liefde en over verouderen. Niet vreemd, E's Russische vrouw Anna verlaat hem in 2005 na een huwelijk van vijf jaar. Nu helpt een plaat opnemen in een kelder niet echt voor iemands gemoedstoestand, maar dat zal niet de voornaamste reden zijn van dit getergde geluid. Daarnaast moest de trilogie voelen als een leven zelf, meent E in datzelfde interview met KindaMuzik. Dus inclusief een geboorte en een eind. Thema's als ouder worden en scheiden passen goed bij de afsluitende plaat. De frontman van Eels heeft in ieder geval genoeg levenservaring waaruit hij kan putten.

En dan is daar Tomorrow Morning. Het negende album van Eels, dat gevuld is met louter positiviteit. Na diepe dalen komen weer hoogtes en dat lijkt E (foto boven, 2012) zich meer dan ooit te realiseren. Is het sarcasme? Aangedikte emotie? Of is ook 's werelds meest sippe zanger een levensgenieter geworden? Een greep uit de songteksten toont een optimisme dat duidelijk toebehoort aan E zelf: "How does a man lose all that he loves / And find the strength to rise above / Having nothing to call his own / How does he find that he still has love / No more sorrow and no more strife / Always some daylight following the night" ('Mystery of Life’). En in 'Looking Up' maakt E duidelijk dat tijd zelfs de diepste wonden geneest: "I said time has healed me / Can you feel me looking up / I'm looking up / I'm looking up / It took a little while but I'm a real fine man now / I never could but I always can now."

Met dat nieuwbakken gevoel van blijdschap en kracht levert Eels in 2013 album nummer tien af. Hierop een gevarieerd verhaal van blijdschap ("But it's looking good / I've dug my way out / I'm changing up / What's the story about", uit 'New Alphabet') en tekenen van vechtlust ("I've got enough left inside this tired heart / To win this world and walk on my feet / Know the trip", uit 'On the Ropes'). Uiteraard schemeren de verwijzingen naar de besproken trauma's in de teksten door, maar op een andere manier. Niet langer verliest E zich in dramatiek en hij is ook niet meer van plan om dit te doen. In een interview met The Portland Mercury zegt hij over een eventueel vervolg op zijn memoires, Things the Grandchildren Should Know: ''Over veertig jaar zou ik graag een vervolg maken dat het saaiste boek is dat iemand ooit heeft gelezen, want ik kan geen drama meer aan!''

PARALLEL WORLDS, PARALLEL LIVES from EELS on Vimeo.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/eels/met-pieken-en-dalen/24190/
Meer Eels op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/eels