• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

The Shins: Onzekerheid is prettig

"This is James," zegt het antwoordapparaat van James Mercer van The Shins vriendelijk, "I'm not home today." Diepe adem voor de piep. Maar dan verandert het vriendelijke antwoordapparaat onaangekondigd in een regelrechte Mr. Hyde. "I MAY BE COMING AFTER YOU!", brult het in mijn oor.

Tekst: Miriam Notenboom

Publicatiedatum: 14 april 2004

Geestig, maar net teveel van het goede voor een fonofoob. Ik hang op.

Ik dacht dat je er niet was.
"Nee, nee, het vorige gesprek liep wat uit. Mijn excuses."
Dat geeft niet.
"Waar bel je vandaan?"
Amsterdam.
"Amsterdam… Hoe laat is het daar?"
Tien over half tien.
"Negen uur later. Hier is het tien over half één."
In?
"Portland, Oregon."
Via… hoe spreek je Alburquerque uit?
"Alberkurkie. Alburquerque, New Mexico."
Als je het weet, is het niet moeilijk. Via Alburquerque. Wat is het voor stad?
"Heel vreemd. De omgeving zelf is mooi, heel lieflijk. De stad zelf niet. Er is veel armoede, dat maakt het niet aantrekkelijk. En New Mexico is nog maar honderd jaar geleden ingelijfd door de Verenigde Staten. Dat laat zijn sporen na. Dat is althans mijn verklaring voor de latente vijandigheid die je er voelt."
Tegen de Amerikanen?
"Hmm, tegen blanken in het algemeen. denk ik. Die zijn er een minderheid, dat is voor Amerikaanse middenklassekinderen heel ongewoon. Dat is tegelijkertijd ook wat er zo leuk is aan New Mexico: het is met geen enkele andere Amerikaanse staat te vergelijken. Toen we met The Shins op tournee gingen, ontdekten we pas dat het noorden van de VS veel homogener is dan Alburqerque."
Waarom ben je er weggegaan?
"Voor de afwisseling. Ik heb twaalf jaar in Alburquerque gewoond. Ik heb er gestudeerd en speelde er in mijn eerste bandjes. Blue Roof Dinner [een Dinosaur Jr.-coverband - MN], daarna Flake Music, daarna The Shins. Het werd tijd voor iets anders."

Je bent opgegroeid in Europa.
"Ja. Mijn vader zat bij de Amerikaanse luchtmacht en werd met zijn gezin naar verschillende locaties in Europa uitgezonden. Tussen mijn achtste en mijn elfde woonde ik in Duitsland, vlakbij een woud. Dat was voor de kinderen uit de buurt iets magisch: zo'n enorme speeltuin achter het huis. Daar heb ik de mooiste herinneringen aan."
En daarna, Engeland?
"Suffolk. Daar heb ik mijn middelbare schooltijd doorgebracht en ontdekte ik de popmuziek. Het was midden jaren tachtig, er waren zoveel bandjes waarmee ik me kon identificeren. Als puber ben je daar ook ontvankelijk voor. The Smiths, The Cure, Echo & The Bunnymen... Alle die angst-bandjes. Mensen zeggen soms dat je dat in The Shins terughoort."
Dat is ook zo. Of vind je dat niet terecht?
"Oh, jawel. Het is vrij direct. Ik kan een liedje schrijven, en terwijl ik het schrijf doet de melodie me aan The Smiths denken."
Werk je zo? Je gaat zitten en bedenkt een liedje?
"Daar komt het op neer. Ik bedenk met mijn gitaar en al neuriënd de akkoorden en de melodieën. De drumpartijen worden daarna toegevoegd, dan overdubs en een basmelodie. De arrangementen ontstaan in de studio."
Ik mis de teksten.
"Die komen als laatste. Soms pas in de studio als we al aan het opnemen zijn."
Dat verbaast me.
"Waarom?"
Omdat ze erg beeldend zijn. Ze suggereren dat je al indrukken sprokkelend door het leven gaat.
Denkt na. "Ik snap wat je bedoelt. Misschien doe ik dat ook. Maar mijn teksten zijn ook een methode om…" Stilte. "Ik gebruik songteksten meestal om iets onder ogen zien wat me dwarszit. En daar moet ik voor gaan zitten. Als we reizen, lukt me dat niet."

Laat ik het dan over een andere boeg gooien. Lees je?
"Je bedoelt: of literatuur invloed heeft op mijn teksten?"
Ja.
Denkt na. "Ja, maar het is minder direct dan muzikale invloeden. Een literaire stijl ontwikkelen in liedjesteksten is moeilijk. Ik lees wel altijd, al zou ik nu niet direct de titels kunnen noemen van wat ik recentelijk heb gelezen."
Vertel me dan welk boek een blijvende indruk op je heeft gemaakt.
Onmiddelijk: "Catch 22."
Van Joseph Heller. Waarom dat boek?
"Ik vind zijn blik op de wereld erg mooi. Het is een ongelooflijk cynisch boek. Maar ook heel grappig, hilarisch. Zoals het echte leven eigenlijk."
Vind je het leven zo hilarisch?
"Soms wel. Maar er zit een diepe…" Denkt na. "Het boek speelt zich af op een luchtmachtbasis in Italië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een van de personages, Snowden, wordt tijdens een bombardementsvlucht geraakt door een luchtgranaat. Hij probeert te verbergen dat hij in zijn bovenlijf, onder zijn uniform geraakt is. Maar zijn wond wordt toch ontdekt en alles stort naar buiten: zijn lever, nieren, darmen, onverteerd voedsel..."
Bah, wat een gruwelijke scene. Bruut.
"Ja, afschuwelijk. Maar Heller schrijft dan: 'Het is niet moeilijk te raden welk geheim de ingewanden van Snowden probeerden te verbergen. De mens is materie.' Die zin heb ik altijd onthouden. Mensen zijn zo stoffelijk en breekbaar, veel meer dan ze willen weten. Het is eigenlijk vreemd dat we blijven geloven dat we daarboven uit kunnen stijgen."
Is er een alternatief?
"Nee, dat denk ik niet, anders worden we gek. Maar ik ben zo langzamerhand wat moe van de worsteling om te achterhalen wat ik nu eigenlijk moet geloven. Ik ben inmiddels 33 en had eigenlijk wel verwacht dat ik nu wat dichter bij een soort levensfilosofie zou zijn die me door het leven gidst. Maar hij blijft gewoon weg!"
Is dat het thema van Chutes Too Narrow?
"Ja."
Het is wel herkenbaar.
"Ja? Ik kom er langzaam achter dat meer mensen met dat probleem rondlopen. Misschien is het wel een symptoom van deze generatie dat we niet weten waar we in geloven moeten. Ik begin mijn geduld een beetje te verliezen!"
Misschien moeten we het gewoon opgeven.
"Misschien. Of een soort functioneel nihilisme ontwerpen: het leven heeft geen enkele zin, maar het voelt wel goed! Soms denk ik dat dat de juiste houding is. En als het leven geen intrinsieke waarde heeft, dan hoef ik me ook nergens zorgen over te maken. Het betekende niks, nu ben ik dood. Heel onbekommerd."
Dat is de ene kant.
"Wat is de andere kant?"
Dat je ongevoelig wordt en niets je meer raakt.
"Dat wil ik ook niet."

Het vorige album Oh, Inverted World (2001) ging over mensen die hypergevoelig zijn.
"Mijn tante heeft zichzelf van het leven beroofd, dat was de aanleiding."
Je zei toen: "er gaat een omgekeerde logica schuil achter het gegeven dat juist gevoelige mensen moeite hebben om zich in het dagelijks leven te handhaven."
"Ja."
Fraai.
"Dank je. De betekenis van Chutes Too Narrow vind je waarschijnlijk minder mooi."
Volgens mij snap ik 'm niet.
"Het is een metafoor die ik gebruik in 'Young Pilgrims': 'I fell into a winter slide/and ended up the kind of kid who goes down chutes too narrow'."
Mijn woordenboek geeft wel vijf verschillende vertalingen van het woord 'chutes'.
"Is dat zo? Dat is interessant. Wat allemaal?"
Helling, trechter, glijbaan, goot, rodelbaan, stortkoker, stroomversnelling, stortkoker... De metafoor is...?
"Dat ik ergens doorheen wil waar ik niet doorheen pas."
Een koker?
"Ja. Ik denk soms dat ik problemen aantrek die ik niet kan doorgronden omdat ik er teveel logica op los wil laten. Dan loop ik vast."
Zoals?
"Relaties."
Oh, die dingen…
Lacht. "Haha, ja, die dingen. Liefdeskwesties… dat is ook een thema dat me dwarszit. Ze ontsnappen aan iedere theorie of verklaring die je je aanmeet in het leven. Je kunt alles tot achter de komma uitdokteren en denken dat je precies weet hoe alles in elkaar steekt. Maar als je verliefd bent op iemand - bang! - dan hang je!"
Step into the night…? (uit: 'St. Simon' - MN)
"Precies. Tegen sommige dingen is geen ratio opgewassen. De koker is een metafoor voor de doodlopende weg die je inslaat als je het toch probeert."
Maar een doodlopende weg loopt dood. Door een koker kom je in ieder geval nog gedeeltelijk.
"Dat is waar. Net Sjakie in de chocoladefabriek van Willie Wonka die met zijn hoofd het geheim van echte chocola niet kan ontrafelen."
Daar loopt het wel goed mee af.
"Haha, ja."

Wat heb je eigenlijk gestudeerd?
"Scheikunde."
(…)
Grinnikend: "Dat zegt wel wat over mijn benadering van problemen, hè?"
Een beetje wel, ja…
"Ik heb de neiging alles wetenschappelijk te willen verklaren. Daarom werkt het waarschijnlijk ook niet."
Waarom ben je ermee opgehouden?
"Ik vond muziek toch leuker, denk ik. Bovendien..." Denkt na. "Ik ben nu wat makkelijker in de omgang, maar ik kon mensen die ik niet aardig vond, die ik niet begreep, of die mij niet begrepen, heel lang niet hanteren."
Je dacht die in je vakgebied tegen het lijf te lopen?
"Eh, misschien... Ik was eigenlijk vooral bang dat ik me niet thuis zou voelen in een werkomgeving waar ik de mensen met wie ik werk niet zelf kon uitkiezen. En het vooruitzicht van een vooraf uitgestippelde loopbaan benauwde me. Dat speelde ook mee."
En nu? Wat is je toekomstbeeld nu?
"Min of meer onbepaald. Ik weet niet wat er met de band gaat gebeuren. Misschien bestaan we over een jaar niet meer."
Dat soort onzekerheid vind je niet vervelend?
"Oh, nee. Dat vind ik prettig.."
Zegt dat niet ook wat?
"Waarschijnlijk wel."
Misschien ben je over een jaar wel wereldberoemd.
"Wie weet. Het is een grillige branche."
En als het succes zich dertien jaar geleden had aangediend?
"Dan was ik doorgedraaid. Ik was gruwelijk verlegen toen ik twintig was. Dat sloot succes ook bij voorbaat uit."
En nu?
"Nu ben ik iets makkelijker."

Tien over tien.

Ik moet opkrassen voor de volgende.
"OK. Dank je wel."
Sorry? Moet ik jou niet bedanken?
"Maar ik vond het leuk met je te praten. Je stem is heel rustig."
Dat ben ik niet.
"Nee?"
Nee.
"Het omgekeerde zeker?"
Ja.
"Ik had het kunnen weten!"

Chutes Too Narrow is uitgekomen op Sub Pop en wordt gedistribueerd door De Konkurrent
» Lees de recensie

The Shins spelen op vrijdag 16 april in de VPRO3voor12-tent (18:30u) en in de Nighttown Oor Zaal (22:15u) tijdens Motel Mozaïque in Rotterdam.

http://www.kindamuzik.net/interview/the-shins/the-shins-onzekerheid-is-prettig/5677/
Meer The Shins op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/the-shins