• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Franz Ferdinand: Popmuziek terug op het goede pad

Hun muziek wordt vaak omschreven als eccentric arty new-wave en de single 'Take Me Out' van hun prachtige debuutplaat staat hoog in de Britse charts. Ze dragen de naam van een Oostenrijkse aartshertog wiens gewelddadige dood aanleiding was voor WO I, organiseren legendarische underground-evenementen in een leegstaande Victoriaanse rechtszaal en brengen de bandgeschiedenis via een avontuurlijke biografie. Missie: popmuziek op het juiste pad brengen. Hoog tijd om nader kennis te maken met de vier veelbelovende Glaswegians van Franz Ferdinand.

Tekst: Maaike Mijland

Beeld: Arjen van de Merwe

Publicatiedatum: 20 februari 2004

What's in a name
Franz Ferdinand is niet de meest voor de hand liggend bandnaam. Het is de naam van de Oostenrijkse aartshertog wiens moord in 1914 de aanleiding was van de Eerste Wereldoorlog. Alex over deze opmerkelijke keuze: "Het is een naam die iedereen kent, iedereen heeft het op school moeten leren. We zijn ons bewust van zijn impact op de wereld. Dat is wat we leuk vinden aan die naam. Het feit dat de geschiedenis zo is gelopen vanwege één zo'n naam. We kwamen erop toen we naar een paardenrace op tv zaten te kijken. Eén van de paarden heette Arch Duke. Daardoor begonnen we over Franz Ferdinand te praten. De naam klonk gewoon heel erg goed. Dat was het belangrijkste criterium voor ons. Het klinkt goed, het heeft ritme, het is zelfs een alliteratie. Een bandnaam staat al gauw los van de originele betekenis. Bijvoorbeeld bij de Rolling Stones denk je niet aan een stel rollende stenen en bij de Beatles niet aan die beestjes, het gaat erom hoe de naam klinkt."

Zoals iedereen die wat wil weten over de geschiedenis van een band, lees ik vaak op de officiële bandsite de biografie door. Regelmatig kom ik dan een teleurstellend, nietszeggend onzinverhaal tegen, of een langdradig, onsamenhangend, slecht relaas dat de band niet echt op een positieve wijze verder kan brengen. Nog vaker barst het van de superlatieven en overdreven eigendunk, maar hé, dat hoort er bij als je jezelf wil verkopen.

Ook deze keer surfte ik argeloos naar de officiële biografie op de officiële site, ditmaal ter voorbereiding van een interview met een opmerkelijk kwartet uit Glasgow; Franz Ferdinand. Paniek, opluchting en verwarring sloegen toe. Het verhaal telt namelijk 1353(!) woorden. Je moet van goeden huize komen wil je de geschiedenis van een relatief nieuwe band boeiend verwoorden in zo'n lange lap tekst. Hulde aan de schrijver, die me moeiteloos meesleurde in een haast mythisch doch melig, hectisch, avontuurlijk, onwaarschijnlijk maar informatief verhaal. Cruciale momenten zijn de gewelddadige ontmoeting tussen zanger Alex Kapranos en toetsenist/gitarist Nick McCarthy, het kraken van een leegstaand Art-Deco warenhuis en een Victoriaanse rechtszaal inclusief gevangenis, waar ze repeteren en grote feesten houden en er tenslotte weggejaagd worden door de politie. Een passage:

"On Tobago Street there is a Victorian courtroom and gaol. When McCarthy discovered it, it had been abandoned for over 30 years. It was ideal. The perversity of breaking the law in what was a bastion of the legal system appealed greatly. It has that air of brooding opulence and inarguable authority that 19th century West of Scotland municipal buildings command. The ceilings are higher than church and are mounted in omnipotent plasterwork. They were entered in awe and fear. After thirty years of Glasgow elements, some of the harshness had been softened, however. The plaster had cracked. Rain ran down some of the internal walls. The cell doors swung open. It was perfect."

Flink aangedikt
Wanneer ik de bandleden confronteer met hun onalledaagse biografie, blijven ze erbij dat het verhaal in grote lijnen klopt, al geven ze uiteindelijk wel toe dat het hier en daar flink is aangedikt, zoals een goede biografie betaamt. Zo gaat het verhaal dat Alex en Nick elkaar leerden kennen op een feestje. Nick probeerde Alex z'n wodka te stelen en ze kregen een flinke ruzie. Alex vult enthousiast en fantasierijk aan: "Ja het was echt best gewelddadig! Nicks tanden lagen op de vloer, het leek wel een Dirty Harry-film! Dus Nick lag op een gegeven moment op de grond en ik schreeuwde dreigend 'Kun je drummen? WELL DO YOU, PUNK?' en Nick antwoordde bang 'Ja! Ja dat kan ik!'" Bob Hardy, die speciaal voor de band bas heeft leren spelen, zegt droogjes: "Maar dat kon hij helemaal niet." "Oké, dat verhaal is niet helemaal waar," geeft Alex toe. "We hebben niet echt gevochten. Nick is dan wel een shortarse, maar hij is een stuk sterker dan ik." Bob: "Dus we begonnen samen te spelen in een band en dat vonden we best wel leuk."

En daar, eind 2001, begin 2002, komt het verhaal pas echt op gang. Na het eerste optreden, midden in een slaapkamer in het kader van een Girls Art-expositie, georganiseerd door wat studenten die hadden gehoord van Franz Ferdinands intentie om 'music that girls can dance to' te maken, bezetten ze samen hun eerste kraakpand: het leegstaande Art-Deco warenhuis. Hun eerste Château was gesticht. Franz Ferdinand repeteerde er, organiseerde er drukbezochte feestavonden met kunstexposities en optredens van bands. "We wilden complete evenementen, er méér dan alleen muziek bij betrekken. We haalden al onze vrienden er bij; kunstenaars, schrijvers, muzikanten," legt Alex uit.

De muziekscene in Glasgow was alive and kicking. Bob: "Er ontstonden in die periode veel nieuwe bands en er gebeurden veel goede dingen op muziekgebied." Alex voegt toe: "Glasgow heeft een lange muziekgeschiedenis en dat is voor ons ook heel belangrijk geweest. Je hebt er de opa's van de muziekscene zoals de Pastels. Dat zijn zeg maar de oude wijze mannen. Zij hebben alvast de weg geplaveid voor ons." Mede dankzij de evenementen die het viertal organiseerde, groeide de achterban van Franz Ferdinand op eenvoudige wijze gestaag, zonder enige vorm van publiciteit. Bob: "De hele scene was er, iederéén was daar." Invloed op de muziek zelf heeft het niet gehad, menen de bandleden: "We werkten gewoon heel erg hard," aldus de behoorlijk zwijgzame drummer Paul Thomson met een dik Schots accent, het enige rasechte Glaswegian bandlid. Dat waren nog eens tijden, in het (eerste) Château. Totdat de politie kwam en het feest voorbij was.

Al snel vonden ze nieuw onderdak in de Victoriaanse rechtszaal met bijbehorende gevangenis. Ook hier vonden spetterende evenementen plaats, die soms het oude, broze gebouw zo deden trillen dat het leek alsof het gigantische, hoge plafond dreigde in te storten. Bands als 'Isle of Lucy', 'Park Attack' en 'Sons and Daughters' traden er op tussen vele andere Schotse acts.

In de aanval
Op een gegeven moment bezochten Alex, Bob, Nick en Paul een optreden van een paar vrienden in Londen. Ze namen wat cd's mee met zelf opgenomen nummers en sleepten wat optredens binnen in de hoofdstad. Alex: "We wilden óf genoeg geld verzamelen om de plaat zelf uit te brengen, óf proberen om iemand te vinden die ons wilde financieren of de plaat wilde uitbrengen." Via hun shows daar verspreidde het Franz Ferdinand-virus zich snel. Ook Lawrence Bell, de platenbaas van Domino Records, kwam naar een optreden kijken. "Toentertijd was het allemaal echt heel vreemd, almost shocking. Hij kwam naar ons toe en zei dat hij ons album wilde uitbrengen. Opeens wilden allerlei labels onze plaat uitbrengen, er waren er een stuk of veertig geloof ik. Het leek echt belachelijk. Van al deze mensen was Bell de meest enthousiaste, vandaar dat we voor Domino hebben gekozen. Daarbij is het een onafhankelijk label en dat spreekt ons ook heel erg aan." 15 juni 2003 tekende de band een platencontract.

De ontmoeting met hun producer zou perfect in de bio passen. Alex neemt weer het woord voor deze anekdote: "We waren in een pub in Londen, voor ons derde optreden daar. De een of andere rare gast stond aan de bar. Hij had een korte broek aan, vage blik in de ogen, petje op z'n hoofd; helemaal gestoord. We gingen bij hem zitten, dronken wat en begonnen over van alles te praten. Zo ook over verschillende manieren van muziek opnemen. Hij zo van 'yeah I like recording'. Blijkt dus dat hij een producer is. Die van de Cardigans!" Tore Johansson wilde maar al te graag Franz Ferdinands plaat produceren. Alex: "Hij was het er direct over eens dat een band zoals wij live moeten opnemen." De eerste single Darts of Pleasure is in een studio in Londen opgenomen. Daarna verhuisde Tore weer naar Zweden. Vrienden van hem hebben een studio in Malmö, en hij vroeg de band daarheen te komen om daar het album op te nemen. "We konden daar relaxed werken, zelfs in de studio slapen en wat van Zweden zien, dus het was een geweldige ervaring," glundert Alex.

Met de release van het titelloze album begint eindelijk de Britse aanval op The White Stripes en The Strokes. Hier en daar kruipen invloeden uit het vergane Britpopimperium door de arty dansbare rocknummers heen; een snufje Radiohead uit de tijd van Pablo Honey, flirts met Pulp en een tikkeltje Suede. Daarnaast grijpen ze ook terug naar '80s-synthpop en new wave. Overigens is het niet zo dat de band zich door een paar specifieke bands laat beïnvloeden. Ze houden van allerlei soorten muziek, van Roxy Music, Queen en The Cure tot aan de vroege Beatles. "We hebben allemaal grote platencollecties," aldus Paul. Door de grote diversiteit aan invloeden krijgt de band toch een eigen sound, ondanks dat er zoveel geleend wordt van andere artiesten.

De muziek wordt vaak omschreven als eccentric arty new-wave. Nick: "Dat vind ik echt een briljante beschrijving haha!" Alex voegt toe dat heel veel mensen dat zeggen over hun muziek. "Niet dat het ons wat uitmaakt wat men erover zegt, maar wij zouden het zo niet omschrijven." Paul: "Ik kan dat mezelf niet horen zeggen. Als een taxichauffeur me zou vragen 'wat voor muziek maken jullie?' zou ik 'eccentric arty new-wave' niet over m'n lippen krijgen." De jongens gieren het uit. Alex: "Ik zou zeggen: we zijn een popband." Maar kunst, dat speelt toch ook een belangrijke rol? "Kunst is slechts een achtergrond voor ons. Ik denk niet dat het alles overheerst. We zijn ons bewust van het visuele aspect van de band, dat is heel belangrijk, maar we beschouwen de band niet als een kunstproject, of zoiets belachelijks. Het is geen uitgedacht plan of zo, het is een heel natuurlijk iets. Maar het visuele is bijna net zo belangrijk als de muziek. Dus we houden ons wel bezig met het artwork van de covers van onze platen, de website en de videoclips. Het is net zo leuk om daarbij betrokken te zijn als bij de muziek."

Edgy popmuziek
Franz Ferdinand verovert in 2004 de wereld? Nick, voordat Alex weer het woord van hem overneemt: "Daar hebben wij weinig over te zeggen." "Natuurlijk willen we zover gaan als we kunnen. We hebben geen last van omgedraaid snobisme, zo van 'we willen niet dat mensen naar onze muziek luisteren', ook al komen we van een indie-achtergrond. Maar nee, de band is niet ontstaan uit een verlangen naar roem. De band is opgericht omdat we het leuk vinden om te spelen. We waren wel ambitieus over wat we creëerden. We wilden popmuziek maken waarop mensen kunnen meezingen en dansen. We hadden nooit gedacht dat er personen buiten onze eigen groep vrienden in Glasgow dat zouden doen. Maar dat mensen dat nu ook elders doen is geweldig, dat vinden we te gek, fantastisch!" Paul: "Ik hoop gewoon dat mensen onze plaat kopen en hem leuk vinden." "En dat we over de hele wereld kunnen spelen," voegt Bob toe. Alex: "En ook de popmuziek reorganiseren. Wij vinden dat popmuziek weer op het goede pad gebracht moet worden door edgy popmuziek. Stop popmusic being so dull. Je zou geen band moeten oprichten als je dat niet als doel hebt. Zoiets als de Sex Pistols op nummer 1 in de hitlijsten of The Clash die een disconummer maakt." Bob: "Of Frankie Goes To Hollywood!" Alex: "Ja! Frankie Goes To Hollywood, dat is zulke extreme muziek. Dat is geweldig, maar het is wél popmuziek." Nick heeft nog wat te bekennen: "Ik heb ik een band gezeten waarvan de drummer niet wilde optreden omdat hij mensen niet wilde beïnvloeden!" Bob: "En heb je ooit gespeeld?" "Nee…" De band treedt nog steeds op in de kraakpanden waar ze voorheen ook shows deden, vertelt de frontman. "Maar we proberen op zoveel mogelijk plaatsen spelen. We zeggen niet 'we gaan niet in jullie stad spelen' omdat ze geen spannende oude gebouwen hebben." De rechtszaal/gevangenis wordt nog steeds gebruikt als oefenruimte en opslagruimte voor de spullen van de band en er vinden nog steeds allerlei evenementen plaats. De Britse media hebben Le Château ook ontdekt en schrijven er het volgende over: "Environments that breed artistic 'happenings' with an 'I was there' cachet" (The Scotsman), "Andy Warhol's factory transplanted to grimy Glasgow" (The List), "Now legendary parties" (The Times), "Remains the beating heart of the Glasgow underground" (N.M.E.). En de politie? Die komt af en toe nog wel eens langs, maar is drukker met ernstigere zaken in de ruige Glaswegian buurt waar het kraakpand staat.

http://www.kindamuzik.net/interview/franz-ferdinand/franz-ferdinand-popmuziek-terug-op-het-goede-pad/5210/
Meer Franz Ferdinand op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/franz-ferdinand