http://www.kindamuzik.net
ernaast
Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
Indie r&b als lingua franca van het muzikale landschap
"Fuck alternative r&b", zegt FKA Twigs enigszins gepikeerd als een journalist van The Guardian haar vraagt hoe zij het vindt om steeds vergeleken te worden met artiesten als Banks en Kelela. Het feit dat ze donker is zou de enige reden zijn dat ze in dit hokje van alternatieve indie-r&b wordt geplaatst. Ze past er niet tussen, vindt ze. Haar muziek lijkt meer op punk dan op r&b. Maar is dat juist niet de crux van het verhaal?
Tekst: Eileen Bosman
Publicatiedatum: 26 januari 2015
FKA Twigs maakt unieke muziek, dat staat buiten kijf. Dit neemt overigens niet weg dat de plaatsing van Twigs binnen het alternatieve r&b-segment vreemd is. Ze werkte onder andere met Sampha bij de productie van haar debuutalbum, LP1, toch een vooraanstaande artiest in indie-r&b. Daarnaast passen haar slow beats en zachte, intense stem toch eerder in de experimentele r&b-hoek dan in een andere. De mens geeft nu eenmaal graag betekenis aan de dingen des levens en plakt het liefst overal een label op. Dat geldt zeker voor muziek. En of Twigs nu wel of niet tot het genre alternatieve r&b hoort, het is onmiskenbaar dat dit een voortdurende trend is. Een trend die ingezet is rond 2011 met een piek in 2014. Logisch dat de muziekjournalistiek deze ontwikkeling eens goed onder de loep heeft genomen, want wat is alternatieve r&b en waarom is het verworden tot de lingua franca van het muzikale landschap?
Kruisbestuiving
Waar je in de twintigste eeuw eenvoudig een onderscheid kon maken in muziekstromingen, is dat met het figuurlijk kleiner worden van de wereld en de technologische ontwikkelingen een stuk moeilijker gebleken. Al eerder schreef redacteur Mark IJsendoorn over het verdwijnen van subgenres binnen de categorie beats. Cross-over van muzikale stijlen is salonfähig en een duidelijke afbakening van genres is allang niet meer aan de orde. Muzikanten laten zich beïnvloeden door muzikale subculturen uit alle hoeken van de samenleving. Een beetje experimenteren in het muzieklaboratorium et voilà: de langdurige geboorte van een genre dat veel te kleurrijk is om grijs, zwart of wit te zijn. Het ontstaan van nieuwe r&b-avant-garde die haar weerga niet kent.
Natuurlijk zochten artiesten als Missy Elliot en Prince de grenzen van het genre waarin ze opereerden ook al op, maar niet eerder vonden elektronische geluiden, r&b-vocalen, dito drumritmes en poppy songteksten elkaar zo goed als tegenwoordig. En het slaat aan. Dat scheelt natuurlijk ook. Het werkt stimulerend als je je als artiest in een landschap bevindt waarin je jouw heimelijke liefde voor Marvin Gaye kan laten samensmelten met de minimale elektronica à la James Blake, dan word je al snel een grote jongen.
Pop, maar niet populair
Binnen het segment van de zogeheten alternatieve r&b huist een groot palet aan stijlen. Waar Shlomo duidelijk experimenteel is en niet aan iedereen besteed is, zijn artiesten als Solange, Second City, BANKS en How to Dress Well al een stuk toegankelijker. Laatstgenoemde richt zich in het bijzonder op muziek die wellicht het predicaat 'pop' kan krijgen, maar bijzonder genoeg is om niet écht populair te zijn en zei eens: "pop, but not populist".
Hoewel de termen 'indie' en 'alternatief' allang niet meer bijzonder zijn - want is alles wat niet valt onder reguliere popmuziek 'indie'? - gelden deze stempels voor alles wat ook maar enigszins een eigenzinnig karakter heeft. Precies zoals How to Dress Well schetst: het is geen populaire muziek die je koppelt aan grote namen als Nicki Minaj, Beyoncé en Drake. Je zult het niet snel horen op de publieksvriendelijke radio, maar het blijft toegankelijke muziek die mogelijk wordt gemaakt door het internet. Radio, televisie en enorme marketing zijn niet meer noodzakelijk om een artiest bekend te maken. Dit geeft ruimte aan de maker om te experimenteren en de luisteraar heeft de mogelijkheid muziek te ontdekken zonder aanspraak te hoeven maken op mainstream media.
Zelfs de grote muzikanten kunnen het niet laten om licht te experimenteren met dit grenzeloze genre en ze werken samen met vooraanstaande namen binnen de alternatieve r&b. Beyoncé maakte samen met Frank Ocean 'Superpower' en The Weeknd schittert in de hit 'Love Harder' met niemand minder dan superster Ariana Grande. Het blijft radiovriendelijke popmuziek, maar zowel Ocean en The Weeknd - indie-r&b-sterren van het eerste uur - tonen met deze samenwerking des te meer aan hoe multi-inzetbaar dit sublieme 'alternatieve' genre is. Het wekt dan ook nauwelijks verbazing dat een dergelijke toegankelijke muziekstroming zoveel luisteraars aanspreekt. Iemand die voorzichtig - want ook de term indie-r&b is al verworden tot een cliché - aangeeft voorkeur te hebben voor dit genre kan doelen op Blood Orange en Purity Ring, maar net zo goed een hekel hebben aan ASTR of MØ. Tegelijkertijd worden ze veelvuldig in één adem genoemd. Indie-r&b is net zo gevarieerd als de liefhebbers ervan.
Het is niet voor het eerst dat verschillende muziekstijlen elkaar vinden, maar op deze manier wordt het wel naar een hoger niveau getild. Niet alleen binnen r&b en popmuziek, maar ook binnen EDM en hiphop, zoals Bert Lensink in dit dossier aantoont. Het muzikale landschap is als een tolerante gemeenschap die nieuwe gebruiken mengt met bestaande gewoonten. Het is hutspot met nasikruiden, een uitdijend universum dat steeds meer verschillende melkwegstelsels opslokt of een heksenketel met een vaste basis. Het is van alles, maar tegelijkertijd ook van alles net niets.
Foto FKA Twigs uit het KindaMuzik archief door Marlou Breuls
http://www.kindamuzik.net/dossier/709/indie-r-b-als-lingua-franca-van-het-muzikale-landschap/25658/
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709
Deel dit artikel: