• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Giant Sand en de gruizige magie van Arizona

Het zuiden van de Verenigde Staten oefent grote aantrekkingskracht uit op reizigers en muziekliefhebbers. Dat geldt zeker voor het magische en droge Zuidwesten. Geen groep die de warmte, de magie en het gevaar van Arizona en delen van Californië beter vertolkt dan Giant Sand, waarvan een reeks heruitgaven verschijnt.

Tekst: Ronald Besemer

Publicatiedatum: 01 september 2011

Voor Guus van Hove en Helena Nuellet.

Het zuiden van de Verenigde Staten, met mooie staten als Louisiana, Alabama, Tennessee, Texas, New Mexico en Arizona, spreekt enorm tot de verbeelding. Dit is een gebied van extreme temperaturen, van inwoners die schijnbaar lui en vlak achter de beat leven, van subtropische diersoorten en woeste landschappen, van verhalen die generaties aan elkaar doorvertellen op houten front porches, van rassenscheiding en rassenhaat in de geschiedenisboeken en een diepgaande mix van rassen en culturen in de dagelijkse realiteit. En van allemachtig veel muziek. Gemaakt door personen die niet zelden een leven leiden dat te indrukwekkend is om er maar één letter fictie aan toe te voegen. Robert Johnson. Hank Williams. Elvis Presley. Bessie Smith. Townes van Zandt. Buddy Holly. Chris Bell. Jay Reatard.

De romantiek van het eindeloze
Uit Tucson, Arizona komt Giant Sand, de groep die talrijke bezettingen heeft gekend maar in wezen draait om één figuur: de eigenzinnige Howe Gelb. De grote hoeveelheid zand verwijst naar zijn eerste bandnaam Giant Sandworms en vooral naar de grote droge vlaktes in Arizona en Californië. Iedereen die in deze streek heeft gereisd, heeft de romantiek van het grote en eindeloze geproefd en weet hoeveel ontzag dit gebied inboezemt.

In de week dat ons het bericht bereikt over de fatale reis van twee Nederlandse muziekliefhebbers in de woestijn van Joshua Tree, valt een reeks heruitgaven van Giant Sand op de mat. Platen die zich kenmerken door grote diversiteit, ups en downs en unieke momenten. Wie de cd's achter elkaar afspeelt, volgt een fascinerende reis door de tijd, van 1988 tot 1993. Een periode waarin het genre americana ontstaat, de eerste rootsfestivals in Europa worden georganiseerd en Johnny Cash aan zijn allerlaatste leven begint. Uncle Tupelo en The Jayhawks zijn de lievelingen van de pers, maar de ware magie kleeft aan Howe Gelb en zijn band Giant Sand. Gelb is echter te wispelturig en te snel verveeld om zich lang met één idee of stijl, hoe succesvol ook, bezig te houden.

Droge woestijnrock
De reissues geven een fascinerend beeld van Gelbs muzikale ontdekkingstocht. The Love Songs (1988) is eigenlijk helemaal vergeten, maar dit debuut van drummer John Convertino (later Calexico) in de groep is alleszins het beluisteren waard. De droge woestijnrocksound zit er al helemaal in. Ook experimenteert Gelb hier en daar op derdehands synthesizers, wat ronduit klote klinkt. Toch is deze heruitgave door haar onbekendheid een van de hoofdprijzen in de reeks. Gefrustreerd door het snelle uiteenvallen van die bezetting van Giant Sand, maakt Gelb alleen met Convertino Long Stem Rant, een plaat als een grimmige stellingname, die echter verrassend aantrekkelijk uitpakt. Het prikkelende 'Sandman' en tracks als 'Loving Cup' en 'Get to Leave' worden absolute klassiekers in het uitdijende oeuvre van Giant Sand.

Een jaar later in 1990 is Giant Sand weer een gewone band, met Chris Cacavas terug op het orgel en gasten als Steve Wynn en Juliana Hatfield. Swerve is voor het gemiddelde luisteroor ook anno nu nog een avontuur van jewelste, maar in de beleving van de Giant Sandvolger is dit een degelijke woestijnrockplaat met een paar juweeltjes, zoals de lange, slepende versie van Dylans 'Every Grain of Sand'. Giant Sands reis vervolgt na een ontmoeting van Gelb met de excentrieke zangeres Victoria Williams. Voor en met haar zingt hij 'Wonder', een briljant liedje dat opnieuw klinkt alsof het uit de zoveelste warme zandstorm is komen aanwaaien. Ramp uit 1991 vestigt de naam van Giant Sand definitief als alternatieve countryrockband met die gruizige magie die klinkt zoals Arizona aanvoelt.

Een zandstorm over de luisteraar
"Probably my favorite album", schrijft Gelb droogjes in het hoesje van Center of the Universe, een plaat die ook nu nog als een gigantische zandstorm over de luisteraar waait. Joey Burns, tegenwoordig frontman van Calexico, is toegetreden tot de band, maar het zijn natuurlijk weer Gelbs geïnspireerde songs, zijn kermende zuidelijke drawl en zijn fantasievolle exercities op de big red guitar die deze plaat de eeuwigheid in katapulteren. De urgentie van Gelbs oeuvre spat eraf in het briljante liedje 'Thing Like That'. In de volgende track duikt Gelb weg achter de piano om een beetje Tom Waitsachtig te pielen. Gelb is als een hagedis die aangenaam in de warmte ligt en dan ineens uit je blikveld schiet. Dit gebeurt in extremo op de laatste plaat uit het huidige reissueprogramma, Purge & Slouch uit 1993. Bedoeld als een soort Metal Machine Music, ook om onder een contract uit te komen, freestylen Gelb, Convertino, Burns en Paula Jean Brown erop los. Een plaat die aanvoelt als het einde van een reis en dat is het ook, destijds in 1993.

Iedereen wordt aangemoedigd naar deze muziek te luisteren en door het droge Arizona en de woestijnen van Californië te reizen. Maar onderschat nooit de gevaren en het onvoorspelbare karakter van dit land en de cultuur die het voorbrengt.

Bovenste foto uit het archief van Renate Beense, foto Giant Sand van Steve Left.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/giant-sand/giant-sand-en-de-gruizige-magie-van-arizona/22015/
Meer Giant Sand op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/giant-sand