• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

De Cultuurnacht presenteert: Todaysart 2005

Rennen, vliegen, vallen en opstaan tussen divers cultureel talent.
23 september 2005, Diverse Lokaties, Den Haag

Tekst: Erik Hollanders

Beeld: Caroline Grijsen

Publicatiedatum: 30 september 2005

Afgelopen 23 en 24 september vond in Den Haag de cultuurnacht voor de derde keer plaats. Nu onder een van internationaal allure voorziene naam Todaysart. Hedendaagse Art, Music and Technology is wat we mogen verwachten. Het gemeentelijk verwachtingsniveau ligt wat anders, het Algemeen Dagblad van 2 september meldt dat de gemeente Den Haag wil dat het festival qua uitstraling uit zal groeien tot het niveau van North Sea Jazz. Een termijn daarvoor werd niet genoemd, maar North Sea vond dit jaar voor het laatst in Den Haag plaats. Hoe sneller, hoe beter lijkt mij. De proef op de som.

Vrijdag
Het lijkt niet echt de bedoeling van de organisatie wijs te worden uit de plattegrond en het minispoorboekje dat bij uitvouwen minstens drie meter lang blijkt te zijn. De website was ook al niet echt handelbaar. Daarom een evenzo verstrooid verslag van het Haagse evenement. Om zo te ondervinden welke potentie dit festival nou precies bezit. Is het misschien onderdeel van de ‘bedoeling’ van het festival om cryptisch en onduidelijk te zijn? Of is de vormgever doorgeschoten en was er niemand die hem tegenhield?
Blauwe tegeltjes verspreid over de stad, men noemt het een onderdeel van het virus. Plekken die deelnemen aan het festival zijn besmet. Ook iedere bezoeker, iedere bezitter van een bandje is geïnfecteerd. Huhu.
Nu, dat festivalbandje haal je op, het eerste waar je tegenaan loopt: autobandenkunst. Kunst? In ieder geval interactie, want meisjes laten de banden over hun hoofd en rug heen rollen, wat anderen liggen er lui in te pruilen. Het Spuiplein oogt als een veredelde autosloop. Dat veredelde komt door die meisjes.
De vensters van het hotel dat uitkijkt op het Spuiplein knipperen, lichten bewegen kleurrijk over de gevel van het hotel. Dat dient als de graadmeter van het aantal geïnfecteerden wordt gezegd. Okee. Wat is de stand nu dan? Het antwoord blijft uit. De lichten blijven bewegen. Vraagtekens blijven vraagtekens.

Er zijn zo’n 130 artiesten op 35 podia te zien binnen de twee nachten van ieder pakweg acht uur. Podia in de breedste zin van het woord, het zijn eerder plekken. Een container als filmkeet. Een flat van badkuipen. Een tramtunnel en een pendelbus. Een kerk, een straat. Kleine stukken openbare ruimte worden ingericht met kunstzinnig beeld, geluid en vorm. Daartussen liggen dan ontmoetingsplekken als Korzo Theater, Filmhuis en Paard en ook wat obscuurdere als TAG of 1646 [foto] vormen onderdeel van het festival. Een unieke manier om kennis te maken met de stad en de ondergrondse cultuur van Den Haag.

Een hernieuwde oriëntatie, nog steeds op de Spuiplek. De donker ogende hal van het Haags gemeentehuis kan ook dit jaar weer. In het hol van de subsidietijgers. Geweldige akoestiek daar. Even spelen met die grote bal die achter de ingang ligt en doorlopen naar die degelijke lasershow in het midden. Mooi hoor. Maar hedendaags? Het begeleidend geluid klinkt wel meer nu, een dik soundscape wekt met de lasershow samen een sprookjesachtig effect op. Mijmering en droom. In gedachten verzonken alweer op weg naar de volgende plek. Tot in de nok van het Oude Stroom-gebouw. Daar bevindt zich het Staalplaat Soundsystem. Dat is zeker hedendaags, het is een jukebox met bediening door jouw en mijn mobieltje. Vergeet droom, vergeet mijmering, rauwe chaos zal je deel zijn. En dat is me toch cool. Maar in een mum van tijd ook zo oorverdovend dat vluchten de enige optie is. Een orkest van emmers, scheidsrechterfluitjes, koelkasten, ventilatoren en meer huishoudelijke apparatuur braakt geluid over je heen. Bizar kicken, en grappig inventief.
Jason Forrest braakt ook muziek. Breakterreurharddansgabberdiscotek. Zijn bier belandt daarbij in de zaal. Zelf springt hij als een giftig stampertje op zijn terreur constant op en neer. Zo met z’n voeten bijna nog hoger dan zijn hoofd zeg maar. Dan nog, het haalt het niet bij de toeren van Kevin Blechdom. Zij smeert haar tieten in met lever. Ja, weet ik veel of het varkens-, koeie-, of kippelever was. Misschien was het wel mensenlever. Met Kevin weet je het niet. Tot zover de acts in het Theater aan het Spui.
Het luidsprekerbeest in de Nieuwe Kerk vormt het hoogtepunt van de vrijdagavond. Gevangen in een stang, woest ronddraaiend op omringende onrust, lief brommend wanneer de omgeving zich koest houdt. Een gevoelige oerspeaker.

Vrijdag blijkt het kleinere zusje van zaterdag. Minder podia zijn opengesteld, minder artiesten staan op het programma. Is de opkomst daardoor ook zo matig? Op de plekken die wel open zijn, is steeds maar een handjevol mensen te vinden. Vrijdagnacht blijft eigenlijk alleen het Theater aan het Spui doordraaien. Rond twaalven, enen sluiten alle overige podia hun deuren. Je zou verwachten dat het dan storm zou lopen in het Theater aan het Spui, met die beoogde 15.000 tot 20.000 man waar de organisatie op mikt. Het blijft opvallend rustig.

Zaterdag
Misschien is zaterdag alles anders. Eerst naar het GEM, museum voor actuele kunst. Dat klinkt alsof het goed bij Todaysart past. Alsof het een degelijke invulling zal geven aan de pretentie van het festival. Alleen rijdt de pendelbus niet. Daarvoor moet de bus eerst vol zitten. En wij zijn de eersten. We komen er toch. In het museum hangt Daniel Pflumm. Kunst over de beïnvloeding door media, commercie en reclame. Een actueel onderwerp, een onderwerp van het consumptietijdperk. Mooi, hoe bewustwording van deze beïnvloeding bevorderd wordt door Pflumms informatieborden zonder info en zijn antilogo’s. Mooier nog vind ik het bewustzijn dat wij er juist in dat museum voor kiezen om ons bewust te wíllen worden van dat soort fenomenen. Dat het niet Pflumm is die mij bewuster maakt met zijn antireclame, maar dat ik dat zelf doe door ernaar te willen kijken. Om het eventueel straks in de kroeg weer hard te kunnen vergeten. En Grolsch te drinken.
In het café een voorproefje op Crossing Border, dat andere Haagse festival, ergens in november. Waarom is dat eigenlijk niet officieel benoemd tot opvolger van het vertrokken North Sea Jazz? Webzine Spunk treedt uit het virtuele en leest voor uit eigen hilarisch werk, Wouter van Riessen speelt liedjes à la Leonard Cohen en Nick Drake. Rustig, gemoedelijk, een drankje, een sigaretje. Crossing Border.
Onderweg terug naar het bruisend hart van Den Haag een inspirerende ontmoeting met jongens van Farewell Industries. Zij voorzien de tussenstop van de pendelbus van een futuristische stedelijke animatie met ambient. Surrealistisch. In een autobus. Even weer een droomtrip.

TAG, 1646, het Paard en Korzo Theater moeten nog. Racen. 1646, door het raam naar binnen turen, het is druk! Kleinpodiumkunst. Dan TAG, de laatste clip van Chris Cunningham, Rubber Johnny, daarna noise om de noise. In het Korzo Theater wat suggestieve masturbatiefilms. In de grote zaal een fascinerende 3D lichtshow van United Visual Artists, als onderbouwing voor de retro en recente retro discoset van Trevor Jackson. Visuals zijn belangrijker dan de muziek, gebiologeerd kijkt het publiek massaal naar de visuals, dansen wordt vergeten.
Dan afsluiten in het Paard, erg geijkt. Kevin Saunderson heeft afgezegd, het substituut is ronduit slecht. Het Haagse Bunker-label stort in de kleine zaal zijn typisch rauwe electro over ons uit. Dat is wel prima, Bunker is al bijna vijftien jaar prima.

Analyse
Ligt het aan de aard van dit beestje dat er voortdurend vraagtekens oppoppen in zijn hoofd? Of hoort dat bij hedendaagse kunst? Maar als die vraagtekens nou juist die hedendaagsheid betreffen? Is dit hedendaags? Het festival zelf is een soort van apocalyptische ervaring, zeker onderweg, langs vlammen, vuren, stellages en surrealistische droomwerelden.
“Eenzelfde uitstraling als North Sea Jazz... Officeel opvolger North Sea Jazz...”
Onmogelijk. Waarom? Het subject van dit festival heeft helemaal niets van doen met de uitstraling die North Sea Jazz heeft. Hedendaagse kunst en muziek gaat over het opzoeken van grenzen en heersende normativiteit in twijfel trekken. Jazz gaat over traditie, techniek en professionaliteit. Twee compleet verschillende werelden. Masturbatiefilms en tieten met lever hebben een ander toegankelijkheidsniveau dan Joe Zawinul, Al Green of Rita Reys. Hier heb je nou je het verschil tussen cultuur en subcultuur te pakken. Tussen traditie en progressie. Niet dat North Sea niet progressief is, ho ho. Binnen de traditie is ook North Sea vooruitstrevend. Maar het motto van Todaysart gooit juist de traditie zelf op de schop. Zoekt naar nieuwe gebruiken. Todaysart bezit de potentie om een geheel eigen vorm van festival te scheppen binnen festivalland. Een speurtocht naar nieuwe wegen, mislukt én geslaagd. Falen is een onoverkomelijk onderdeel van die speurtocht. Amateurisme ook. En daarmee is de opzet van Todaysart 2005 goed geslaagd.
Vraag blijft wel in hoeverre het streven hedendaagse kunst en muziek toegankelijk te maken voor een breder publiek in de toekomst zal slagen. Want uiteindelijk ligt het heft in handen van het publiek zelf. Veroordelen van fris initiatief, of openstaan voor het nieuwe is een keuze die het publiek zelf maakt. De opkomst van dit jaar leek wat matig. Ach ja, ik kan natuurlijk nog wat miepen over het efficiencygehalte van de bestede subsidiegelden. Maar weet je, dat is bij voorbaat al een verloren zaak. Vooruitstrevend zijn gaat niet hand in hand met efficiency.
Daarbij, één zachte journalist in de hand is beter dan tien zure van de toren geblazen.

Bekijk ook het fotoverslag van fotograaf Michel Mees.

http://www.kindamuzik.net/live/todaysart/de-cultuurnacht-presenteert-todaysart-2005/10668/
Meer Todaysart op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/todaysart