• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Onze laatste liverecensie.

Meindert Talma in De Amer.

Onze laatste albumrecensie.

M.I.A. weet wat ze wil.

Ons laatste interview.

Sin Ropas: scheuten en zwarte turf.

Onze laatste video.

Colin Benders: het geluk van de modulaire synthesizer.

Le Guess Who?

Het altaar van het vraagteken.
22 november 2014, Diverse locaties, Utrecht

Tekst: Sven Schlijper

Publicatiedatum: 26 november 2014

Zeven landingsbanen bestaand uit vakjes. Of ladders met sporten. Ze leiden naar een schijf: de zon? Hilma af Klint schilderde haar Altarbild dat in het Modernamuseet in Stockholm hangt. Dit doek is een zeer belangrijke leidraad geweest voor de Le Guess Who?-programmeurs. Kom er maar om! En kom ook maar eens om een verpletterende line-up als die van 2014.

Het Altarbild dus, conceptueel ijkpunt voor Le Guess Who?-mannen Bob van Heur en Johan Gijsen. Een schilderij van een van de weinige vrouwelijke pioniers van de abstractie, dat spirituele groei, kleurrijke viering, nevenschikking en progressie tot aan ontlading uitstraalt. Een werk dat in de vertaling een festival oplevert in Utrecht waar het muzikale hart spreekt, waar de abstractie in het blokkenschema zit en de loutering simpelweg voor het oprapen ligt tussen het begin en het eind van het hele festival. Of nog directer: tussen aftrap en slot van een van de vele concerten. Een weg naar het altaar van Le Guess Who? (hierna: LGW?) in zeven stadia vol impressies.

I: Vierendelen
Jezelf vierendelen lijkt het enige devies om het LGW?-programma in volle omvang tot je te nemen. Toch is dit ook een festival dat je met de neus op de feiten drukt: dit streven is onbegonnen werk. Kiest en gij zult gelukkig worden. Zo kunnen garagerockers hun hart ophalen op het subfestival genaamd Fuzzland, een oase voor het gruizige geluid. Voor de veelal luide, uitgesponnen werkstukken kun je terecht bij 24 Hour Dronefest.

Verstilde muziek wordt gezocht en gevonden in de kamermuziekzaal of in kerken. En dan cureert Michael Gira van Swans ook nog Mouth to Mouth: hét festival binnen het festival met veel experiment en vooral intense performances (celloterreur van Okkyung Lee, iemand?). Nieuw Nederlands talent is een beetje weggestopt te bewonderen tijdens Le Mini Who? En, voordat het vergeten wordt: Einstürzende Neubauten spelen de Nederlandse première van Lament, een bijna Holland Festival-waardige muziektheatervoorstelling.

II: Liefde
Wat opvalt, is de bevlogen liefde waarmee LGW? geboekt is. Pak je psychedelisch uit, dan gun je de makkers van het Austin Psych Fest de vrije hand. Zij weten het niet alleen beter dan jijzelf: zij wijzen programmeurs ook liefdevol de weg naar verlichting langs The Growlers, Tamikrest [foto hierboven] en Loop. Ze houden dus van het beste. En ook in grote hoeveelheden. Veelvraten uit liefde voor het vak, dat uit zich eveneens in een volledig etmaal drone. Of in vuige rock, waarbij de liefhebber min of meer alleen present hoeft te tekenen in dB's en dan wel mooi Wreckless Eric op een presenteerblaadje krijgt.

III: Tandje erbij
Het is die liefde die terugbetaald wordt door de artiesten. Niet alleen Gira spreekt zijn dank op het podium letterlijk uit aan Van Heur. De bands lijken en blijken verdraaid goed te weten in wat voor ongelofelijke line-up ze terechtgekomen zijn. Als je daarin wilt opvallen of een blijvende indruk wilt achterlaten, moet er een tandje worden bijgeschakeld. En dan mag tUnE-yArDs helemaal aan het eind van de tournee zitten en vol eerbied zijn voor de grote Selda, die later op de avond speelt, de groep geeft tijdens een grote viering van muzikaliteit in complexe en tegelijk dansbaar-toegankelijke afrobeatrock een meesterlijke dot uitbundig gas.

Swans poetst de modderige smaak van een niet echt soepel lopende show onlangs in Paradiso vakkundig weg. De groep speelt twee uur lang op de top van zijn kunnen - slechts zes nummers in totaal- en verplettert in brute cohesie. William Basinski brengt speciaal voor de gelegenheid een splinternieuw dronewerkstuk ten gehore waarin interferentie over een substraatdrone van fieldrecordings en tapesamples zegeviert. De Amerikaan bewijst dubbel en dwars zijn meesterschap in de menselijke en organische maatvoering binnen het vaak wat steriele ambientgenre. Paradijsvogel Baby Dee schittert in vaudeville langs Gavin Friday en Tom Waits met de nodige kwinkslagen en stijgt boven zichzelf uit vanachter de grote vleugel.

IV: Honkvast
Blijf maar lekker waar je bent, is deels een goed idee op LGW? Je wordt aldaar toch op je wenken bediend. Zoals in Rasa, met muziek uit vele windstreken. Of in de Janskerk, op het vlak van de neoklassieke, ietwat kitscherige tonen die Hauschka met zijn prepared piano serveert, dezelfde plek waar je de breedvoerige cinemascope-symfonietjes van A Winged Victory for the Sullen aantreft.

Ook op de openingsavond is één plek eigenlijk wel genoeg. Einstürzende Neubauten [foto hierboven] spelen Lament. Dat is niet alleen de nieuwe plaat van de Berlijnse grootmeesters. Het is ook een conceptueel muziektheaterstuk dat de Eerste Wereldoorlog als thema heeft. Indringend worden de verschrikkingen, de wanhoop en het lijden gebracht, maar ook de vreugde van de wapenstilstand, uiteraard met ruimte voor dada en Dietrich. Zwaar op de hand, maar niet asgrauw. Intens, maar niet slopend. En stiekem een beetje heel erg LGW?, want wie zich van tevoren afvroeg wie of wat Neubauten zijn, is ietsje wijzer, maar volledig representatief is de Lament-show niet. Het vraagteken uit de festivaltitel is dus een beetje ingevuld, de rest zoek je nog maar eens op bij een volgend concert, of thuis, met de vele platen van de groep.

Rupjesnooitgenoeg die de buikjes graag rond eten aan drone komen meer dan volledig aan hun trekken. Zij slaan min of meer letterlijk hun tenten op in de Pandorazaal. Daar is vierentwintig uur lang alleen drone te horen. Bob Rusche, van X-Rated-faam, zorgt voor het stemmingsvolle smeermiddel tussen de acts en je meandert van een Tim Hecker, die in rookwolken fel van leer trekt, naar de uitgebeend kale technoïde uitbarstingen van Emptyset. Je komt een door Gaudeamus gecureerd deel tegen met gecomponeerde en geïmproviseerde drone op onder andere klassiek instrumentarium en golft mee met de gelaagde gitaardrone van Dirk Serries. Of je laat het laatste restje gehoor wegslaan door de symfonie voor vijf versterkers en een kleine krullenbol met zwarte gitaar die Stephen O'Malley bij wijze van afsluitende hoogmis uitvoert. Daarna rest slechts stilte in ontzag.

V: Samen onder de pannen
Van galerie tot punkhol en chique kamermuziekzaal, van loodsen die allang concertzalen zijn en waar niemand om een curfew geeft tot historische kerken: LGW? neemt bezit van Utrecht. Het festival omarmt de stad innig en zij plukt daar de vruchten van. Zeker met dit programma is de Domstad met een heel dikke stip op vele internationale landkaarten gezet, al moet gezegd dat het festival als geruime tijd op nogal wat radars wist op te duiken.

LGW? brengt dan ook een brede en diepe demografie aan muziekliefhebbers van over de hele wereld samen. Niet alleen festivalbreed, maar ook fysiek op één plek: het splinternieuwe TivoliVredenburg. Daar lopen indiekids gebroederlijk naast de zwarte hoodies van de dronefanaten. Daar wapperen Neubauten-goths langs pyschfreaks en laven vele honderden Nederlanders van Turkse afkomst zich zij aan zij met garagerockers aan Selda .

Nog meer goed nieuws is dat het geluid in TivoliVredenburg van uitmuntende klasse is. De Ronda - een gekke zaal, gezegend met puike zichtlijnen - weet zelfs een ellenlang soundcheckend, complex dubbelgezelschap als Savages & Bo Ningen (twee bands die vernietigend bezwerend in duel gaan) [foto hierboven] kristalhelder te laten klinken. Puur afgaand op het geluid is de vraag waar je in Nederland terecht moet om onder ideale omstandigheden een band te zien dan ook pijlsnel beantwoord.

VI: Lege huls
LGW? is met TivoliVredenburg ook fabelachtig onder de pannen, aangezien het complex vijf zalen telt. Dan kun je uitpakken. Programmatisch wordt daarvan dan ook alle gebruik gemaakt. Qua sfeer blijft het echter behelpen. De uitstraling van het gebouw is die van een metrostation of verlaten Bijenkorf. Het wil maar niet gezellig worden. Wat wil je ook met spierwitte, saaie muren en vloeren?

Er zit nauwelijks logica in de routes, zeker niet met beroerde bewegwijzering. Roltrappen verhogen het gevoel van warmte al niet echt, maar als ze stilstaan, heb je er helemaal niets aan. Foyerdekken met prachtig uitzicht zijn afgesloten. Trek je een deur open in de Grote Zaal, sta je opeens backstage. En nee: dit zijn zeker niet alleen kinderziektes. Er is gewoonweg nog niet nagedacht over de talloze aspecten van een concertzaal met zoveel mogelijkheden. Dan flans je er maar even een gehuurd rookhokje in of campingachtige toiletten. Ook het personeel weet van de weeromstuit niet meer waar men het moet zoeken op het gebied van klantvriendelijkheid.

TivoliVredenburg is kortom een gênant lelijk en onhandig gebouw met daarin ongelofelijk fijne zalen. Een festival zoals LGW?, dat zozeer een en al liefde is, verdient geen liefdeloze doos als deze. Volgend jaar helemaal vol rammen met LGW?-hoekjes, zitjes, een logische plek voor de bandmerchandising en meer barretjes, eettentjes, vintagezaakjes of wat dan ook: vullen die lege huls!

VII: Viering
LGW? Viert de liefde voor muziek. Dat blijkt uit de liefde die Selda [foto hierboven] ten deel valt: nog één keer samen de schouders eronder voor deze levende legende en nog één keer de muziek vieren. De muziek, die één groot vraagteken is voor heel veel mensen. De muziek ook die echt niet de onderste onderstroom in extremis is. Wél is het de muziek die één ding gemeen heeft: van 'grote namen' hoef je het niet te hebben op LGW?, van kwaliteit des te meer. Het grootste pluspunt van LGW? ligt immers niet zozeer in de peilloze diepte en bijna onoverzienbare breedte van het programma, maar op het altaar van dit festival prijkt de kwaliteit van het gebodene, met een uitroepteken!

Zo ben je toch weer terug bij Altarbild. Af Klint had vast haar bedoelingen met het schilderij. Zo ook Van Heur en Gijsen met hun programma. Je kunt er van alles in zien en je kunt er van alles uit halen, op leggen of uit afleiden. Zo ook met LGW? Eén ding blijft: het enigma, je kunt er je vinger niet helemaal op leggen. Dat maakt dat je steeds weer kunt terugkeren naar het doek en nieuwe inspiratie kunt opdoet. En elke keer opnieuw kom je dat grote en fiere vraagteken uit de naam van LGW? weer tegen. Een vraagteken dat na deze editie vooral de zin afsluit: hoe komt het festival in 2015 ooit over deze weergaloos briljante aflevering heen?

Bovenste foto van Juri Hiensch, foto van Savages & Bo Ningen van Erik Luyten, overige foto's van Tim van Veen.

Deel dit artikel:

http://www.kindamuzik.net/live/le-guess-who/le-guess-who-4199/25515/
Meer Le Guess Who? op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/le-guess-who