• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Grauzone Festival

New wave hoeft nog lang niet naar het museum.
01 februari 2013, De Melkweg, Amsterdam

Tekst: André Rozendaal

Beeld: Niels Vinck

Publicatiedatum: 04 februari 2013

Postpunk en new wave hebben het afgelopen decennium als muzikale invloeden hun waarde bewezen voor de hedendaagse indiepop. Een festival waarbij deze soms wat plakkerige muziekstromingen worden belicht, ontbrak tot dusverre in Nederland. Natuurlijk kleurt Utrecht in juli jaarlijks zwart voor Summer Darkness, maar dat is toch meer een op gothics gericht gebeuren. In België nemen ze new wave serieuzer met evenementen als Sinner's Day, dat vorig jaar helaas niet doorging. Dat Nederland ook nog steeds wel warmloopt voor een nostalgisch wavefeestje bewijst het eerste Grauzone Festival.

Een hilarisch moment uit de film 24 Hour Party People, over het legendarische label Factory, is wanneer Tony Wilson de in korte broek gestoken bandleden van A Certain Ratio [bovenstaande foto] adviseert om hun blote benen met olie in te smeren. Tegenwoordig draagt bijna niemand in de band meer een korte broek op het podium. Ruim dertig jaar geleden was A Certain Ratio een pionier qua samenvoegen van donkere postpunk, funk en jazz. De band stopte nooit officieel, maar hij ontwaakt in 2010 pas echt uit het coma met het helemaal niet slechte Mind Made up. De groep opent meteen sterk met undergrounddansklassieker 'Do the Du' waarin het krassende gitaargeluid extra venijn krijgt door echoënde gitaareffecten. Jeremy Kerr is geen geboren zanger en lijkt eerder loodgieter dan muzikant, maar hij speelt uitstekend basgitaar. Grimmig en groovend tegelijk, er lijkt sinds de hoogtijdagen van Factory weinig veranderd aan het karakteristiek zoemende geluid. De combinatie van dreigende keyboardtonen, klarinet, trompet en donderende drums levert nog steeds unieke muziek vol wave-suspense en filmische funk op. Zoals in 'Flight', een van de beste wavenummers ooit gemaakt, dat de band beeldend brengt zodat het beklijft. In de meer recente nummers is die spanning minder aanwezig, maar door scheidrechtersfluitjes en dance-invloeden blijft het optreden toch boeiend. A Certain Ratio is een vroeg hoogtepunt van Grauzone.

Eind jaren zeventig worden synthesizer en ritmebox betaalbare instrumenten. De punk heeft zijn beste tijd gehad, maar de DIY-benadering blijft. De elektronische instrumenten bieden mogelijkheden om te experimenteren. In Nederland zoeken formaties als Doxa Sinistra de grenzen op met muziek die ook nu nog origineel klinkt. Op zolder- en slaapkamers gaan eenlingen eveneens aan de slag. Het leidt tot een internationaal tapecircuit van gelijkgestemden die onder meer vanuit Nederland, België, Duitsland en Italië muziek uitwisselen. Zo ontstaat een dansbare variant van minimal electronics met nerveuze beats, repetitieve en onheilszwangere synthtonen en claustrofobisch kille zang. Met als bekendste voorbeeld Deutsch Amerikanische Freundschaft. Het genre is de laatste jaren aan de vergetelheid onttrokken door heruitgaven en compilaties van lang vergeten acts uit het begin van de jaren tachtig. Een van die acts is Das Ding [bovenstaande foto], alias Danny Bosten uit Rotterdam. Samen met zijn broer staat hij achter een stapel toetsenborden, knoppen en laptops, als twee bibliothecarissen die net uit hun werk komen. Het geeft niks, want ondanks lange pauzes tussen de composities maken ze boeiende, minimalistische coldwave vol samples en met ijzige zang die ze door de effectenmangel halen. De muziek - afstandelijk, analoog en gelieerd aan Kraftwerk en Anne Clark - klinkt zowel gedateerd als modern en het duo piekt in het uitermate dansbare 'Reassurance Ritual' en de geslaagde cover van Joy Divisions' 'A Means to an End'.

De Britse postpunkband The Chameleons maakt in de jaren tachtig drie platen, waaronder het meesterwerk Script of the Bridge in 1983. Ondanks het vermogen om gepassioneerde wavesongs vol prachtige gitaarweefsels te schrijven, komt de band niet verder dan een cultstatus. Een kwarteeuw later treedt een deel van die band nog steeds op onder de naam The Chameleons Vox [bovenstaande foto]. Hoewel Mark Burgess nog steeds bezield en vol drama zingt, sneeuwen zijn vocalen onder in een matig afgesteld geluid. Zijn stem klinkt het grootste deel van het optreden dof en blaffend. Toch komen de magistraal melodieuze gitaarlijnen wel aardig uit de verf en wie zijn ogen sluit, wordt meegenomen op een licht psychedelische gitaartrip vol gelaagde en soms gierende geluiden. Tegen het einde van het concert komt alles toch samen in een gepassioneerd 'Souls in Isolation', dat wel bijna ten onder gaat aan de eigen bombast. Zo goed als op Primavera Sound 2012 wordt het concert niet, maar de sterke songs trekken The Chameleons Vox toch net over de eindstreep van een voldoende.

Het Duitse Fehlfarben (bovenstaande foto) was in de jaren tachtig een van de vaandeldragers van de Neue Deutsche Welle. Tijdens Grauzone komen ze hun in 1980 verschenen debuutplaat Monarchie und Alltag integraal spelen. Het was, zeker in Duitsland, een totaal andere tijd: de Muur stond nog overeind, Berlijn was een splijtzwam en De Bom kon elk moment vallen. Ruim drie decennia later klinken de politiek geladen teksten van die plaat nogal achterhaald. Zeker wanneer zanger Peter Hein daarnaast regelmatig de pias uithangt, slaat het effect ervan dood. Muzikaal maken de stevig op Gang of Four geënte tonen bij momenten indruk, maar de alledaagse uitstraling van de rest van de band helpt niet mee om je echt bij de strot te grijpen. Toch laait het heilige vuur in het repetitieve 'Paul Ist Tot' nog even op. Het is helaas te weinig om van een echt memorabel optreden te spreken.

In een overvolle Max is het rond elven de beurt aan Echo and the Bunnymen [bovenste foto]. Zelfverklaard popster Ian McCulloch, met onafscheidelijke zonnebril en parkajas, hult zich nog graag in het donker en sommeert de lichttechnicus dat het wat hem betreft nog wel donkerder kan. Het vloekt enigszins met de professionele greatest hits show die Echo and the Bunnymen geven. Want hoewel het geluid uitstekend is en de vakkundige band variatie niet schuwt, moet de groep het hebben van het werk uit de begindagen. Alleen dan is er sprake van iets wat naar passie riekt, zoals in de gedragen opener 'Going up' of in het subliem gebrachte 'Over the Wall'. Het is zeker niet slecht wat de band voor het voetlicht brengt, maar het is de degelijkheid die overheerst bij de ruim vijf kwartier durende show van McCulloch en zijn gevolg. Wat mist is een kettingrokende zanger die - met op de voorgrond brandende kaarsen - zijn hele ziel en zaligheid in de strijd gooit.

Wie dat wel doet, is zanger Elias Bender Rønnenfelt van het Deense Iceage [bovenstaande foto]. Hij beweegt als een marionet over het podium, waarbij de stevig in punk en no wave badende rest van de band de touwtjes op een dwingende manier in handen heeft. Die rest oogt in vergelijking met de soms tegen pathetiek aanschurkende vocale en fysieke strapatsen van de zanger doordeweeks. Iceage klinkt als een doorgesnoven The Fall en de jonge Denen weten al snel een behoorlijke moshpit te creëren met hun opgefokte muziek. De postpunkbas klinkt messcherp en de drummer slaat zijn trommels zowat aan gort tijdens de vele tempowisselingen. De logge en rücksichtsloze muziek van Iceage geeft Grauzone wat peper. Langer dan het geplande ruime halfuur moet het ook niet duren, want je kunt niet oneindig als een razende roeland over het podium stuiteren. Dan wordt het een trucje en daarvoor is Iceage nou net weer een te goede band.

De eerste editie van Grauzone is met een vrijwel uitverkochte Melkweg een succes. Zelfs uiteraard fraai uitgedoste goths kwamen onder hun stoeptegels vandaan om het festival te bezoeken. Met livemuziek, films, lezingen en een markt lijkt dit een formule te zijn om in de toekomst op verder te borduren en Grauzone bewijst dat new wave nog lang niet afgeschreven is. Toch slaat de muziekprogrammering wat door naar namen uit het verleden en worden de niet van kwaliteit overlopende hedendaagse bands weggestopt in bovenzaaltjes. Tegenwoordig zijn er genoeg groepen te vinden die live meer opwindend aan de haal gaan met de erfenis van new wave dan de soms aanstellerige acts waarmee we het nu moeten doen. Wanneer Grauzone dat inziet en dergelijke acts bij een volgende editie een prominentere plaats geeft, gaat het festival een goede toekomst tegemoet.

http://www.kindamuzik.net/live/grauzone/grauzonefestival/23649/
Meer Grauzone op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/grauzone