• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Xiu Xiu: Kwetsbaarheid, maar ook een soort verwrongen fragiele seksualiteit

Met hun nieuwe album in de achterzak, storten Jamie Stewart en Caralee McElroy, onder de mom van Xiu Xiu, zich in hun eerste Europese tournee. Na hun optreden in Hasselt een paar dagen terug, ontmoet KindaMuzik Jamie deze keer voor een gezapige babbel over de essentie van muziek, familiestrubbelingen en de Vietnamese homoseksuele prostitutiescene. Dat alles ter promotie van zijn recente album Fabulous Muscles.

Tekst: Frederik Van Rumst

Beeld: Thomas Bartosik

Publicatiedatum: 01 juni 2004

Xiu Xiu is geen groep in de beknopte zin van het woord, het is eerder een vogelkooi waar leden naar believen komen en gaan. Momenteel bestaat het project uit Jamie Stewart en zijn nichtje Caralee McElroy. Andere leden die evenveel contribueren aan het geheel bestaan uit Jamie's jeugdvriend Cory McCulloch, Ches Smith, Jherek Bischoff, Miya Zane Osaki en Devin Hoff. Maar wat meteen duidelijk lijkt, alles draait rond Jamie Stewart. Op een avond georganiseerd door een samenwerkingsverband tussen (K-raa-k)³, Rarefish en Silverskull, waar Xiu Xiu voorafgegaan wordt door Wixel, Cavemen Speak en Bleubird, treffen we hem midden in een Europese tour.

Met de groepsnaam geïnspireerd door de gelijknamige Chinese film, door Jamie zelf bestempeld als "het depressiefste dat ik ooit gezien heb," weet je al dat Xiu Xiu geen eenvoudige muziek brengt. In de studio maken ze gebruik van pikzwarte, gestoorde elektronica, angstaanjagende, kille geluidsvelden en Jamie's holle stem. In persoon is Jamie een innemende, vrolijke man. Maar eveneens kan hij zijn doemdenkend karakter niet verbergen. Zijn gedachtengang is tegelijkertijd beangstigend en begrijpelijk. Voorzichtigheidshalve openden we beiden met de iets luchtigere onderwerpen.

"Dit is onze eerste Europese tour, dus we zijn allen nogal opgewonden," steekt Jamie af. Toen hij jong was heeft hij ooit wel al Europa bezocht, maar nu, als onderdeel van een groep, krijgt hij een heel ander beeld van elk land te zien. Niet dat ze deze keer al veel gezien hebben - dankzij hun krappe boekingen hebben ze amper de tijd om ergens stil te blijven staan. Een spijtige zaak, maar plannen worden reeds gesmeed om als toerist elk land nog eens te herbezoeken, en zodoende hun interesses qua bezienswaardigheden meer uit te delven. Of het er ooit van zal komen blijft een andere zaak. Hun voorgaande tour was er een door Amerika en dateert van nog maar net voor deze Europese, wat maakt dat ze in totaal zo'n elf weken continu rond zullen gereisd hebben. Maar de laatste tijd lijkt dit eerder gewoonte dan uitzondering. Inmiddels hebben ze in hun korte bestaan - hun eerste werk onder de naam Xiu Xiu stamt af van 2002 - zeven maal de Verenigde Staten doorkruist. "Wat eigenlijk meer is dan we ooit konden verwachten. Maar tot nu toe klagen we niet, buiten die oververmoeidheid dan," verklaart Jamie al lachend.

Maar in plaats van het een beetje rustiger aan te doen, spannen ze de riem alleen maar strakker aan. "Inderdaad, momenteel zijn we eveneens bezig aan een nieuw album. We zijn er voor onze laatste Amerikaanse tournee al aan begonnen. Als we terug thuis zijn hebben we een zestal weken vrije tijd vooraleer we nogmaals de USA gaan aandoen. Die tussentijd willen we volledig in ons nieuwe materiaal stoppen." Dat ze de dingen te haastig aanpakken vindt hij absoluut niet. Ook al lijkt het allemaal tegen een hondsdol tempo te gaan tegenwoordig, nooit krijgen ze het gevoel dat het té snel zou gaan. "Alles wat we uitbrachten, hebben we zo gedaan omdat het ook daadwerkelijk af was. Telkens we het gevoel hadden dat we niets meer aan de nummers toe te voegen hadden, hebben we ze uitgebracht. Het is enkel toeval dat het altijd al zo vlug gegaan is. Altijd zat er net een jaar tussen elk album, ook dat was toeval. Ons volgende zal misschien iets langer nodig hebben. Dat is momenteel nog moeilijk te zeggen." Ook op hoe hun volgend werk zal klinken hebben ze dit moment geen zicht. Wat wel al vast staat is dat ze terug een meer verrassende richting uit willen. "Waar Fabulous Muscles meer naar popmuziek neigde, omdat onze interesses daar op dat moment ook meer lagen, lijkt het weinige wat we nu al gemaakt hebben terug experimenteler te klinken." Maar na verloop van tijd zou zelfs dat nog helemaal anders kunnen uitpakken. "Uiteindelijk zien we wel. Het belangrijkste blijft dat we zoveel mogelijk uit het hart spelen, de rest komt vanzelf wel. Dat is toch waar het bij muziek altijd om draait, niet?"

Dat muziek maar één streefdoel heeft, dat het eerlijk zou zijn, lijkt bij Jamie altijd al de grote drijfveer te zijn geweest. Dat kan men dan ook horen - wat hij speelt of zingt is gestript tot enkel de kale essentie, het gevoel. Dat was ook al zo bij zijn vorige groepen. Zo speelde hij eerder bij Ten In The Swear Jar (XITSJ) en Indestructible Beat Of Palo Alto (IBOPA). Wat dan wel vreemd overkomt is dat hij verscheidene nummers van die vorige bands opnieuw heeft opgenomen als Xiu Xiu. Als het eindresultaat minder belangrijk is dan het gevoel dat er in zit, waarom dan deze nummers een tweede maal opnemen? "Simpel. Enerzijds had ik toen niet de middelen voor handen die ik nu heb, anderzijds was de betekenis van elk van die nummers zodanig veranderd, dat ik ze wel opnieuw móest opnemen. Dat was eerder een persoonlijk gevoel. Rondom die nummers was er al zoveel gebeurd, dat waarover ik indertijd zong was al zo geëvolueerd, dat ik het nodig achtte er een nieuwe betekenis in te blazen. Van sommige nummers kreeg ik dan weer het gevoel dat het beter kon. Bij die andere bands hadden we helemaal geen budget, in eigen beheer brachten we ongeveer 200 stuks uit van elk album. Ik wou niet dat die nummers verloren gingen. Uiteindelijk was het een aangename ervaring om die dingen in een andere context te kunnen herzien."

Zelfs bij het live spelen kan de betekenis van elk lied veranderen. "Ook dat ligt meestal aan de invloed van buitenaf die inspeelt op onze gevoelens. Zodra het nummer, voor ons, zijn betekenis verliest, zodra het geen al dan niet herontdekkende waarde meer heeft, spelen we het niet meer. Zo simpel is het. Dat wil dan niet zeggen dat we ontevreden zijn over die nummers. We zijn blij dat we ze toen hebben opgenomen, maar om ze gevoelloos verder te blijven spelen lijkt ons nogal zinloos. Zulke dingen evolueren vrij gevoelsmatig." Dat het niet altijd een pretje is om jezelf elke avond bloot te stellen aan je eigen donkerste kanten, kan Jamie volmondig beamen. Toch blijft hij dit zichzelf opleggen. De reden: "Omdat zo goed als elk nummer ontzettend persoonlijk is, omdat ze ons blijven raken, blijven we ze spelen. Wat wil zeggen dat de betekenis nog steeds relevant is in ons dagelijkse leven. Het is nog altijd betekenisvol om die nummers te spelen. En tot we aan die bepaalde gevoelens uit zijn, blijven we die ophalen. Eigenlijk is het gewoon een soort verwerkingsproces. Ophalen van emoties, en zodoende ermee leren omgaan."

Het gezelschap rondom Jamie lijkt regelmatig te veranderen, tot ergernis van hemzelf. Op verscheidene tournees en verscheidene albums speelden allerlei ander vrienden en muzikanten mee, enkel hijzelf bleek de enige constante te zijn. "Ik zou wat graag hebben dat ik met eenzelfde set-up zou kunnen spelen. Maar de andere leden hebben ook zoveel omhanden. Voor de meesten is dit enkel een zijproject, hebben ze buiten dit nog andere prioriteiten. Het zou leuk zijn om altijd met dezelfde mensen samen te werken, maar het is ook wel best interessant nu dat niet het geval is. Momenteel ziet het er naar uit dat deze situatie nog wel even zo zal blijven. Dat is nooit zo de bedoeling geweest, na verloop van tijd is het gewoon tot zoiets verworden." In eerste instantie was het zelfs niet de bedoeling dat het Jamie's project zou worden, initieel was het iets tussen hem en Cory McCulloch, maar nu deze al meermaals op verscheidene zijwegen is beland, lijkt Jamie er in te kunnen berusten. Wel wil hij er nog aan toevoegen dat iedereen waar hij ooit mee samen heeft gewerkt onmisbaar was in Xiu Xiu's evolutie.

Niet alleen de muziek is non-conformistisch, ook alles wat daar rond draait wil shockeren. Die drang naar expliciete uitdaging vertaalt zichzelf ook naar het grafische aspect. Bevreemdende beelden en niets aan de fantasie overlatende prenten. Zowel commercieel als artistiek willen ze uitdagen. Zo werden er voorheen al albums uitgebracht met daarop afbeeldingen van ingewanden van een dode ezel of van overgesneden polsen. Dat zoiets controverse oproept spreekt voor zich. Maar tot nu toe bleken ze er steeds goed mee weg te komen. Nu zien we wel dat er bij hun Fabulous Muscles twee verscheidene albumhoezen zijn uitgebracht. "Dat valt te wijten aan onze platenlabels hoor. We zitten al geruime tijd onder 5RC in Amerika. In Europa zijn we met Tomlab in zee gegaan. Die laatste hanteren hun eigen filosofie betreffende artwork. Iedere artiest spelden ze een eigen ontwerper toe, die zijn vrijheid wordt gegund. Op de Europese cover hadden we dus werkelijk niks te zeggen. Het ging zelfs zo ver dat toen ik iets wilde laten aanpassen, de ontwerper verbolgen reageerde. Hij had er zo lang aan gewerkt, zo zou het worden en niet anders!" (lacht) "Niet dat ik veel wou veranderen hoor. Ik vond het eerder een grappige situatie. Uiteindelijk ben ik zelfs uitermate tevreden over het resultaat. Het is iets totaal anders dan dat ik zelf zou gedaan hebben. Het is een interpretatie van onze muziek, maar vanuit een compleet ander perspectief."

Aan de Amerikaanse hoes hangt ook een heel verhaal aan vast. Daar zie je Jamie opstaan met een pluchen kat op zijn schouder. Het lijkt vrij exuberant, maar dat is het zeker niet. "Je moet er wel de humor van inzien. Die cover was een idee van mijn broer. Hij doet veel van ons artwork, heeft ook onze site ontworpen. Samen zijn we nogal grote Smiths-fans, hij was dan ook een beetje aan het dollen om een soort van Morrissey-esque foto als hoes te nemen. Eerst stond ik er behoorlijk sceptisch tegenover. Ik zei dan ook resoluut nee. Begrijpelijk, ik zou me er echt ongemakkelijk bij gevoeld hebben. Maar hoe meer ik er over nadacht, als ik me er toch ongemakkelijk bij zou voelen wou ik het op zijn minst eens geprobeerd hebben. Gewoon om te zien hoe het zou worden. Caralee heeft uiteindelijk zo'n honderdtal foto's genomen. We hebben daar dan diegene uitgenomen waar ik het minst belachelijk op overkwam." Al lachend vertelt hij er nog een anekdote bij: "Dit doet helemaal niet ter zake, maar het is wel vrij grappig voor mij persoonlijk. Tot vorig jaar was ik kleuterleider. Dat katje dat je op die foto kan zien bracht ik vroeger dan ook elke dag mee naar mijn klas. We noemden hem 'Dr Phill' en hij was bijzonder geliefd. Die kinderen hadden er hun eigen leefwereld rond gebouwd, daar hebben we hopen plezier mee beleefd. Het is dan ook aangenaam voor mij om die foto te zien en terug te denken aan die tijd."

Ook bij de hoes van A Promise, hun voorgaande langspeler, hoort een ganse historie. Daar zie je iemand naakt op een bed met een babypop in zijn handen. "Dat is nogal een lang verhaal. Tijdens de zomer, toen we aan Knife Play (hun eerste plaat - FvR) aan het werken waren, ben ik er eventjes tussenuit gemuisd. Toen ben ik op vakantie geweest naar Vietnam. Ik had een plastic popje bij me, om de eenzaamheid een beetje te verdrijven. Ik zat namelijk zowat met het idee in mijn hoofd om foto's rondom Vietnam te nemen met overal die pop in beeld. Toen dacht ik er misschien een politieke boodschap mee te creëren, of een soort van depressieve sfeer mee te kunnen scheppen, of gewoon zelfs iets grappigs te kunnen maken. Maar, terwijl ik in Vietnam verbleef las ik in de Lonely Planet reisgids over de homoseksuele prostitutiebuurten aldaar. Ik had geen flauw benul wat ik me daarbij moest voorstellen en was wel een beetje nieuwsgierig. Dus besloot ik mezelf er even in onder te dompelen, gewoon om te zien hoe zeer dat van onze cultuur verschilt. Toen ik zo voorbij een van die enorme esplanaden liep werd ik na bepaalde tijd aangesproken door een mannelijke prostituee. Hij bedelde om geld en wou me er iets voor in de plaats geven, maar ik had zoiets van NO WAY! Op geen enkele manier zou ik zoiets met hem doen, ik weet niet wat de wetten hieromtrent zijn, ik kende die man niet. Er waren gewoon te veel potentiële problemen en gevaren. Maar, hij was niet van me weg te slaan. Hij liep geruime tijd met me mee, toen ik hem uiteindelijk in het straatlicht zag, kon ik zien hoe slecht hij er eigenlijk aan toe was. Hij zag er nogal arm, dakloos en gehavend uit. Dus kreeg ik het ziekelijke gedacht in mijn hoofd om hem dan toch mee te nemen naar mijn hotelkamer. Ik wou, tegen betaling, foto's van hem nemen, samen met mijn popje. Op dat moment leek me dat een leuk idee, hoewel het nu vrij onbegrijpelijk kan overkomen. Tijdens die fotoshoot zelf nam hij zo allerlei vreemde verleidelijke poses aan, alsof hij dacht dat het voor een pornoblaadje zou zijn, vrij begrijpelijk natuurlijk. Het was zo'n onaangename ervaring. Na afloop leken de meeste van de foto's nogal angstaanjagend. Degene die uiteindelijk op het album staat vind ik eerder kwetsbaar, helemaal niet lachwekkend of flauw. Als ik er zo aan terugdenk bevat die foto veel van de essentie die de muziek zelf wil uitstralen. De kwetsbaarheid, maar tegelijkertijd ook een iets van een verwrongen, gebroken seksuele achtergrond." Na een kleine onwennige stilte gaat hij met een glimlach verder. "Het grappige is, momenteel staan Dr Phill en die babypop nu samen in mijn huis, arm in arm. Dus alles heeft een soort verbondenheid gekregen."

Om af te sluiten blik ik nog even terug op zijn muziek. De media is niet altijd even mild, muziekliefhebbers zijn dat evenmin. Zo wordt er in bepaalde middens beweert dat Jamie's stem de muziek teniet doet. Met zijn verwarrende, tegensprekende niveauwisselingen, valse empathie en doordrenkte weemoed zingt Jamie op een hoogst enerverende manier. Zijn stem laat een ongemakkelijke sfeer achter, zijn stem is zijn wapen alsook zijn zwanenzang. Je houdt ervan of je doet dat niet, er is geen gulden middenweg. Hij reageert dan ook vrij nuchter op wat anderen hun mening daaromtrent kan zijn: "Voor mij klinkt mijn stem helemaal niet ongemakkelijk. Hoe dat zich vormt is gewoon een reactie op de emotionele geladenheid van de muziek en de gevoelens die dat moment door mijn aders gieren. Of iemand daar al dan niet van houdt, of iemand dat al dan niet begrijpt, daar heb ik geen vat op. Ik hecht er dan zelf ook weinig belang aan. Soms is het ontzettend moeilijk om mij over de inhoud van een nummer te zetten, dan voel ik me helemaal gek worden. Die gevoelens zijn dan helemaal over de top, vrij normaal dat het er bij mij dan ook zo uitkomt. Het is alles behalve een gimmick. 'Xiu Xiu, totally nuts wicked sound!'," exciteert hij plots met een ridicule stem, waarna hij in lachen uitbarst. Nadien belooft hij plechtig dat hij er alles aan zal doen om Caralee ook mee te laten zingen op hun volgende plaat. Als hij haar ooit zo ver krijgt, tenminste. Waarbij ik op mijn beurt even de lach niet kan onderdrukken.

Uiteindelijk is het aan een andere groep, Deerhoof, dat Xiu Xiu hun bekendheid deels mag danken. Zoals dat zo vaak gaat in de muziekbranche hebben zij na het horen van Xiu Xiu de band flagrant gepromoot bij hun eigen label. Nu zitten ze samen op hetzelfde 5RC, hebben ze al enkele malen samengewerkt aan elkaars albums en treden ze geregeld samen op. Maar ook met anderen van op 5RC lijkt het behoorlijk te vlotten. "Het is inderdaad dankzij Deerhoof dat we aan ons huidige label zijn geraakt. We woonden beiden in dezelfde stad, Greg Saunier had ons ooit aan het werk gezien, en via via zijn we naar elkaar toegegroeid. Met de andere bands hebben we minder contact. We hebben eens met Hella een tour gedaan en zijn bevriend met Young People. Momenteel woont elke groep in een andere stad, dus moet je zeker niet denken dat we elke avond gezamenlijk op café zitten hoor. Hoewel me dat wel iets lijkt. Wij voelen ons alvast uitermate geflatteerd op hetzelfde label te mogen zitten als al die andere geweldige bands."

Het promoten van verscheidene bands lijkt ook wel een erezaak te zijn voor Jamie, en voor Xiu Xiu in het algemeen. Een voorbeeld daarvan is het stickertje op hun Knife Play-album waar de groepen opgesomd stonden die Cory in het verwerkingsproces bij de dood van zijn moeder hebben geholpen. "Hmm, dat geval was eerder een dankwoord naar die groepen toe. Alsook zochten we toen een manier om aan te tonen, omdat het ons eerste album was, hoe we de dingen wilden aanpakken, hoe we zouden klinken. Maar het is natuurlijk altijd aangenaam om andere mensen daarmee te kunnen stimuleren die bands eens een luisterbeurt te gunnen. Misschien kunnen zij er dan hetzelfde effect uitkrijgen als wij indertijd beleefd hebben. Het blijft belangrijk om je helden en inspiratiebronnen niet te verloochenen. Wij zijn die bepaalde groepen als The Smiths of Joy Division ontzettend veel schuldig op dat vlak."

Niet enkel muzikaal liet Xiu Xiu zich inspireren door deze groepen, ook tekstueel zit er een erkenbare gelijkenis in. Datzelfde rancune, haat, zelfnijd en ongenoegen dat Morrissey of Ian Curtis hanteert, zit ook in Stewart's teksten verweven. Ook hij windt geen doekjes om wat hij wil vertellen, wat hij zingt is dan ook zwart op wit hoe de vork in de steel zit. Als hij bijvoorbeeld in Nieces Pieces zo baldadig verklaart: "I can't wait till you realize mommy's heart is broken / I can't wait to watch you grow up around the people who broke it", dan is dat ook gericht aan het pasgeboren kindje van zijn zus. Jamie is samen met zijn broer en zus opgegroeid in een gebroken familie, daar draagt hij nu nog de gevolgen van. Is het dan niet moeilijk om na dergelijke dingen te zingen, je eigen familie nog in de ogen te kijken? "Nagel op de kop. Sinds kort is het extreem moeilijk geworden. Vóór Fabulous Muscles was er niemand uit mijn familie, buiten mijn broer dan, die ooit naar muziek luisterde, laat staan naar wat ik maakte. Ik had ook nooit verwacht dat die situatie ooit ging veranderen. Maar sinds kort hebben mijn zus en mijn moeder enkele van de nummers gehoord… ze waren vrij geshockeerd. Het was nooit mijn bedoeling iemand te kwetsen, omdat ik dacht dat ze het nooit te horen gingen krijgen. Maar zoals het er nu voorstaat, is de sfeer er vrij grimmig op geworden. Het lijkt me dan ook interessant te zien hoe open ik mezelf nu kan stellen bij de volgende plaat. Ik hoop dat ik eerlijk kan blijven ten opzichte van mezelf. Die plaat is nog maar in zijn beginselen, vooral qua teksten, maar ik zie wel wat ik er van maak." Eventjes valt er weer zo'n gênante stilte, maar uiteindelijk sluit hij het gesprek af met een ironische noot. "Nou ja, als ze niet gekwetst willen worden, dan moeten ze in het vervolg maar niet meer naar mijn werk luisteren."

Na afloop, als mijn bandopnemertje afstaat, keuvelen we op de terugweg naar de Frontline nog wat over de nakende festivals, over independent labels, over de Belgische muziekscene (waarbij hij moet toegeven er niks van te kennen) en over Ozzy Osbourne. Een uurtje later staat Jamie samen met Caralee op de bühne, naar wat uitdraait tot een ontroerend, verontrustend, maar vooral passioneel optreden.
Hoe je nu in godsnaam hun groepsnaam uitspreekt? Wel, daar ben ik nog steeds niet aan uit. Doorheen het interview heeft Jamie zelf zowat elke intonatie gehanteerd. Blijkbaar mag men dat naar vrije interpretatie zelf invullen. Wat zo ook met hun muziek het geval lijkt te zijn.

Fabulous Muscles is uitgebracht door Tomlab
» Lees de recensie

http://www.kindamuzik.net/interview/xiu-xiu/xiu-xiu-kwetsbaarheid-maar-ook-een-soort-verwrongen-fragiele-seksualiteit/6206/
Meer Xiu Xiu op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/xiu-xiu