• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Wil de echte Mark E. Smith nu opstaan?

Al bijna dertig jaar lang is Mark E. Smith frontman van The Fall. Men noemt hem een muzikaal genie, een cultlegende, een briljant tekstschrijver en zelfs een dictator. Tijd voor wat duidelijkheid en gelukkig werkt hij daar zelf graag aan mee. De echte Mark E. Smith staat op.

Tekst: Rob van Leeuwen

Publicatiedatum: 26 oktober 2005

In de hoek van een café buiten het centrum van Rotterdam zit Mark E. Smith ineengedoken achter een glas bier. Hij staat er, enkele uren voordat hij met zijn band The Fall op het GDMW-festival zal spelen, de landelijke pers te woord over Fall Heads Roll, het nieuwe album van de cultband waar Smith al bijna dertig jaar aanvoerder van is. KindaMuzik is ook van de partij om de grillige frontman aan de tand te voelen met als doel de persoon Mark E. Smith te doorgronden.

Merkwaardig
Voor wie het nog niet weet: Mark E. Smith ís The Fall. Hij richtte de band op in 1976, verzamelde een groep gelijkgestemden om zich heen en werd met The Fall onderdeel van de bloeiende postpunkstroming van eind jaren ’70, begin jaren ‘80. Toen het hem niet meer zinde, gooide hij zijn collega’s uit de band en verzamelde hij een nieuwe groep mensen om zich heen. Om dit ritueel hierna nog een keer of dertig te herhalen.
“Dat is niet vreemd, dat is het karakter van de band”, vertelt bassist Steven Trafford later op de dag. De huidige bassist, welteverstaan. Samen met de rest van de band zit hij in de kleedkamer van de Rotterdamse schouwburg. Alle vier zijn ze pas na de eeuwwisseling bij The Fall gekomen. Een band waar ze alle vier enthousiast over praten. Gitarist Ben Pritchard: “Alles aan The Fall is speciaal: zoals de band wordt gerund, zoals we klinken. The Fall representeert een kant van de muziekindustrie waar verder niemand om geeft.”

Dit wordt bevestigd door journalist Alfred Bos, die Mark E. Smith 25 jaar geleden interviewde voor het tijdschrift OOR: “Het is een merkwaardige groep, ze staan volledig op zichzelf en hebben weinig invloed gehad. De enige act die je ermee kan vergelijken is Captain Beefheart.”

Fans
De bandleden struikelen ondertussen over elkaar heen om hun liefde voor The Fall te bewijzen. Het zijn net fans als je ze over de band hoort vertellen. Je zou haast vergeten, dat zelf onderdeel van de groep uitmaken.
“The Fall is een unieke groep”, zo vindt drummer Spencer Birtwistle. Steven noemt de muziek een kunstuiting en Ben voegt hieraan toe dat steeds meer bands The Fall zien als invloed. Hij gaat verder: “Iedereen identificeert zich met een ander aspect van The Fall. Bij Coldplay weet je wat je kunt verwachten. Iedereen houdt van die band om dezelfde reden, maar elke fan houdt om een andere reden van The Fall. Daarom zijn we een belangrijke band.” Toetsenist Elenor Smith (ook wel: mevrouw Mark E. Smith) doet er nog een schepje bovenop: “De wereld heeft The Fall nodig.”

Ook over Mark E. Smith zelf valt geen onvertogen woord. Spencer: “Zijn band bestaat bijna dertig jaar, maar hij gaat nog wel even door.” Lachend: “Zeker tot zijn tachtigste. Ik denk niet dat hij ermee kan stoppen.” The Fall is alles voor Mark E. Smith, zo zegt de band. Hij kan niets anders, weet niets anders en doet dus niets anders. Hij ziet het als een plicht om door te gaan, hij heeft het nodig.

Dictator
Diezelfde indruk kreeg Alfred Bos in 1980 tijdens zijn interview met de zanger: “Mark E. Smith kwam op mij over als een intellectuele arbeider. Het was een eenvoudige man, maar tegelijkertijd was hij hoogbegaafd. Hij had talent voor taal, was een outsider, maar wist wat hij allemaal kon. Hij zocht een plek om zijn creativiteit op los te laten en met The Fall heeft hij zijn eigen wereld gecreeërd. Hij is anders. Geen muzikant, maar eerder een schrijver. Hij kan nauwelijks zingen, is meer een rapper avant la lettre, de muziek bestaat vooral voor zijn teksten. Op het podium is hij uiterst gedreven, hij gooit zijn ziel en zaligheid erin. Hij geeft alles. Mijn indruk was dat het voor hem bittere noodzaak was, dat hij het nodig had zich op deze manier creatief te uiten, anders zou hij misschien wel gek worden.”

Dat Smith bekend staat als dictator die de band zijn wil oplegt, heeft hier ook mee te maken: “Ik weet van zijn toenmalige vriendin dat hij uitermate lastig kan zijn, dat het iemand met een gebruiksaanwijzing is. Maar je accepteert dat eerder van iemand als Mark E. Smith, een persoon met een groot talent, dan van een minkukel met een grote bek. Op een positieve manier is hij een slavendrijver die de band aanvoert, als het ware drilt. Die werkwijze is puur bedoeld om het optreden en de kunst beter te laten worden, hij doet het niet omdat hij het leuk vindt baasje te spelen”, aldus Bos.

Vertrouwen
Toch is hij dat wel, zo geeft gitarist Ben toe: “Hij runt de zaak. Het is zíjn groep.” Dat weerhoudt hem er niet van de soundcheck over te slaan en repetities doet de band ook nauwelijks. Zien ze de frontman eigenlijk wel eens buiten shows om? Ben, stotterend: “Af en toe. We hebben hem vandaag tijdens ons vertrek uit Engeland gezien. Zo gaat dat tegenwoordig, hij kan ons de soundcheck laten doen en hoeft zich over ons geen zorgen te maken. Dan kan hij zich beter focussen op zijn werk.”

Spencer: “Hij is nu op het punt aangekomen dat hij ons vertrouwt. Ik zit zelf al wat langer in de band en vroeger was hij wel altijd aanwezig. Dan haalde hij mij van het podium en liet hij de gitarist en de bassist een half uur aan een stuk doorspelen.”
Ben: “Hij vindt het fijn om een band te hebben die aan de hand genomen moet worden, zoals dat in het verleden vaak het geval was. Die complete controle vindt hij leuk, maar tegenwoordig is dat anders.”

Mark E. Smith staat op
Zoals gezegd: er valt geen negatief woord over de zanger. Ja, de bandleden van The Fall zijn inderdaad fans. Nee, beter gezegd: ze hebben respect voor Mark E. Smith, want van fans in zijn band moet de frontman niets hebben. Dat werkt ook niet, zo zegt het viertal: “Als je de muziek al kent dan benader je nieuw materiaal op dezelfde manier, als je het niet kent, ontdek je nieuwe inzichten.”

Mark E. Smith wil volgens Ben dan ook niet dat nieuwkomers eerst het oude repertoire uit hun hoofd leren: “Hoe minder je weet, hoe beter.”
Steven: “Als je het materiaal niet goed kent, mag je blijven.”
Spencer (lachend): “Anders wurgt hij je.”
Zowel Steven als Spencer begonnen hun carriere in The Fall gewoon op het podium. Spencer: “Ik heb niet eens gerepeteerd.”
Steven: “Toen ik opkwam tijdens mijn eerste optreden keek Mark me verbaasd aan, waarop hij vroeg: ‘Hee, wie ben jij?’”. Tijdens die concerten wordt het oude materiaal veelal genegeerd, Smith wil van The Fall alles behalve een Greatest Hits-band maken. Spencer: “Hij houdt er niet van om terug te blikken, The Fall is er om vooruit te kijken.”

Vooruit kijken, naar het komende interview bijvoorbeeld. Eindelijk is het zo ver. Ruim een half uur is voorbijgegaan en nu is het mijn beurt om Mark E. Smith te interviewen. Hij is goed geluimd, zo vertrouwde de perspromotor me een half uur eerder toe, maar daar is niets meer van te merken. Zonder me een blik te gunnen, loopt hij me chagrijnig voorbij en spoedt zich naar zijn hotel. De echte Mark E. Smith staat op, maar niet zoals vooraf de bedoeling was. Hij heeft geen zin meer in interviews, zo krijg ik te horen. Alfred Bos (lachend): “Ja, dit klinkt heel erg als Mark E. Smith.”

http://www.kindamuzik.net/interview/the-fall/wil-de-echte-mark-e-smith-nu-opstaan/10961/
Meer The Fall op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/the-fall