• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Spinvis over feest, eenzaamheid en suggestie

Na twee theatershows, een b-kantjesverzamelaar en enkele samenwerkingsprojecten is Tot Ziens, Justine Keller het eerste soloalbum in ruim vijf jaar van Erik de Jong (1961), alias Spinvis. Tijdens het schrijven dook het personage Justine Keller steeds vaker op. Ze is een ideaal, verzonnen door het naamloze hoofdpersonage van het album. "Ze is altijd om hem heen, hij praat tegen haar, hij fantaseert over hun nooit gemaakte vakanties."

Tekst: Timo Koren

Publicatiedatum: 17 november 2011

Koning Alcohol
Halverwege het interview wordt Spinvis een glas witte wijn geserveerd. Zijn respons: "Heee, daar is de koning!", refererend naar het nummer 'Koning Alcohol' op de cd. Net daarvoor heeft hij verteld dat Alcohol een van de werktitels was voor het album. "Maar die titel zou te anekdotisch zijn. Daarnaast wil ik helemaal niks zeggen over het kroegleven of het nachtleven, en als je je plaat Alcohol noemt, roep je automatisch die associatie op." Dat neemt niet weg dat het thema veelvuldig terugkomt. "Het is zo'n belangrijke stof in de maatschappij. Er wordt veel gedronken, door iedereen. Dag in, dag uit. Het onthecht, het verdooft, het maakt vrolijk. Het is een vloeistof buiten je lichaam die evengoed bij de mens hoort."

Er is ook een relatie tussen deze stof en het personage Justine Keller. "Zij is de alcohol en drugs van de hoofdfiguur. Hij heeft haar verzonnen, zij is een ideaal dat niet bestaat. Het is zijn walhalla. Daardoor raakt hij geobsedeerd. Tot hij op het laatste nummer van de plaat zegt: 'Tot ziens, het ga je goed.'" Het hoofdpersonage praat in zichzelf tegen een niet-bestaand iemand – een ultieme vorm van eenzaamheid. Respectievelijk een stijlvorm (tegen jezelf praten) en een thema (eenzaamheid) die vaak voorkomen in Spinvis' oeuvre. "Blijkbaar zit je zo in elkaar en neig je ernaar iets zo op te schrijven. Ik heb mij weleens voorgenomen iets anders te doen, maar telkens gaat het daar weer heen. Ik begrijp ook niet waarom ik dat doe."

Het thema eenzaamheid heeft ook raakvlak met een veelgebruikte setting in Spinvis' teksten: het feest. "Het is een metafoor voor 'jij en de anderen'. Het is waar alle vrienden en familie samenkomen en toch kun je je er niet thuis voelen. Je voelt je verloren in vrolijkheid. Een feest is een prachtig decor voor allerlei ingewikkelde situaties. Ik heb dan al een soort vrolijkheid geïntroduceerd, dus die kan ik dan heerlijk onderuit gaan halen." Even later, weer terugkomend op het thema eenzaamheid: "Het is heel dubbel. Je kan je onthecht voelen, ontvreemd. Maar iedereen heeft dat, dus we zijn ook weer samen."

Wat er niet gezegd wordt
Hoewel hij geen vaste werkwijze wil hanteren, begint De Jong meestal met de muziek. De teksten komen daarna. "Muziek is als ademen. De teksten schrijf ik woordje voor woordje. Het is een moeizaam proces om precies uit te leggen wat je bedoelt. Vaak is de muziek al lang af, en dan krijg je de mummelversie. Nepzingen, zoals je dat als kind deed. Dat is de demo. Vervolgens luister ik daar vijftig miljoen keer naar."

In zijn teksten gaat Spinvis uit van spreektaal. "Er is een gigantisch verschil tussen geschreven taal en tussen wat je daadwerkelijk zegt. Zoals wij nu praten – niemand maakt een zin af. Totdat je het opschrijft. Maar die onafgemaakte zinnen, daar zit wat in. Je twijfelt, ik laat pauzes vallen, dat is allemaal communicatie. Er is een gigantisch verschil of ik één of drie seconden wacht tot ik een woord plaats. Maar dat is muziek. Muziek is namelijk ritme, tijd en spanning." Deze benadering dwingt hem secuur te zijn in het schrijven van zijn teksten. "Ik kan niet heel mooi zingen, dat weet ik, maar ik ben heel erg bezig met timing. Zo kan ik dingen een andere betekenis geven."

Dan is er nog de inhoud van de teksten. In zijn recente theaterprogramma De Weerman speelde Spinvis een liedje over een bezwaarschrift, dat als enige van de nieuw gespeelde nummers het album niet heeft gehaald. "Het was te duidelijk, te af. Er zat geen geheim in." Aan de hand van het eerste nummer van de plaat, 'Oostende', legt hij dit uit: "Je weet niet precies wat er aan de hand is. Dat is wat mij het meest ontroert. Alles wat er niet wordt gezegd, alles wat blijft hangen, alleen suggestie. Net als onscherpe foto's, die zijn zo mooi. Je vermoedt van alles, maar je weet het niet." Zelf luistert hij veel naar muziek uit landen waarvan hij de taal nauwelijks verstaat: "Daardoor zit er een groot romantisch geheim in. Als ik dat allemaal ga ontleden, blijft er misschien niets meer van over. Juist omdat ik het niet weet, maak ik het veel mooier."

Publiek
Tegelijkertijd schuilt daar ook het gevaar. Hoewel De Jong ervoor waakt zijn publiek niet te onderschatten, moet zijn muziek niet te cryptisch zijn. "Ik probeer toegankelijk te zijn. Je moet niet zo ver vooruit lopen dat niemand je meer ziet. Dan ben je verdwenen. Ik ben geen autonoom kunstenaar die alleen maar met zichzelf bezig is." Dat is het grote verschil met tien jaar geleden, toen Spinvis' debuut nog niet was uitgekomen. "Toen had ik geen idee voor wie ik muziek maakte. En dan opeens is er een publiek dat allemaal verwachtingen en meningen heeft. Ik probeer het publiek te bereiken. En te behouden. Want het is leuk om samen ouder te worden."

Bovenste foto door Ewoud Rooks, onderste foto door Tim Broddin

http://www.kindamuzik.net/interview/spinvis/spinvis-over-feest-eenzaamheid-en-suggestie/22276/
Meer Spinvis op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/spinvis