• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Jaga Jazzist: de intensiteit van de concerten eindelijk op plaat gezet

Broers maken ruzie. Daar zijn het nu eenmaal broers voor. Het betekende een paar jaar terug bijna het einde van Jaga Jazzist. Maar als je Martin en Lars Horntveth daar op een winternamiddag in Amsterdam naast elkaar had zien zitten, had je niets dan broederliefde gezien. Twee twintigers met vlassige baardjes, piekhaar en een banjo.

Tekst: René Passet

Beeld: Diederik Meijer

Publicatiedatum: 01 april 2005

Een banjo?? "Net gekocht," grinnikt Martin Horntveth triomfantelijk, terwijl hij de koffer in de lucht tilt. Maar jij bent toch drummer? "Jazeker, maar ik heb ook vijftien gitaren thuis. En ik had nog geen banjo." Geen speld tussen te krijgen. Noorse logica. Een drummer met een banjo is illustratief voor de veelzijdigheid van Jaga Jazzist. Een collectief van tien jonge muzikanten dat zichzelf bij ieder album opnieuw uitvindt. En dat tijdens hun sensationele live-optredens maar liefst 28 verschillende instrumenten op het podium heeft staan. De keyboardspeler kan ook zingen, de drummer speelt ook vibrafoon of gitaar en de saxofonist kruipt zonder problemen achter een keyboard. "Die multi-inzetbaarheid van onze muzikanten stimuleren we ook," vertelt Martin, terwijl hij een slok van z'n doodgeslagen biertje neemt. "Dat is tenslotte beter dan dat we nog meer muzikanten moeten aannemen."

Niet alleen de grootte en de muzikaliteit van Jaga Jazzist maakt de groep bijzonder. Ook hun vier albums die sinds 1994 verschenen (en die via Ninja Tune ook buiten Noorwegen in de platenwinkels belandden) zijn opvallend. Omdat ze anders zijn. Op hun eerste twee albums Grete Stitz en A Livingroom Hush combineerde Jaga Jazzist de energie van big bands met de technische begaafdheid van jazz en het avontuur van elektronische dansmuziek. Op hun voorlaatste album The Stix won de electronica, en gaf de Noorse groep hun geheel eigen kijk op drum 'n' bass, compleet met tuba en windmachines.

Op het nieuwe album What We Must volgt opnieuw een radicale koerswijziging. Dit keer trekt Jaga Jazzist een muur van geluid op en liggen de jaren zeventig ineens om de hoek. Psychedelische prog-rock, maar dan met een futuristisch sausje. Lars, die de meeste composities en arrangementen voor zijn rekening neemt, verzucht over The Stix: "Dat was een prachtig album maar ook een doodlopende weg. We konden onmogelijk nog zo'n plaat maken. En dus besloten we het tegenovergestelde te doen." "De intensiteit is hetzelfde," vindt Martin. "Alleen lieten we dit keer de drumcomputers uit en trokken we een muur van rock op. De instrumenten zijn dit keer ook veel puurder opgenomen, zonder al te veel elektronische bewerkingen."

Spelen! Spelen! Spelen!
Belangrijkste doel van die nieuwe aanpak was om de enorme intensiteit van de Jaga-concerten over te brengen op de plaat. Terwijl de groep in het verleden tijdens interviews meermalen heeft laten weten het podium en de studio als twee volstrekt verschillende disciplines te zien. "Dat is waar," erkent Martin. "En als we die houding niet hadden gehad, waren we nooit geworden wat we nu zijn. Maar nu is het tijd om die twee energiestromen te bundelen."
Spelen! Wie het tourschema op hun webstek bekijkt, kan niet anders dan concluderen dat ze blijkbaar graag op het podium staan. Spelen, spelen, spelen, lijkt het devies. "We love it," bevestigt Martin. "Het is het eennaleukste na het opnemen van albums, vind ik." Lars knikt. "In de studio maak je de muziek waarvan je weet dat je die het daaropvolgende halfjaar avond aan avond zult spelen. We vinden concerten geven erg belangrijk, omdat we zo trots zijn op onze muziek."

Ook zijn ze trots op het feit dat Jaga Jazzist al tien jaar bij elkaar is. "Dat leek vooraf een mission impossible," blikt Martin terug. "Te groot, te vreemd en met veel te jonge muzikanten." "Toen we in 1994 begonnen was ik veertien," gaat Lars verder. "Martin was zeventien. De meeste mensen van die leeftijd zijn met volstrekt andere dingen bezig." Inmiddels zijn een aantal stoelen verschoven in de band, en namen ze onlangs afscheid van de trombonist. "Lange tijd heeft hij zijn studie medicijnen uitgesteld," vertelt Lars. "Maar vorig jaar kondigde hij zijn vertrek aan. Daar zijn heel wat tranen bij gevloeid. Soms kom je er gewoon achter dat je dit leven niet altijd wil blijven leven. Het muzikantenbestaan is nu eenmaal zwaar."

Zang
Begin erover en je bijt in de achilleshiel van Jaga Jazzist. Nooit trad er een zanger of zangeres toe tot de groep. Terwijl het toch een logische stap zou zijn bij een groep die zichzelf telkens opnieuw uitvindt. "Maar dan zouden we niet meer Jaga zijn," veert Martin op. "Juist het feit dat we een instrumentale band zijn, maakt ons bijzonder," vult zijn broer aan. Het zorgt voor volle zalen, ook tijdens tournees in het buitenland. Tien Noren op het podium zonder zanger, dat wil iedereen wel eens zien." Martin: "Vijf jaar geleden hebben we kort een zanger overwogen, maar na een beraad resoluut afgewezen."

Toch wordt er wel degelijk gezongen op What We Must. Subtiel weliswaar, maar duidelijk hoorbaar op openingsnummer ‘All I Know Is Tonight’ en ‘Swedenborgske Rom’. Toch een kleine revolutie? "Dat gebeurde eigenlijk bij toeval," lacht Lars. Onze nieuwe keyboardspeler bleek ook muziek te kunnen schrijven. Hij componeerde een blazersarrangement voor het nieuwe album maar had niet de goede sounds in zijn computer om het na de spelen. Dus besloot hij het in te zingen. Dat klonk onverwacht zo goed, dat we die hele blazers uiteindelijk lieten zitten." Martin vergelijkt het met bands als Spiritualised en My Bloody Valentine. "Die groepen stonden model voor het nieuwe album. De zang bij hun is zo onverstaanbaar dat het vooral de rol van instrument vervult. Dat wilden wij ook."

Structuur
Wie ooit optredens van Jaga bijwoonde, zag niet alleen veel mensen op het podium die constant van instrument wisselden en retestrak speelden, maar verbaaste zich waarschijnlijk ook over de gestructureerde muzikale chaos. Met de nadruk op structuur. Want hoewel het lijkt alsof er constant wordt geëxperimenteerd en gesoleerd, blijkt de regie strak in handen van de gebroeders Horntveth. "Vrijwel alles staat op papier," onthult Martin. "Iedere noot is uitgeschreven." "Maar onze composities komen wel tot stand dankzij uitgebreide improvisaties," haast Lars zich te zeggen. "Ik neem alles op en knip daarna de goede stukken eruit. Daar componeer ik vervolgens mee." Vervolgens gaat de hele band de studio in voor de uiteindelijke opnames van die composities. De melodie speelt daarbij een sleutelrol. Martin: "Nummers waar lang aan gesleuteld moet worden, vallen door de mand. Dat zijn dan blijkbaar geen goede liedjes. Want een goed liedje moet je ook op de gitaar kunnen spelen. We zijn dan wel een instrumentale band, toch draait het bij ons om songs."

Eind vorig jaar vierde Jaga Jazzist zijn verjaardag in Oslo, met een meerdaags festival. Daar traden alle bands op die zijn voortgekomen uit, of naast Jaga Jazzist bestaan. Ziedaar het geheim van de lange adem van het tienkoppige collectief. "Doordat iedereen projecten naast de band heeft waarin ze stoom kunnen afblazen, zijn er zelden tot nooit conflicten," legt Lars uit. Zelf maakte hij vorig jaar het veelbejubelde soloalbum Pooka, Martin is succesvol met de deathmetalband Kill. En onlangs wonnen de broers een prestigieuze popprijs als producers van het zanggroepje The National Bank.

Maar de harmonie in de groep en daarbuiten was er niet altijd. Die innige familiebanden (naast Lars en Martin speelt er nog een familielid in de band: tubaspeelster Line Horntveth) werken weliswaar als lijm bij Jaga Jazzist, maar een paar jaar geleden betekende het ook bijna het einde van de groep. Vooral de twee broers vlogen elkaar constant in de haren. En waarover? "Over futiliteiten," lacht Martin beschaamd. "We maakten ruzie over alles. Soms ging het zelfs over één maat van een specifiek nummer! Uiteindelijk realiseerden we ons dat het zo niet verder kon." Na een nachtelijke spoedbijeenkomst in de Israëlische woestijn (waar ze op tournee waren) besloten de broers de strijdbijl te begraven. Lars: "Het conflict had vooral te maken met de rolverdeling in de band. Ik wilde al mijn muzikale ideeën kwijt in Jaga Jazzist. Nu heb ik daar mijn solo-projecten voor, net als Martin en veel van de andere bandleden. "Nu vragen we elkaar constant om hulp bij die projecten," vult die laatste lachend aan. "En eigenlijk zijn we het vrijwel altijd met elkaar eens."

Jaga Jazzist speelt op de volgende plaatsen:
06/04 B - Turnhout, De Warande
07/04 B - Hasselt, De Doos
08/04 B - Kortrijk, De Kreun
09/04 B - Antwerpen, CC Luchtbal
10/04 B - Brussel, AB (Dominofestival)
13/05 NL - Utrecht, Tivoli
14/05 NL - Amsterdam, Paradiso
15/06 NL - Nijmegen, Doornroosje

beeld: video 'All I Know is Tonight' (Lasse Gretland)

http://www.kindamuzik.net/interview/jaga-jazzist/jaga-jazzist-de-intensiteit-van-de-concerten-eindelijk-op-plaat-gezet
Meer Jaga Jazzist op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/jaga-jazzist