• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Andrew Bird zet aan tot onverwachte overpeinzingen

Ogenschijnlijk uit het niets rolde Andrew Birds The Mysterious Production of Eggs vorig jaar als een verrassingsei verscheidene eindlijstjes binnen. Gezeten op een trapje, in de warme lentezon net buiten het Nijmeegse Doornroosje sprak KindaMuzik met Bird, een artiest die welhaast net zo ongrijpbaar is als zijn gevleugelde naamgenoten.

Tekst: Niels Steeghs

Beeld: Anna van Kooij

Publicatiedatum: 23 mei 2006

Het zachte stemgeluid verwaait nog net niet in de geluiden die voortgebracht worden door de airconditioning. Constant lijken de dromerigheid en de mystiek die zijn liedjes tentoonspreiden om de schuchtere creatieveling heen te zweven. Een kunstfluiter annex begenadigd violist die en passant ook nog zingt, gitaar speelt en zichzelf live samplet. Zijn sferische eitjes vertonen sporen van jazz, folk, altcountry en pop, maar niets van dit alles dekt volledig de lading. Geen wonder dus dat hij niet echt aan de vergelijkingen of invloeden wil.

Muzikale uithoeken
Sterker nog, Bird luistert amper naar hedendaagse muziek. Veel meer zoekt de troubadour uit Illinois zijn heil in de muzikale uithoeken, zoals Alan Lomax ze jarenlang afstruinde. “De vraag hoe mijn werk als muzikant te betitelen, is waarschijnlijk de slechtste vraag die je me kunt stellen. Een vergelijking met Sufjan Stevens vind ik niet zo sterk. De link met Jeff Buckley, daar kan ik me wel in vinden. Ik probeer mooi te zingen, net zoals hij, maar ik heb al jaren niet meer naar zijn muziek geluisterd. Zo luister ik ook geen werk van Dylan, maar juist wel het spul waar hij naar luisterde. Met het dweperige sfeertje rond de popmuziek van de laatste dertig á veertig jaar heb ik sowieso niets.”

Wat is de bakermat van een lied? Hoe luidt de richtlijn voor het schrijven van een nummer? Dat zijn vragen die feitelijk verscholen liggen in de metafoor van Andrew Birds laatste album. “Na al die jaren muzikant zijn, kan ik nog steeds geen formule voor een goed nummer geven. Vaak zijn het redelijk arbitraire zaken die inspiratie opwekken. Daarnaast geloof ik dat de beste regels ontstaan als je uit je dak gaat. Toen ik deze plaat schreef, leefde ik in een soort vacuüm, in een schuur op het platteland. Elke morgen weer verse eieren die nog warm waren van het lijf van de kip. Dat bestaan werd deel van mijn schrijfproces.”

Vraagtekens
Het mystieke is wel degelijk iets dat de Amerikaan blijft koesteren. Dat blijkt ook uit de soms cryptische songteksten. Neem nu een juweeltje als ‘Sovay’. Met trefwoorden als board of trustees, B17’s en een zinsnede als blow us back to the seventies móet het welhaast een soort protestliedje zijn. “Eigenlijk gaat het over de apathie in het hedendaagse Amerika, en ook elders”, zo vertelt de troubadour, “het is zeker geen populair en overduidelijk protestliedje, zoals ‘If I Had a Hammer’ of ‘This Land Is Your Land’. Mijn liedjes zijn geen antwoorden, ze vragen zich meer af waarom mensen de dingen zo doen.”

Vraagtekens kennen een duidelijke relevantie op Birds laatste album. Wetenschap versus onwetendheid en jeugdige naïviteit. Ironische omkeringen van de werkelijkheid. Vaak gecompliceerd en peinzend, maar in die filosofie bij vlagen ook ernstig grappig. Neem een hilarische regel als [We] asked our esteemed panel / Why are we alive? / And here’s how they replied / You’re what happens when two substances collide uit ‘A Nervous Tic Motion of the Head to the Left’. In feite komt de dwarsdoorsnede van het nummer neer op de wetenschappelijke wens te verklaren wat amper te verklaren valt: het leven en de scheppende kracht. Ofwel, de onpeilbare en zelfs onfeilbare macht van het creatieve brein. Creativiteit is amper los te zien van jeugdigheid, zo zegt Bird: “Als je ouder wordt, dan wordt alles verstandiger en logischer en dat is feitelijk de vijand van goede songsmederij.”

Omgekeerde wereld
Geen wonder dat Bird de essentie van het leven fluitend in de wind zoekt en weinig voor vanzelfsprekend aanneemt. Dat hij met wetenschappers en instanties weinig op heeft, mag na bestudering van zijn poëtisch getinte lyriek geen verrassing heten. In onze moderne wereld moet alles gemeten en in hokjes geplaatst worden, zo blijkt uit ‘Measuring Cups’: Come to the front of the class and we’ll measure your brain. Het feit dat Birds broer zwaar autistisch is en daarom veelvuldig met instanties in aanraking kwam, heeft daar weinig goeds aan gedaan. “In de liedjes is het op één of andere manier telkens de wetenschapper die eindigt als de tragische figuur.”

Braaf in de pas lopen met de groep en afzien van individualisme worden door Bird dan ook effectief op de korrel genomen op The Mysterious Production of Eggs. In de liedjes op het album komen vaak mensen naar voren die dingen willen vermeerderen en verkopen, en daar is aan de andere zijde verzet tegen. Zoals gezegd in ‘Tables and Chairs’: We can't let the human factor fail to be a factor at all. ‘Opposite Day’ is ook zo’n extraordinair geval. Plotsklaps levend in een omgekeerde wereld. ‘Normale’ mensen belanden in gevangenissen of inrichtingen en disfunctionelen grijpen de macht. Illustratief voor Andrew Birds kracht in omgekeerde waarheden te denken.

Maatschappelijke omverwerping
Wie de man uit Chicago ooit in levende lijve op het podium heeft aanschouwd, weet dat improvisatie een belangrijk deel uitmaakt van zijn fascinerende en dromerige show. Vreemd, als je bedenkt dat het opnemen van The Mysterious Production of Eggs een lang proces was van schaven en herschrijven: “Blijven veranderen aan de liedjes draagt bij aan de noodzaak van het levendig houden van songs. Ik moet constant innoveren. Die rusteloosheid zit nu eenmaal in mijn genen. Op het podium vind ik het een uitdaging om risico’s te nemen en me in mogelijk beschamende situaties te begeven. Dat helpt me ook om de band met het publiek te leggen.”

Zo is de tour door Europa prima geschikt om nieuwe nummers uit te proberen. Het begin volgend jaar te verschijnen nieuwe album wordt wat sneller en meer energiek, met een groots en bijna openluchtgevoel. Opnemen deed Bird met Martin Dosh, die hem tijdens de concerten op drums begeleidt. “Het is een mix geworden tussen het atmosferische van Weather Systems en de meer beknopte popliedjes van The Mysterious Production of Eggs.”

Centraal punt wordt een episch nummer over de maatschappelijke omverwerping vanuit de woonkamer, ‘The Armchair Apocalypse’ genaamd. Tijd als een kromme boog, in de rol van educatieve kracht. In al zijn uitgestrektheid laverend tussen subtiliteit en oprechte boosheid. As if you lack the proper chemicals to know the way it felt the last time you let yourself fall this low. Als een geschiedenisles die nimmer juist ter harte werd genomen. Te allen tijde zet hij aan tot onverwachte overpeinzingen, zonder het er dik bovenop te leggen. Met recht tekenend voor de mysterieuze eierenproductie van Andrew Bird.

http://www.kindamuzik.net/interview/andrew-bird/andrew-bird-zet-aan-tot-onverwachte-overpeinzingen/12947/
Meer Andrew Bird op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/andrew-bird