• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

OVT: R.E.M.

Meer dan dertig jaar staan ze al op de planken en ze hebben inmiddels al vijftien studioalbums voor het voetlicht gebracht. R.E.M. is een van de krachten die het indiegeluid heeft helpen defini�ren. En eigenlijk zijn de mannen nooit meer weggeweest van de muzikale radar. Zelfs al waren niet alle platen de laatste jaren even monumentaal, een nieuwe plaat van R.E.M. blijft nog steeds iets om naar uit te kijken.

Tekst: Niels Steeghs

Publicatiedatum: 28 februari 2011

Wie zijn ze?
In 1980 ontmoeten Michael Stipe en Peter Buck elkaar in de platenzaak waar Buck op dat moment werkt. Het duo komt er al snel achter dat ze een passie voor dezelfde muziek delen. Naar verluidt koopt Stipe zelfs de platen die Buck zelf had willen hebben, zoals die van Patti Smith, Television en Velvet Underground. Duo Bill Berry en Mike Mills ontmoeten ze vervolgens op Georgia University, waar ze op dat moment allen studeren. In april van dat jaar spelen ze hun eerste show op een feestje van een vriend. Op dat moment is de band nog naamloos. Na het overwegen van vreemdsoortige namen als Twisted Kites, Cans of Piss en Negro Wives, komt Stipe in het woordenboek volstrekt willekeurig uit bij R.E.M.

Nadat het kwartet collectief stopt met school en zich volledig focust op de band, gaat het hard met de groep uit Athens. Lokale shows trekken veel publiek en al snel volgt een eerste tour door de zuidelijke Amerikaanse staten. In de zomer van 1981 wordt 'Radio Free Europe' de eerste single, in een oplage van duizend stuks. Die verkoopt razendsnel uit. Vanaf dat moment manifesteert R.E.M. zich steeds nadrukkelijker (en inmiddels onuitwisbaar) op de radar van liefhebbers van alternatieve pop.

Wat deden ze?
R.E.M. is feitelijk een van de grondleggers van de indierock en daarmee een voorbeeld voor velen. Ze maakten en maken liedjes die sociale betrokkenheid uitstralen en die bol staan van vaak lastig te doorgronden songteksten. Hoe ironisch het ook mag klinken, de band verenigt het intellectuele, enigmatische en diepgaande met het toegankelijke.

De bekendheid bij het grote publiek komt op gang na de overstap van I.R.S. naar major label Warner, als hun grote hit 'Losing My Religion', afkomstig van Out of Time, in 1991 veelvuldig de ether in wordt geslingerd. Vanaf dat moment is R.E.M. een grote naam in het wereldje. Dat wordt in 1992 nog eens extra onderstreept door het vaak als hun beste plaat bestempelde Automatic for the People, waarmee ze met 'Everybody Hurts', 'Drive' en 'Man on the Moon' opnieuw grote hits scoren.

Wat maakte ze zo goed?
De enorme aanstekelijkheid, gecombineerd met de vocale slimmigheid van Michael Stipe. De mooie gitaarriedeltjes van Peter Bucks Rickenbacker, mandoline en banjo omlijsten het geheel telkens weer met een typerend geluid. Er is bijna geen mens die geen nummer van R.E.M. kent of herkent. In de ruim dertig jaar die achter ze liggen hebben de Amerikanen een hele reeks evergreens geleverd waarmee wel meer dan ��n schijfje met grootste hits gevuld zou kunnen worden.

Op het podium is het vooral Michael Stipe die de boel levendig houdt. De zanger met het inmiddels welbekende kale hoofd en de vaak excentrieke presentatie is enerzijds een enigma, anderzijds een enorm beweeglijk podiumdier. De rest van de band (waarvan drummer Bill Berry in 1997 de band verliet) musiceert daaromheen dan misschien zonder al te veel poespas, maar legt wel telkens een prachtstaaltje neer. Ook nu trekt R.E.M. nog volle zalen en grasvelden, waarbij het originele trio standaard wordt aangevuld met kwalitatief goede huurlingen.

Van politieke betrokkenheid is het liberale en progressieve R.E.M. ook niet vies. De band was onder meer betrokken bij de Vote for Changetournee, een statement tegen George W. Bush. Verder zwengelde Stipe de discussie over Aung San Suu Kyi aan en presenteert de band op verschillende albums politiek geladen nummers. Zo bevatten de platen van R.E.M. telkens weer een mooi stukje van de dan geldende tijdgeest.

Wat gebeurde er toen?
Natuurlijk zit een deel van het publiek bij shows nog altijd hartstochtelijk te wachten op de oude krakers uit het imposante oeuvre van de Amerikaanse band, maar er komt nog steeds nieuw materiaal naar boven dat in veel gevallen ook de moeite van het beluisteren waard is. Al kreeg met name Around the Sun erg wisselende recensies. Ook nu is de band echter nog steeds tamelijk ongrijpbaar, en in veel gevallen zelfs - vooral tekstueel - onbegrijpelijk. Maar wellicht is dat juist een onderdeel van de fascinatie.

Met vorige plaat Accelerate kwam er in elk geval alweer wat meer snelheid in het plaatwerk. En ook met de nieuwste plaat Collapse into Now lijkt R.E.M. - niet alleen met de titel - te bewijzen anno nu nog steeds mee te tellen, met een geluid dat duidelijk weer refereert aan de succesperiode uit de jaren negentig. En met wederom een heleboel referenties in de songteksten die de puzzelaars onder de muziekliefhebbers weer een tijd lang bezig kunnen houden. Michael Stipe, Mike Mills en Peter Buck mogen dan inmiddels alledrie de vijftig zijn gepasseerd, van stoppen lijkt voorlopig nog absoluut geen sprake te zijn.

Onderste foto uit het KindaMuzik archief door Paco Weekenstroo

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/r-e-m/ovt-r-e-m/21275/
Meer R.E.M. op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/r-e-m