• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

HET MUZIKALE AVONTUUR VAN PERE UBU

In 1896 gaat in Frankrijk toneelstuk Ubu Roi in première. Het voor die tijd grove verhaal over een inhalige, machtsbeluste koning veroorzaakt zelfs heuse rellen. Dat newwavegroep Pere Ubu zich naar dit personage vernoemt, is al net zo eigenzinnig als diens unieke en bizarre composities. Het onlangs verschenen veertiende studioalbum biedt aanleiding voor een terugblik op de geschiedenis en het rijke oeuvre van deze buitengewone cultband.

Tekst: Niels Waarlo

Publicatiedatum: 16 februari 2013

Het verhaal van Pere Ubu begint waar het verhaal van garagerockband Rocket from the Tombs uit Cleveland in 1975 eindigt. De ene helft gaat verder als de punkrockgroep Dead Boys, maar zanger David Thomas - die als de grote man achter Pere Ubu wordt gezien - en gitarist Peter Laughner besluiten hun eigen weg te gaan. Oorspronkelijk is het de bedoeling dat ze ook onder deze naam redelijk rechttoe rechtaan punkrock zullen gaan maken, maar al gauw blijken ze tot veel meer in staat. Zeker als gitarist Tom Herman, bassist Tim Wright, drummer Scott Krauss en synthesizerspeler Allen Ravenstine, allen met interesse in muzikaal avontuur, bij de club komen.

Eigengereid gezelschap
Met name Ravenstine wordt tot de dag van vandaag geroemd om zijn eigengereide en revolutionaire manier van spelen, waarin hij zich meer bezighoudt met het creëren van spookachtige geluiden dan met regulier spel. Maar de meest opvallende factor is misschien wel David Thomas: door zijn ijle gezang, verdwaasde gemompel en hysterische geroep valt hij met geen enkele andere vocalist te vergelijken. Vanaf de eerste single, '30 Seconds over Tokyo', - een piepend en knarsend nummer dat ondanks de beklemmende, enigszins beangstigende sfeer op de een of andere manier pakkend weet te zijn - is dan ook goed te horen dat Pere Ubu geen doorsneeband is.

Nog voordat het gezelschap goed en wel van start is, vinden de eerste wisselingen in de gelederen echter al plaats: Laughner verlaat de groep in 1977, om een maand later op vierentwintigjarige leeftijd te sterven aan een overdosis drugs. Ook vervangt Tony Maimone bassist Tim Wright. Het is slechts het begin van de grote hoeveelheid veranderingen in de line-up. Desondanks, of misschien wel deels dankzij dit gegeven, weet Pere Ubu een grote hoeveelheid platen te produceren vol kwaliteit en zeer veel afwisseling. De enige duidelijke rode draden door de discografie van de Amerikanen zijn de typerende stem van Thomas en de onvoorspelbaarheid van de muziek.

Daverend startschot
Het startschot voor deze reeks albums is The Modern Dance (1978), een essentiële plaat die door menigeen beschouwd wordt als een meesterwerk. Het loeistrakke, haast funky basspel in combinatie met de messcherpe gitaarriffs maken de muziek ronduit dansbaar, terwijl de vage geluidsexperimenten, excentrieke zang en het freejazzachtige klarinetspel een dimensie van chaos en vervreemding toevoegen. De grens tussen geflipte vrolijkheid en onverholen wanhoop is nauwelijks te trekken als beide soms dwars door elkaar lijken te lopen. Commercieel gezien breekt het album geen potten, maar de invloed ervan en de enorme waardering van liefhebbers en critici maken het tot een klassieker, op soortgelijke wijze als Trout Mask Replica (1969) en The Velvet Underground & Nico (1967).

Tevens is het de meest samenhangende van de langspelers uit de eerste periode. Het nog in hetzelfde jaar uitgebrachte Dub Housing voelt al veel meer aan als een geschifte trip, waarin Allen Ravenstine naar hartenlust zijn gang kan gaan en David Thomas de mogelijkheden van zijn stembanden weer tot het uiterste rekt. Nog altijd zijn er de herkenbare bas en het snedige gitaartje, maar ook zij laten gebruikelijke structuren meer varen dan voorheen. Ook komt de aparte humor van Pere Ubu sterk naar voren, zoals in 'Caligari's Mirror', waarin het oude zeemanslied 'What Shall We Do with a Drunken Sailor?' langskomt. Op de door een spookachtige sfeer gekenmerkte opvolger New Picnic Time (1979) - ontstaan na een lastige periode waarin men niet goed wist wat de koers van Pere Ubu moest worden - is deze lijn van abstractie zelfs nog verder doorgevoerd, tot het punt waarop je beter kunt spreken van geluidscollages dan van nummers.

Ubu's dood en wedergeboorte
En periodes van onenigheid over de muzikale koers zijn er genoeg. Niet voor niets vinden er in de eerste jaren tussen elke plaat wel personeelswisselingen plaats. De vijfde langspeler, het tot dan toe toegankelijkste album Song of the Bailing Man (1982), is dan ook het laatste voordat de groep er even helemaal mee kapt - zoals ze in 1979 ook al voor een korte periode deden. In de periode die volgt beginnen verschillende leden nevenprojecten en solocarrières, waaronder ook David Thomas zelf. Als bij één van zijn projecten enkele Ubuleden meedoen en het resultaat erg veel lijkt op de muziek van hun oorspronkelijke band, besluiten ze Pere Ubu weer tot leven te wekken, wederom met een andere bezetting. Zo spelen er twee drummers mee op de albums die volgen.

Deze albums, The Tenement Year (1987) en Cloudland (1989), laten een veel toegankelijker en meer poppy geluid horen dan we van de new wavers gewend zijn. Die trend zetten ze daarna ook voort en heeft wellicht iets te maken met het feit dat ze tekenden bij major label Fontana. Dat de muziek gemakkelijker te behappen is wil echter nog niet zeggen dat de eigenzinnigheid verdwenen is: integendeel. Nog altijd klinkt een breed palet aan stijlen, instrumenten en bijzondere geluiden door in de muziek en is David Thomas' intrigerende stem op zijn zachts gezegd niet direct gemaakt voor de top 40. Toch vallen er gaten in de consistentie van de discografie, want ondanks dat er enkele platen uitkomen die de moeite meer dan waard zijn - met Ray Gun Suitcase (1995), de terugkeer naar een experimenteler geluid, als uitschieter - zijn de hoogtijdagen van Pere Ubu duidelijk voorbij.

Nog steeds niet uitgespeeld
Dat de band desondanks niet uitgevlakt dient te worden bewijst hij dit jaar wederom met Lady From Shanghai. Op David Thomas na is er allang niemand meer over van het oorspronkelijke gezelschap, maar de frontman blijkt uitstekend in staat de juiste muzikanten om zich heen te verzamelen. Ook nu klinkt de muziek weer typisch zoals we verwachten van een plaat waar de naam 'Pere Ubu' bij staat, en toch is het weer duidelijk anders dan we voorheen hoorden. Het is kenmerkend voor de werkwijze van de groep met een niet zo grote, maar erg loyale groep fans die een dik pak fantastische muziek achtergelaten heeft - en zo te horen nog steeds niet is uitgespeeld.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/pere-ubu/het-muzikale-avontuur-van-pere-ubu/23702/
Meer Pere Ubu op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/pere-ubu