• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Zeven essentiële Nederwaveplaten

De opkomst van punk in de jaren zeventig betekent dat bands zich aan geen enkele conventie meer houden. De postpunk en new wave plukken hiervan in creatief opzicht de vruchten. Ook in Nederland. KindaMuzik presenteert 7even essentiële Nederwaveplaten.

Tekst: André Rozendaal

Publicatiedatum: 29 januari 2011

Mecano: Titled (1981)
Gegrepen door punk richt beeldend kunstenaar Dirk Polak in 1978 de band Mecano op. Als later Tejo en Cor Bolten en Ton Lebbink aansluiten, ontwikkelt de band zich gaandeweg richting new wave, wat uitmondt in de mini-lp Untitled. Deze verschijnt in april 1980 op Polaks eigen label Torso. Zijn cryptische teksten worden door surrealisme, dadaïsme, Franse en Russische literatuur beïnvloed. Een halfjaar later verschijnt weer een mini-lp: Subtitled.

Polak zingt gedragen, omringd door donkere, bijna barokke klanken. De bas is dreigend en prominent aanwezig. Pieter Kooyman en Cor Bolten duelleren scherp op gitaar, met een flinke dosis suspense als gevolg. Keyboards dichten de gaten op de juiste momenten. De uitstekend geproduceerde muziek van Mecano klinkt uitgewerkt, met internationale allures. In 1981 worden beide platen voor de Amerikaanse markt als één plaat uitgebracht onder de naam Titled.

De band tourt in datzelfde jaar door een groot deel van Europa, maar in Frankrijk barst de bom door interne spanningen. In mei 1982 komt Mecano, zonder Lebbink, weer bij elkaar om te werken aan Autoportrait, dat in 1983 verschijnt. De donkere wave maakt plaats voor een meer Europees geluid. Ondanks lovende kritieken gaat Mecano kort daarna uit elkaar. In 2005 en in 2007 verschijnen platen met nieuw werk.

Direct luisteren: Mecano - Links (1980)

The Visitor: Live (1988)
Tussen 1984 en 1987 steekt de Friese Bries op. Oorjournalist Bas Cordewener bedenkt de term voor de eruptie van muzikale creativiteit die in Friesland plaatsvindt. Koppig als ze zijn, is een aantal Friese bands niet blij met deze hokjesgeest. Feit is wel dat Friesland eventjes het kloppend hart van de alternatieve popmuziek in Nederland is. Het Sneker The Visitor timmert dan al een paar jaar ook buiten Friesland aan de weg.

De groep maakt door Joy Division en The Cure beïnvloede postpunk. Door daar een avontuurlijke en melodieuze draai aan te geven, creëert het viertal een karakteristiek geluid. In 1987 zoekt de groep letterlijk het avontuur op door twee illegale concerten te geven in Leningrad. Ondanks een aantal uitstekende platen en cassettes blijft een echte doorbraak uit.

Het rauwe en experimentele geluid van de band komt het beste over op de live-lp uit 1988. De bas is moordend en de schitterend verweven gitaarlijnen zijn beurtelings gierend en gruizig, maar zeer melodieus. Vaak gaan ze tegen het psychedelische aan, soms zijn ze drone-rig. De drums komen trefzeker en vindingrijk naar voren. De prachtige zang van Ernst Langhout is gedragen en vol drama. Het is een van de beste liveplaten uit de Nederpophistorie.

Direct luisteren: The Visitor – My Private (live, 1987)

De Div: Open Zee (1984)
Een aantal studenten Bouwkunde van de TU Delft richt eind 1979 voor de grap een band op. Na een aantal bezettingswisselingen wordt het toch serieus en geeft men het beestje de naam De Div [bovenste foto], kort voor diversiteit in velerlei opzichten. Ritme staat vanaf het begin met koeienletters geschreven boven de oefenruimte van De Div.

De gitaren zijn krassend en tegendraads, de bas is afwisselend hakkend en vloeiend; de repetitieve, hypnotiserende zang van Art Zaaijer trekt je met Nederlandstalige teksten langzaam maar zeker de broeierige muziek in. Vergelijkingen met Gang of Four snijden hout. Op het podium komt De Div het best tot zijn recht; de band stijgt er regelmatig tot magische hoogtes. De beste plaat van De Div is Open Zee uit 1984. Zowel op het gebied van songkwaliteit als speeltechniek is de band op de top van zijn kunnen.

Na Open Zee richt men de aandacht nadrukkelijk op het buitenland: Zaaijer zingt steeds vaker in het Engels en de bandnaam verandert in Div. Als eind jaren tachtig drummer Michel Schoots plotseling enorm succes krijgt met Urban Dance Squad, gitarist Marc de Reus als producer aan de weg timmert en de plaat Jam vrijwel niets doet, valt het doek voor Div.

Direct luisteren: De Div - Lieve Matroos (1984)

The Tapes: Party (1980)

Niet alleen voor de Ultrabeweging blijkt de Amsterdamse Rietveld Academie een vruchtbare bodem. Net als op andere kunstacademies worden ook hier vele popgerichte bands gevormd. Een daarvan is The Tapes, dat eind 1977 van start gaat. De voorkeuren van de leden gaan in eerste instantie uit naar funk, pop en jazzrock. Al gauw worden ze vergeleken met Talking Heads, Captain Beefheart, 10cc en Magazine.

De in 1978 op het label Plurex uitgebrachte debuutplaat wordt zeer goed ontvangen. The Nits nemen The Tapes mee als voorprogramma. In de zomer van 1979 maken ze Party, dat door gedoe met platenmaatschappijen pas voorjaar 1980 verschijnt. Hoewel de nummers nog uit de tijd van de debuutplaat stammen, is het materiaal mede door de productie van Don Willard beter uitgewerkt.

De muziek op Party is meer dan drie decennia later nog opmerkelijk vitaal. De dramatische vocale twists die zanger Rolf Hermsen tijdens het zingen van de intellectuele teksten geeft, gecombineerd met droog basspel en ingenieuze gitaarkronkels maken de plaat nog steeds onweerstaanbaar. De muziek is energiek en gepassioneerd, en door de elastieken tempo- en akkoordenwisselingen blijft Party van begin tot eind boeiend. Als succes na de derde plaat uitblijft, gooien The Tapes in 1982 tijdens hun afscheidsoptreden in Paradiso letterlijk de handdoek in de ring.

Direct luisteren: The Tapes - Into Action (1980)

Mekanik Kommando: Shadow of a Rose (1986)
Na in hun beginperiode omarmd te zijn door Ultra, ontdoet het Nijmeegse Mekanik Kommando zich in 1982 met hun tweede plaat al snel van dit stempel. Het kille en duistere van hun minimalistische elektronische wave maakt plaats voor sfeervolle klanken, die op het onderbewuste werken. De opvallende muziek wordt overal goed ontvangen. De band tourt door heel Europa en is protegé van het VPRO-radioprogramma Spleen. Mekanik Kommando maakt daarnaast muziek voor film en theater.

Na een aantal bezettingswijzigingen verschijnt in 1986 het creatieve hoogtepunt Shadow of a Rose. De voorafgaande platen zijn eveneens niet misselijk, maar klinken anno 2011 toch enigszins gedateerd. Shadow of a Rose is een etherische, tijdloze plaat. Met in de hoofdrol synths, viool, tapes en akoestische gitaar, legt de band rustieke klanktapijten neer, die een hang naar oosterse mystiek verraden. Het album is in 2010 op cd uitgebracht.

In 1988 verschijnt nog een plaat onder dezelfde bandnaam. Als die niet meer bij de muziek blijkt te passen, veranderen ze in The Use of Ashes. Deze groep maakt nog steeds platen en treedt ook nog op.

Direct luisteren: Mekanik Kommando - A Picnic in a Castle Garden (1986)

Minny Pops: Drastic Measures, Drastic Movement (1979)
Een van de meest confronterende en compromisloze platen uit de vaderlandse popgeschiedenis is Drastic Measures, Drastic Movement van Minny Pops. Spil van de band is Wally van Middendorp, mede-initiatiefnemer van Ultra. In Nederland leidt de plaat tot fronsende wenkbrauwen, in Engeland schaart de pers het bij het beste wat in jaren van het continent komt. De plaat is een koortsdroom van minimalistische beats uit een ritmebox, overstuurde gitaarflarden, stuurloze bastonen en de deels dadaïstische teksten van Van Middendorp. Minny Pops wil met de plaat het mechanische van de toenmalige samenleving in muziek vangen.

Het leidt voorjaar 1980 tot een aantal optredens in Engeland, een radiosessie voor John Peel en een single voor het hippe independentlabel Factory. Na een flink aantal bezettingswisselingen verschijnt in 1982, opnieuw op Factory, Sparks in a Dark Room, een boeiende plaat die minimalistische, elektronische doemwave bevat. Na twee wat mindere albums neemt na 1985 de belangstelling voor Minny Pops af.

Direct luisteren: Minny Pops – Dolphin's Spurt (1979)

Nasmak: 4our Clicks (1982)
Voordat de uit Nuenen afkomstige experimentele newwave formatie Nasmak in 1982 de Nederpopklassieker 4our Clicks aflevert, is de groep al vanaf 1978 een aantal naams- en bezettingswisselingen verder. Ze laveren tussen hippie-totaaltheater, experimenten met een kraakdoos en het gebruik van tapes.

4our Clicks bevat unieke, experimentele trancewave, die sterk gedomineerd wordt door hypnotiserende bas- en drumtonen. De inventieve struikelritmes zijn uitermate dansbaar. Nasmak klinkt op deze plaat zoals geen enkele Nederlandse band daarvoor: golvend, zuigend en bovenal bezwerend. Het viertal is bij uitstek een liveband, waarbij ze al improviserend het publiek in trance brengen. Na wederom een bezettingswisseling en twee minder goed ontvangen platen is het in 1984 afgelopen met de band.

In 1988 verschijnt 4our Clicks op cd. De muziek verschilt nogal van de versie uit 1982. De helft van het opnamemateriaal zou verloren gegaan zijn, waardoor per nummer eigenlijk maar de helft van de oorspronkelijke instrumentatie is terug te horen. Later zijn deze opnames teruggevonden. Die toevoeging is op cd wel terug te horen, waardoor de songs rijker georkestreerd zijn, maar waar tegelijkertijd de scherpe kantjes vanaf zijn.

Direct luisteren: Nasmak – I Hope I'm Gonna Rain Today (1982)

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/nederwave/zeven-essenti-le-nederwaveplaten/21184/
Meer Nederwave op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/nederwave