• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Gezocht: King of Pop (M)

Functie-omschrijving: de beste stem voor popmuziek hebben. De meest uitmuntende danspasjes af kunnen leveren. Een ongekend gevoel voor show en imago tentoon kunnen spreiden. In staat zijn de beste videoclips af te leveren. En - last but not least - het produceren van het perfecte popalbum waar ook nog eens honderden miljoenen exemplaren van moeten worden verkocht. En dit alles niet voor een jaar of twee, maar het liefst decennialang.

Tekst: Guido de Greef

Beeld: Katerina Plevkova

Publicatiedatum: 30 juni 2009

De koning is dood, lang leve de koning. De zoektocht naar de troonopvolger van Michael Jackson kan beginnen, maar het is de vraag welke popartiest het aan zou durven op deze vacature te reageren. Er hebben al wat namen de revue gepasseerd: Justin Timberlake is vaak genoemd als zanger die eenzelfde popgeluid heeft waarin allerlei muziekstijlen (hiphop, r&b, rock, dance) zijn verwerkt, maar hij lijkt te druk met het spotten van zangeressen op YouTube en zijn eigen platenlabel. Ook Usher wordt gezien als potentiële troonopvolger, maar zijn succes beperkt zich vooralsnog toch echt vooral tot de Verenigde Staten. Bovendien lijkt hij zich met z'n muziek meer op het r&b-publiek te richten.

Megastatus
Natuurlijk, niemand kan in de voetsporen van Jackson treden. Daarvoor zijn de prestaties, waarover je enkel in superlatieven kan spreken, te groot en daarvoor is de daaropvolgende neergang en public te pijnlijk. Maar bovendien was Michael Jackson een product van zijn tijd: de jaren tachtig, waarin niet alleen Jackson tot de grootste superster der supersterren wist uit te groeien, maar ook generatiegenoten als Prince en Madonna (ze hebben zelfs alle drie hetzelfde geboortejaar: 1958) een megastatus wisten te bereiken.

Daarnaast was Thriller het perfecte popalbum, met voor elk wat wils. Een beetje disco, een beetje r&b, een beetje pop, een beetje rock. Negen liedjes waaronder zeven singles die ook allemaal gigantische hits werden. Het album groeide uit tot dé blauwdruk waar elk goed popalbum aan moest voldoen. Iedere artiest die probeert daar een vervolg op te maken, valt genadeloos door de mand. Maar het is met al die aspecten ook een typisch jarentachtigfenomeen: anno 2009 is het onmogelijk om nog zoveel singles van één album te trekken. De omloopsnelheid van muziek is veel te hoog geworden. Een artiest kan niet langer meer dan drie jaar teren op één lp; een nieuw album is soms al na enkele maanden weer vergeten, dan is er behoefte aan nieuw werk. Ter vergelijking: de platenmaatschappij van Amy Winehouse klaagt steen en been, want waar blijft dat nieuwe werk om in te cashen op het succes van 'blockbuster' Back to Black?

En de jaren tachtig waren het tijdperk van de videoclip. Er is beweerd dat Jackson de videoclip zou hebben uitgevonden. Onzin, de video bestond al in de jaren zestig, maar er is wel iets voor te zeggen dat Jackson de megastatus mede te danken heeft aan een uitgekiend gebruik van de videoclip: 'Thriller' werd zelfs een korte film van negentien minuten. Hij wist MTV ermee te halen, tot dan toe een bastion van blanke popmuzikanten. Maar het MTV van tegenwoordig is geen machtsfactor van betekenis meer; daarvoor is de zender te veel een doorsnee commerciële jongerenzender geworden waar zo af en toe nog wel videoclips voorbijkomen. Daar zitten echter geen grensverleggende miljoenenproducties als ‘Thriller', 'Black or White' of 'Scream' bij.

Andere tijden
Wie moet Michael Jackson dan gaan opvolgen? Wie heeft eenzelfde uitgebalanceerde blik op hoe popmuziek moet klinken, hoe een liveshow eruit moet zien en hoe een imago opgebouwd moet worden? Het simpele antwoord is: niemand. De tijden zijn veranderd. Misschien ligt een verklaring in het boek The Long Tail van Chris Anderson uit 2006. De les die daaruit valt te leren, is dat in het huidige tijdperk minder cd's worden verkocht van meer artiesten. En er zijn nog maar een paar artiesten die miljoenen exemplaren van cd's weten te verkopen en die aantallen zijn aanzienlijk lager dan de aantallen die in eerdere decennia over de toonbank gingen. De markt is willekeuriger geworden, iedereen kan dankzij tools als YouTube of MySpace eventjes een wereldster worden, maar daarmee is de markt ook onvoorspelbaarder geworden. Welke platenmaatschappij gaat nu nog bij voorbaat miljoenen steken in de beste producer en de beste songschrijvers om hét beste popalbum aller tijden af te leveren?

Daarnaast kan de muziekindustrie veel moeilijker dan in de jaren tachtig en negentig dicteren wat er gedraaid wordt op radio en televisie, de industrie is veel minder in staat een artiest tot megastatus te marketen. Een nieuwsgierige muziekconsument zal altijd wel verder willen kijken dan zijn neus lang is, maar ook de meer doorsnee popliefhebber gaat eens googlen, Last.fm'en of MySpacen, op zoek naar een leuk bandje of een goede zanger. Of wordt daarop geattendeerd op Amazon.com of bol.com ("luisteraars die dit kochten, vonden dit ook goed"). Het is bijna te makkelijk geworden voor muziekliefhebbers om op zoek te gaan naar alternatieven.

Hooggespannen verwachtingen
Maar het supersterrendom moet een verschrikkelijk eenzaam bestaan zijn, waarbij de verwachtingen constant hooggespannen zijn. Iedereen wil een superster worden, maar het is onmogelijk om een superster te zijn. De afgelopen jaren waren er al de schandalen rond Britney Spears en Amy Winehouse en hoe groot en succesvol die twee zangeressen ook mogen zijn, ze kwamen nog niet in de buurt van Michael Jackson in de jaren tachtig. Dat zegt eens te meer iets over de druk waarmee de King of Pop te maken heeft gehad. Hij is de grootste superster aller tijden geworden, maar daar heeft hij dan ook de prijs voor betaald. Iedereen met een beetje gezond verstand zou niet in zijn schoenen willen staan.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/michael-jackson/gezocht-king-of-pop-m/18815/
Meer Michael Jackson op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/michael-jackson