• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Walk the Line: een film over Johnny Cash

Johnny Cash is een icoon. En over iconen worden films gemaakt. Dus is er nu een film over Johnny Cash, een heuse biopic.

Tekst: Peter Bartlema

Publicatiedatum: 08 februari 2006

De film
Walk The Line heet de film die de Amerikaanse regisseur/scenarioschrijver James Mangold maakte over het leven van Johnny Cash. De titel verwijst naar 'I Walk The Line', in 1956 de eerste grote hit van Cash voor Sun Records, het label uit Memphis dat met artiesten als Elvis Presley, Carl Perkins en Jerry Lee Lewis een cruciale rol speelde in de ontstaansgeschiedenis van de rock-'n'-roll.

Al geruime tijd voordat de countrylegende in september 2003 het tijdelijke met het eeuwige verruilde, toonden Hollywood-bazen interesse voor een film over het turbulente leven van de man wiens zwarte kleding tot handelsmerk werd en verbondenheid met de marginalen in de samenleving moest uitdrukken. Toen de lichten eindelijk op groen stonden, kon Mangold Cash en zijn tweede vrouw én grote liefde zangeres June Carter, die vier maanden voor de dood van haar man overleed, nog een paar bekentenissen over hun liefdesrelatie ontfutselen. Zo is er, voordat het na veel om elkaar heen draaien in 1968 tot een huwelijk tussen de twee kwam, wel degelijk sprake geweest van buitenechtelijke seks. Dit ondanks het feit dat Cash daar nooit melding van heeft gemaakt in zijn autobiografieën The Man In Black (1975) en Johnny Cash: The Autobiography (1997), welke voor Mangold en co-scenarioschrijver Gill Dennis als basis dienden voor het filmscript.

Voor de hoofdrol viel de keuze op Joaquin Phoenix, broer van de jong gestorven River Phoenix en eerder te zien in onder meer de spektakelfilm Gladiator. Een keuze waar Cash, zo wil het verhaal, volledig mee kon instemmen. Voor de rol van de godvruchtige June Carter tekende actrice Reese Witherspoon, tot dan toe vooral bekend van rollen in romantische komedies.

Vanzelfsprekend speelt muziek een grote rol in Walk The Line. De film begint met het legendarische optreden van Cash en zijn begeleidingsgroep The Tennessee Three in Folsom Prison in januari 1968. De band staat al op het podium en brengt met hun uit duizenden herkenbare pompende 'boom-chicka-boom'-geluid de zaal op temperatuur, maar het wachten is nog op Cash. Voordat hij als te doen gebruikelijk met de zin ”Hello, I'm Johnny Cash” de vier bekendste woorden uit de geschiedenis van de Amerikaanse countrymuziek tot het uitzinnige publiek zal spreken, zien we hem achter de coulissen in gedachten verzonken naar een cirkelzaag kijken: een verwijzing naar een traumatische jeugdervaring, namelijk de tragische dood van zijn twee jaar oudere broer Jack.

Het verhaal
Het is de opmaat voor een flashback die de kijker mee terugneemt naar het platteland van Arkansas, waar Johnny op 26 februari 1932 als J.R. Cash werd geboren. Vervolgens ontrolt zich het verhaal waarin te zien valt welke zware arbeid de familie Cash zich moet getroosten om het hoofd boven water te houden, hoe Johnny met name dankzij de radio een grote passie voor muziek ontwikkelt en hoe na het drama met zijn broer de verhouding met zijn vader een moeizaam karakter krijgt. Daarna volgen de jaren vijftig waarin Cash in dienst treedt bij de Amerikaanse luchtmacht en in Duitsland terecht komt. Bij terugkeer in de VS trouwt hij Vivian Liberto, en er worden vier dochters geboren. Het huwelijk blijkt echter, zoals we later zullen zien, niet bestand tegen de druk van het artiestenbestaan en de ontluikende liefde tussen Cash en Carter, die hij eind jaren vijftig leert kennen.

Om aan de kost te komen gaat Cash in zijn woonplaats Memphis de deuren langs met huishoudelijke apparaten. Hij blijkt echter geen goede verkoper, en na in contact te zijn gekomen met twee andere amateurmuzikanten, Luther Perkins en Marshall Grant, weet Cash platenbaas Sam Phillips van Sun Records over te halen voor een auditie. De gospelsongs waarmee hij in eerste instantie aan komt zetten vallen niet in goede aarde, maar Phillips ziet wel kansen voor het eigen materiaal van Cash.
Het is de eerste stap op weg naar roem en succes. Die blijven niet lang uit en de film toont hoe het er in die prille jaren van de rock 'n roll aan toe moet zijn gegaan. In krappe autootjes dwars door de VS op een dieet van pillen, drank en gewillige dames. Cash kan er niet van afblijven, al was het maar om het moordende optreedschema te kunnen volhouden. Het gaat van kwaad tot erger, evenredig aan het stijgende succes, maar gelukkig is daar June Carter als reddende engel. Een huwelijk kan niet uitblijven.

De kritiek
De scène waarin Cash Carter ten overstaan van het publiek op het podium ten huwelijk vraagt is zonder meer een van de aangrijpendste van de film. Daarmee is ook verklaard waarom Walk The Line, met zijn titel die verwijst naar het 'ik hou van jou/ik blijf je trouw'-thema van het verwante Cash-nummer, in de eerste plaats moet worden gezien als een 'love story' en pas in tweede instantie als een reconstructie van het leven van een belangwekkende artiest.
Kritiek kun je ook hebben op de ietwat clichématige opbouw van het verhaal. Steeds weer maken recensenten vergelijkingen met Ray, de verfilming van het leven van soullegende Ray Charles. En ja, ook daar speelden een jeugdtrauma, het niet kunnen omgaan met roem en succes, de drank en de drugs, en de uiteindelijke loutering een grote rol. Terechte kritiek dus.

De belangrijkste reden waarom Walk The Line echter niet helemaal bevredigt is gelegen in het feit dat de makers ervoor hebben gekozen het verhaal in 1968 te laten stoppen. Daarmee is slechts de helft van het levensverhaal van Cash behandeld en ontbreken zaken als zijn 'relitrip' in de jaren zeventig, zijn artistieke en commerciële verval in de jaren tachtig en zijn onwaarschijnlijke herrijzenis onder leiding van producer Rick Rubin in de jaren negentig. Anekdotes en verhalen te over, zo blijkt ook uit lezing van Stephen Miller's doorwrochte biografie Johnny Cash - The Life Of An American Icon uit 2003. Stof genoeg voor Walk The Line II dus.

De muziek
Blijft staan dat Mangold met veel liefde en oog voor detail een film heeft gemaakt waarvan het verhaal genoeg vaart heeft om twee uur en een kwartier te boeien. Ook de door T Bone Burnett geproduceerde soundtrack van Walk The Line weet te overtuigen. Phoenix, die voordat hij aan de klus begon nauwelijks bekend was met het repertoire van de countrylegende, nam speciaal voor de film gitaarlessen. Daarnaast maakte hij zich de motoriek en lichaamstaal van 'The man in black' dusdanig eigen dat zijn acteerprestatie wel in de prijzen moest vallen.
Afgezien van een paar shots met wat onhandig gehannes op de autoharp, geldt dat in nog sterkere mate voor de in het countrymekka Nashville opgegroeide Witherspoon. De actrice beschikt bovendien over een uitstekende zangstem. Op de soundtrack vol Cash-krakers als 'Get Rhythm', 'Ring Of Fire' en 'Folsom Prison Blues' zijn het vooral de duetten (Bob Dylans 'It Ain't Me Babe' en het ultieme Carter/Cash-nummer 'Jackson') die eruit springen. Burnett, die eerder al veel eer inlegde met de soundtracks voor O Brother, Where Art Thou? en Cold Mountain, maakte voor Walk The Line gebruik van sessiemuzikanten als Peter Case, Norman Blake en Jack Clement, de man die reeds in de jaren vijftig met Cash voor Sun Records opnam.

Maar hoe goed Phoenix ook zijn best doet om de bas/bariton van Cash te imiteren, het blijft uiteindelijk natuurlijk namaak. Dit blijkt ook weer met het beluisteren van de tegelijkertijd met de film uitgekomen verzamelaar Ring Of Fire-The Legend Of Johnny Cash. Gepresenteerd door de platenmaatschappij als 'de eerste cd die de 50-jarige carrière van 'The man in black' omspant' – er staat immers naast werk voor Sun, Columbia, Mercury en Island ook materiaal uit de American Recordings-periode op – is dit vooral een prima introductie voor wie nog niets van Cash in de kast had staan en na het zien van de film in deze leemte wil voorzien. De rest komt later wel.

Walk The Line draait vanaf 2 februari 2006 in de bioscoop
Walk The Line - Original Motion Picture Soundtrack (Wind-up/Sony BMG)
Ring Of Fire - The Legend Of Johnny Cash (Universal Music)

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/johnny-cash/walk-the-line-een-film-over-johnny-cash/11861/
Meer Johnny Cash op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/johnny-cash