• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

In Memoriam: Gil Scott-Heron (1949-2011)

Agressieve dichters? In de eerste helft van de twintigste eeuw kom je ze nauwelijks tegen, nu vind je ze overal: van Compton tot de Bronx, van Zuid Londen tot de Spaarndammerbuurt. Met dank aan de op 27 mei 2011 overleden Gil Scott-Heron, the godfather of rap en een van de eerste rijmers die zich niet zomaar de bril van zijn neus liet slaan.

Tekst: Christiaan de Wit

Publicatiedatum: 31 mei 2011

In het werk van Gil Scott-Heron mag hier en daar een voorproefje van rap te bespeuren zijn, de gouden ringen, de bitches en de opzichtige geldtellerij die het genre tegenwoordig zo kenmerken zijn pas veel later gekomen. Aan zijn in een New Yorks theater opgenomen debuut Small Talk at 125th and Lennox (Spotify-alert) uit 1970 is nog steeds te horen dat een deel van de muziekindustrie destijds anders in elkaar zat: hitpotentie van de afzonderlijke nummers kan geen overweging zijn geweest om de plaat uit te brengen.

Slechts conga's en bongo's begeleiden Scott-Herons poëzie, die nog het best omschreven kan worden als een komische serie politieke awareness-sketches. Black awareness welteverstaan, want niet met alle minderheden had Scott-Heron in zijn vroege jaren veel op, getuige de laatdunkende toon jegens homo's, in het nummer 'The Subject Was Faggots'. Wellicht betreft het een persoonlijke favoriet van latere grootheden als Jedi Mind Tricks, Eminem en Buju Banton.

The Revolution Will Not Be Televised
Een jaar later schrijft Scott-Heron, achteraf gezien, historie, met het album Pieces of a Man (Spotify-alert). Vooral op de nu meer aangeklede versie van de track 'The Revolution Will Not Be Televised' (een eerdere versie verschijnt al een jaar eerder op Small Talk) is de radicale, intimiderende protorap te horen waar andere MC's later op zouden teruggrijpen. We spreken nog altijd van de vroege jaren zeventig: samplers worden door de meeste muzikanten nauwelijks gebruikt, maar 'The Revolution' vormt ook wat betreft de pompende, repetitieve baslijnen een voorbode voor wat een decennium later komen gaat. Minder van belang voor de ontwikkeling van hiphop, maar evengoed een gouden muziekmoment is de track 'Lady Day and John Coltrane' waarop Scott-Herons stem nog bloedmooi is en hij zijn unieke zangstijl voor het eerst presenteert.

Gil Scott-Heron - The Revolution Will Not Be Televised

Politiek blijft een grote rol spelen in Scott-Herons muziek. Op zijn klassieke albums Winter in America en Bridges (Spotify-alert) bijvoorbeeld, maar ook wanneer hij in de vroege jaren tachtig toch naar de in de gayscene zo geliefde discobol grijpt, met de door Nile Rodgers (Chic) geproduceerde track 'B Movie'. Over een geweldig zelfverzekerde en tegelijkertijd ontspannen baslijn valt Scott-Heron al rappend de toenmalige Amerikaanse president Ronald Reagan aan. Amerikanen kijken volgens Scott-Heron naar hun president alsof hij nog altijd acteur in B-films is. Met de daaropvolgende hit 'Re-Ron' hoor je dat ook bij Scott-Heron de jaren tachtig zijn aangebroken. Zie het als een gepolitiseerd antwoord op Herbie Hancocks electrohit 'Rock It', want het doel van de protorapper gaat hier verder dan de dansvloer: Reagans herverkiezing moet worden voorkomen.

Gil Scott-Heron vs Jamie xx
Na 'Re-Ron' breekt de minder productieve tweede helft van Scott-Herons carrière aan, waarin hij geteisterd wordt door een cocaïneverslaving en de daarbij horende ellende. Af en toe komt hij even terug met een album. Dat gebeurt voor het laatst in februari 2010, wanneer hij met I'm New Here geen politiek, maar een persoonlijk album uitbrengt. Scott-Heron heeft inmiddels een loodzware en, ondanks zijn pas relatief jonge leeftijd, pijnlijk krakkemikkige stem gekregen. Het is even slikken voor wie de moeite neemt ernaar te luisteren: de pionier van weleer bemompelt alle domme dingen die hij de afgelopen vijftien jaar heeft ondernomen. Gelukkig kan hij er zelf nog om lachen.

Begin 2011 breekt er alsnog een onverwacht hoogtepunt aan in de carrière van Scott-Heron. Jamie Smith (artiestennaam Jamie xx, bekend van de Britse band the xx) kan wel wat met het gebrom van zijn jeugdheld. Op We're New Here verwerkt Smith vocale flarden van I'm New Here in iets dat het midden houdt tussen elektronische popmuziek en de postdubstep uit de Hyperdub-stal. Het resultaat stijgt boven zowel Scott-Herons originele versie als Smith's werk met The xx uit. Het Britse blad WIRE ziet in deze abstracte herbewerking het universele karakter van de oude inspirator terug: "The sense of personal pain softens, but the multiplicity of sounds and voices has the perverse effect of re-politicizing the personal -the cry of a culture rather than just one man."

Gil Scott-Heron and Jamie xx - Home

Gil Scott-Heron & Jamie xx - My Cloud

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/gil-scott-heron/in-memoriam-gil-scott-heron/21671/
Meer Gil Scott-Heron op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/gil-scott-heron