• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Boredoms, oftewel Noise Ramones Meets New Sun

Wie aan Japanse noise denkt, denkt ongetwijfeld aan Boredoms. Het cliché zegt dat de Japanners alles perfectioneren wat hier uitgevonden wordt. Voeg daar het woord ‘extremer’ aan toe en je bent er.

Tekst: Sid Meuris

Publicatiedatum: 25 januari 2007

Boredoms lijken elementen van zowat alle muziek die ooit geproduceerd is op te slorpen en in wilde vorm terug uit te spuwen. De laatste jaren is hun excessief kantje verruild voor een meer ‘zendrum’ aanpak, maar zonder hun gezonde gekte uit het oog te verliezen.

Wie zijn ze?
Begin jaren ’80 speelt Yamatsuka Eye naar eigen zeggen afschuwelijk slecht gitaar in de speedcoreband Jakotsubaba uit Osaka. Elk optreden eindigt met Eye die zich in het drumstel gooit. In 1984 is hij klaar om een stapje verder te gaan en richt hij Hanatarashi op. Ze willen een ‘visuele evocatie van oorlog’ creëren. Vocalist Eye scandeert obsceniteiten, gooit glas of gasflessen naar het publiek en saboteert de waterleiding zodat iedereen natgespoten wordt terwijl percussionist Ikuo Taketani herrie maakt met allerhande industriëel werktuig, metaal, vaten en tapemanipulatie.

Tijdens één van hun performances gaat Eye een dode kat te lijf met een cirkelzaag. Een ander optreden wordt legendarisch omdat Eye een graafmachine steelt en daarmee de zaal binnenrijdt, om vervolgens een groot gat in één van de muren te beuken en de boel bijna in brand te steken.

Als hij dat een beetje beu wordt, sluit Eye zich op in z’n slaapkamer met enkel een tapedeck als gezelschap. Hij releast verschillende cassettes vol Boretronix en in 1986 verschijnt Anal by Anal, een singletje met drie tracks onder de naam Boredoms. Eye verzamelt een band rond zich: Taketani op drums, Mara Tabata op gitaar en ene Hosoi op bas. De groepsnaam verwijst naar de Buzzcocks-song ‘Boredom’, maar ook naar hoe de band zichzelf ziet. In een interview met The Wire uit 2002 zegt Eye: “We waren toen echt verschrikkelijk vervelend. Als we optraden waren er altijd ellenlange pauzes tussen de songs, omdat we onze instrumenten maar bléven stemmen. Iedereen viel gewoon in slaap.”

Wat doen ze?
Taketani kan eigenlijk niet drummen en wordt vervangen door Toyohito Yoshikawa en Hira Hayashi komt in de plaats van Hosoi. Tabata loopt over naar Zeni Geva en Seiichi Yamamoto (of ‘Yama-Motor’) volgt hem op. Ze beginnen aan de opnames van hun eerste album. Osozeran No Stooges Kyo (1988) is een heftig plaatje, dat voornamelijk drijft op shock en confrontatie, maar er valt ook heel wat te lachen. Eye en Yoshikawa gaan vocaal in de clinch als twee tekenfilmfiguren en de songs hebben titels als ‘Bite My Bollocks’, ‘Young Assouls’ of ‘Lick’n Cock Boatpeople’. Muzikaal overheerst de noise, maar er is ook plaats voor speedy hardcore uitbarstingen of een burpintermezzo.

Ook Yoshikawa’s drumstijl wordt te licht bevonden. Hij verhuist naar percussie en Yoshimi Yokota (of P-We), die eerder met Eye in UFO Or Die speelde, wordt de nieuwe drumster. Ze vindt het eigenlijk maar een vervelende band – ze zag ze één keer live – maar denkt dat zij dat wel kan veranderen.

Dan vraagt de New Yorkse avantgarde saxofonist en Japanofiel John Zorn aan Eye om de vocals te verzorgen op een song om het veertigjarige bestaan van het Elektra platenlabel te vieren. Samen met gitarist Robert Quine en bassist Bill Laswell nemen ze een oogverblindend hete versie van ‘TV Eye’ van The Stooges op, die in 1990 verschijnt op Rubaiyat.

Eye en Zorn hebben de smaak te pakken en richten Naked City op. Ze sleuren Bill Frisell, Wayne Horvitz, Fred Frith en Joey Baron er bij en in 1990 verschijnt Naked City. Hardcore en speedmetal worden verweven met avantjazz en soundtrackmateriaal om een zeer extreem plaatje te maken. De wilde tempowissellingen en Eye’s onwaarschijnlijk gekeel, gecombineerd met schokkend beeldmateriaal, bezorgen menig conservatief jazzliefhebber de schrik van zijn leven. Er volgen nog vier albums met Eye, waaronder Grand Guignol (1992) met het veelzeggende ‘Jazz Snob Eat Shit’.

In 1990 verschijnt de Boredomsplaat Soul Discharge op het Shimmy-Disc label van Kramer en de Westerse underground komt in aanraking met écht waanzinnige muziek. Het lawaai op deze plaat is nog ongrijpbaarder geworden. Iedereen lijkt te improviseren en naast elkaar te spelen, maar dan valt plots alles samen met een aanslag op de zintuigen tot gevolg. Hier en daar zitten ook fragmenten die ronduit groovy zijn, maar die duren nooit lang. Beefheart en The Butthole Surfers zijn referentiepunten, maar ook The B-52’s en Funkadelic. Boredoms wordt dé hippe naam om te laten vallen en dat levert hen onwaarschijnlijk genoeg contracten op met Warner Japan en Reprise in Amerika.

Ergens onderweg treedt percussionist en synthspeler ATR tot de band toe en in 1992 verschijnt de vrucht van deze deal: Pop Tatari. Ook hier staan songs op die alle richtingen tegelijk en helemaal nergens naar toe gaan, in hun eigen staart bijten en vrolijk omver vallen. Door ‘Bo Go’ dendert een stevige funkbeat en het ellenlange ‘Cory & the Mandara Suicide Pyramid Action or Gas Satori’ bouwt naar een waanzinnige crescendo. Een mooi maar stekelig plaatje.

Voor wie dat een commerciële knieval wil noemen, beginnen ze de Super Roots EP-reeks, waarop ze hun rauwere materiaal uitbrengen. ‘Ambient hardcore’ noemen ze het zelf. Er verschijnen zeven delen, maar geen volume 4 want dat getal wordt in Japan geassociëerd met de dood. Volume 8 wordt door Eye zelf beschouwd als hun meest toegankelijke plaat. That’s our favourite, the best place to start”, verklaart hij in 2002.

Waarom zijn ze zo goed?
“Boredoms change. Boredoms adapt. Boredoms happy. Boredoms sad. The Boredoms are like a moon on a lake. Only there is no moon and no lake. Only Boredoms.”, dixit Eye. Dat is één van de fijnere kanten van de Boredoms: het feit dat ze zo ongrijpbaar zijn. Er hangt een mysterie rondom hen. En dat draait niet enkel om een taalprobleem, want moesten we dezelfde taal spreken als Eye dan zouden we nog amper begrijpen waar hij het over heeft.

Preciese info over hen vinden is geen sinecure. Er blijft discussie over wanneer sommige platen nu eigenlijk uitgebracht zijn in Japan. De informatie op hun hoezen is ook misleidend. Dat Eye zijn naam al eens verandert, is geweten. Soms is het eYe of Yamataka; tegenwoordig heet hij Yamantaka Eye. Andere groepsleden worden vermeld als Aborted Foetus Asshole of Rubber Hose. En dan zijn er de verhalen waarvan niemand zeker weet of ze echt waar zijn, te beginnen met die bewuste graafmachine.

Dit is echter geen doelbewust obscurantisme, maar eerder speelsheid. In hun muziek zelf is dat ook terug te vinden. Ze is nergens op vast te pinnen en terwijl andere noise- en improvisatiegroepen de neiging hebben om iedereen op stang te jagen zijn Boredoms ronduit plezierig om naar te luisteren. De vanzelfsprekendheid waarmee alles gebeurt werkt aanstekelijk.

Hun fluorescerende, nonsensicale en vaak scatologische universum en agressief bewegende geluid is zeer inspirerend. In hun slipstroom volgt een hele lading Japanse lawaaibands, zoals Zeni Geva, Ruins en Melt-Banana. Verder is hun invloed op Mike Pattons oeuvre niet te onderschatten. Fantômas’ Suspended Animation (2005) lijkt soms wel een Boredoms tributeplaat. Verder zijn er sporen van hun frisse en onstuimige aanpak terug te vinden in menig hedendaags lawaaiproject: het overstuurde van Lightning Bolt, het neurotische van Black Dice, of het gekrijs van The Locust. Zelfs Beck verklaarde ooit door Boredoms te zijn beïnvloed.

Wat gebeurde er toen?
In 1992 worden ze door Sonic Youth gevraagd als voorprogramma. Het is het begin van een langdurige relatie. Eye verzorgt de vocals op Sonic Youths ‘TV Shit’ single (1994) en Yoshimi wordt lid van Kim Gordons band Free Kitten. Begin 2007 zullen ze nogmaals met Sonic Youth touren. Als gevolg van deze alliantie neemt Nirvana de groep in 1993 ook mee op sleeptouw voor acht optredens. Ze vallen niet echt in de smaak bij Nirvanas publiek, maar Cobain is een fan en tijdens een optreden in Buffalo, NY, laat hij Eye de vocals overnemen tijdens ‘Smells like Teen Spirit’. In 1994 staan ze als openingsact op het hoofdpodium van het Lollapalooza festival, maar worden na de helft van de tour vervangen door Green Day.

In 1995 verschijnt Chocolate Synthesizer, misschien wel hun beste plaat, vol behoorlijk coherente songs. De toeterzang in het speelse ‘Tomato Synthesizer’, de verkapte Ramonesdrone van ‘Mama Brain’ en het aanzwellende luisterspel van ‘Eedoms’ bieden het perfecte tegengewicht voor de gebruikelijke flipperkastmuziek. Uiteraard verkoopt ook deze plaat voor geen meter en dat betekent het einde van hun majoravontuur buiten Japan.

Yoshikawa verlaat de band, die zich toelegt op allerlei nevenprojecten, met als voornaamste OOIOO (van Yoshimi), Puzzle Punks, Destroy 2 en Noise Ramones (allemaal Eye), en ook in UFO or Die wordt nieuw leven geblazen. In 1998 voegt EDA, een derde percussionist, zich bij de groep en de ep’s Super Go!!!!! en Super Æ verschijnen. Hun geluid krijgt een nieuwe wending: alles klinkt meer als een geheel, met logge riffs en een glijdende ritmiek die dicht bij de motorik van Krautrock aanleunt.

2000 is een nieuw hoogtepunt met de release van Vision Creation Newsun, een psychedelisch meesterwerk. Eye is volledig de elektronische tour opgegaan en zijn vocals zijn zodanig gemanipuleerd dat ze meestal als zodanig onherkenbaar zijn. Alle tracks vloeien in elkaar over en vormen een ode aan de zon, vol tribale elementen, spacey effecten en echoënde gitaren. Door de primale kadans die doorheen het album verweven zit, is dit eigenlijk de ultieme stonerrock-plaat.

Dan wordt het terug stil. Enkel de drie percussionisten en Eye blijven aan boord en ze veranderen hun naam in V∞redoms – voornamelijk voor performances. In 2005 verschijnt Seadrum / House of Sun, waarop twee tracks staan. De eerste bestaat voornamelijk uit heerlijke percussie, een onderwatersfeertje en loungejazz. De tweede is een zwaarmoedige drone, waar amper een drumslag aan te pas komt. De chaos van hun beginjaren is ver zoek, maar daartegenover staat een schoonheid die nog altijd even bezeten is. Zoals een slogan op één van hun t-shirts zegt: Bo way go!

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/boredoms/boredoms-oftewel-noise-ramones-meets-new-sun/14766/
Meer Boredoms op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/boredoms