• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Liefdesbaby

Of ook wel: Blue Skied an' Clear: De elektronische wederopstand van shoegaze, want een oplettende Gerard de Jong had allang in de gaten dat shoegaze een elektronische doorstart van jewelste zou gaan maken. Lees hieronder hoe Slowdive onbewust de grote aanjager is geweest.

Tekst: Gerard de Jong

Publicatiedatum: 01 januari 1999

De feedback op Loveless en de van liefdeswanhoop druipende teksten op Slowdive's Souvlaki hadden één ding gemeen: ze klonken zó krachtig en oprecht dat ze voortduurden, schijnbaar voor eeuwig. De implementatie van shoegaze in de popmuziek bleef - bijvoorbeeld bij The Boo Radleys en Catherine Wheel - en zou altijd wel blijven. Het genre verdween ook niet ineens na 1993, maar het grootse gebaar leek plotseling versleten, onbruikbaar. Toch stond er een nieuwe generatie muzikanten op die meer dan enkel een hommage bracht aan de droommuziek: in 2002 verscheen op het Duitse electronicalabel Morr Music Blue Skied an' Clear, A Tribute To Slowdive. Het was het startschot voor het tweede leven van de shoegaze, zij het in een andere gedaante. Blue Skied an' Clear is een liefdesbaby, de eerstgeborene uit de samensmelting van elektronica en gitaarmuziek.

My Bloody Valentine's Loveless (lees vooral ook 'Loveless en de Verlangenmachines' van Omar Muñoz-Cremers) was de eerste perfecte blauwdruk, een handleiding voor hoe je elektronica kunt aanwenden en tot het volste recht kunt laten komen door het in een rock-'n-roll-omgeving te plaatsen. Het klinkt als een vrij klinisch proces maar alle mogelijke warmte die vrijkomt bij zo een chemische versmelting moet worden opgevangen en vertaald in schone tonen. De machine alleen is niet genoeg. Kevin Shields begreep en voelde de ziel van de 'verlangenmachine'.
In zekere zin was het juist de ouderwetse rock-'n-roll die Shields ervan heeft kunnen overtuigen die dromerige zweem van elektronica toe te laten in het geluid van die plaat. De walmende gitaarpartijen met haar eindeloze cycli aan feedback en ruis, de stem van Bilinda Butcher die als in een sneeuwstorm versneden en verdwaald rondzingt. Een deel van die dromerigheid wordt gevoed door de romantiek van het futurisme; onmogelijke liefde en euforie als metafoor voor een tot emoties gedwongen machine. Het samenbrengen van de machine en de gitaar lijkt achteraf een logische stap - Shields was ook zeker niet de eerste - maar de manier waarop hij technologie aanwendde om zijn zinderende gevoelsdroom kleur te geven was uniek, en is dat nog steeds.

Minstens zo belangrijk voor de muziek als gewoonweg het simpele bestaan van Loveless is dat het de weg effende voor verdere ontwikkeling van deze specifieke kruisbestuiving tussen rock en elektronica. Beide muzikale methodes waren even belangrijk voor Loveless omdat Shields dat zo wílde. Mouse on Mars, Seefeel, Boards of Canada en M83, allen namen ze die handreiking ter harte en bouwden ze Shields' zandweggetje van de electro-akoestische shoegaze uit tot een volwaardige Autobahn die het nog altijd mogelijk maakt alle richtingen op te gaan.

Na Loveless en Souvlaki-albums van bands die zo invloedrijk zijn gebleken - kwam onvermijdelijk dat ene raadsel. Wat is de ultieme vorm van eerbetoon aan muziek van weleer? Moeten wij haar beschouwen als museumstuk of kunnen we shoegaze onttrekken aan het verleden? Welke elementen zijn nog actueel of zelfs vooruitstrevend?
In 2002 besloot een groep eigenzinnige muzikanten op het Duitse Morr Music het radicaal aan te pakken. Rock en elektronica waren nog altijd beide even belangrijk als de bouwstenen van shoegaze, maar de rangorde werd gewijzigd. Bestaande schematiek werd op de kop gezet, ont(k)leed, uiteengetrokken en als niet-passende, beschadigde puzzelstukjes in elkaar gelijmd: gelijk een versleten spijkerbroek uit 1991 met scheuren die binnenstebuiten wordt gekeerd.

Kevin Shields kon de machine op Loveless een glansrol geven omdat hij een specifiek rockklimaat schiep waarbinnen de elektronica zich organisch kon ontplooien. De muzikanten die meewerkten aan Blue Skied an' Clear lijken doordrongen van zowel die werkwijze als de noodzaak van een nieuwe methode om twee stijlen samen te brengen. De manier waarop ze op dit eerbetoon te werk gaan is namelijk exact het tegenovergestelde; een perfect rimpelloos spiegelbeeld van hoe Souvlaki en Loveless tot stand konden komen. Geen elektronica in het hart van het gitarenuniversum, maar andersom: een elektronische melkweg met een bij- en glansrol voor de gitaar en haar feedback. Belangrijk is dat zo wordt aangetoond dat de versmelting tussen de twee stijlen net zo goed werkt als niet de gitaar maar de machine het klimaat schept.

Blue Skied an' Clear is, zoals de titel duidelijk aangeeft, in eerste instantie een eerbetoon aan Slowdive, de shoegazeband die iets minder desoriënteerde maar meer dromerige shoegaze voortbracht. Over de intenties en motieven van de op deze dubbelaar aanwezige muzikanten mag geen twijfel bestaan: die zijn tot op de graat zuiver en bescheiden. Bijna nederig en vol historisch besef zijn ze aan de slag gegaan, zo klinkt het. Stuk voor stuk zijn ze beïnvloed door de shoegaze-muziek van rond 1990. Morr Music stelde ze in staat dat niet enkel blozend toe te geven, maar ook te laten zien hoe en waarom. Belangrijker is echter dat ze aantonen met de erfenis om te kunnen gaan, en dat shoegaze niet slechts een relikwie hoeft te zijn maar een kiem waaruit nieuw leven groeit.
De eerste cd bestaat uit veertien covers van Slowdive-klassiekers door o.a. Isan, Lali Puna, Ulrich Schnauss, Styrofoam, Manual en Múm. Future 3 maakt van 'Alison' een modern minimaal pareltje door het terug te brengen tot de ijzige kern. Lali Puna's versie van '40 Days' ontroert niet minder dan het origineel, evenals de fluisterelektronica van Múm ('Machine Gun') en Ulrich Schnauss' elektronische jaren '80-flirt in 'Crazy for You'. Het gros is meer dan de moeite waard. Niet alleen omdat bijna achteloos wordt aangetoond hoe sterk de nummers van Slowdive wel niet zijn. Ontdaan van de gitaren en oorspronkelijke ritmes blijkt dat 'het liedje' nog net zo stevig staat. De melodie wordt nu vertolkt door zoemende synthesizers, de vocalen zijn veranderd, maar de essentie van de nummers blijft fantastisch overeind en herkenbaar.

Maar waar het echt om gaat is de tweede cd. Hierop geen covers van Slowdive of andere shoegaze-grootheden, maar De Grote Sprong Voorwaarts. Veertien persoonlijke vertolkingen en interpretaties van shoegaze en het resultaat van de versmelting van rock en elektronica. Een orgastisch eerbetoon aan eerdergenoemde bands maar vooral het bewijs dat shoegaze mede aan de basis kon staan van iets nieuws; een warme, behaaglijke elektronische omgeving vol fluistervocalen, stuurse ritmes, tedere glitch en hemels mooie melodieën. De zonnige electropop van Manual in 'Summer Haze', de IDM-nachtmerrie van Styrofoam ('Fade Out Your Eyes') en de digitale melancholiek inclusief tranen en trillingen van Future 3 in 'Stuff' zijn onweerstaanbaar. En 'House Full of Time' van Guitar is niet minder dan een zinderend shoegaze-monument. Juist binnen deze context van twee cd's - een met covers en een met nieuw materiaal - wordt zo goed duidelijk wat de invloed van shoegaze is geweest, en hoe grenzeloos de ontwikkeling van een genre kan zijn als je maar durft structuur, klank en instrumenten te wijzigen of opnieuw uit te vinden.

Deze twee cd's zijn het mooiste compliment dat shoegaze zich kan wensen. Slowdive, My Bloody Valentine en de anderen krijgen de erkenning die ze verdienen: dat ze een hele generatie muzikanten ongeneeslijk hebben geïnfecteerd met die specifieke vertolking van liefde, dromen en roes. Maar ook dat het de oorsprong is gebleken van een geheel nieuw soort muziek.
Blue Skied an' Clear is een liefdesbaby, voortgekomen uit de versmelting van rock en elektronica in de 21e eeuw.

» Blue Skied an' Clear is in 2002 uitgebracht op Morr Music

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/709/liefdesbaby/4888/
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709