• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

ELECTROCLASH: OPWINDEND, DANSBAAR, SUBVERSIEF

Het begon in 2001 en beleefde vorig jaar haar voorlopige hoogtepunt. Met New York als epicentrum. Retro-hype of niet, electroclash is opwindend, dansbaar en subversief. Al zien veel popcritici en hardwerkende producers het vooral als commerciële uitverkoop. Onterecht. Electroclash is meer dan het vleesgeworden niets. Het is de soundtrack van een wereld die op zoek is naar zichzelf.

Tekst: Theo Ploeg

Publicatiedatum: 19 januari 2003

NEW YORK. De meest toonaangevende stad ter wereld. Althans, dat willen ze zelf graag geloven. Op muziekgebied stond de stad jarenlang droog. Tot voor kort. Sympathieke bandjes als Interpol, The Rapture, Radio 4 en Strokes zetten New York muzikaal weer op de kaart, al staan zij met beide benen ergens in de jaren tachtig. Vermakelijk en bij vlagen erg leuk, maar niet leuk genoeg om de New Yorkse kunstelite iets terug te geven van de glamour en glitter van weleer. De tijden dat je met witbepoederde neus van galerie naar galerie hopte. Glas wijn in de linker hand, sigaar in de andere. Onderwijl je heupen swingend op de Velvet Underground of - tien jaar later - op Blondie en Talking Heads. Dan voldoet Electroclash stukken beter.

Electroclash is ranzige electro-punk met een vette knipoog richting theater en performance-art. Electroclash is het vleesgeworden niets. Retro-kitsch waarin het goed zwelgen is. Amerikaanse politiek op microniveau. Kortom: precies datgene waar New York na 11 september 2001 naar snakt. Waar de hele westerse wereld naar snakt. Electroclash staat natuurlijk niet op zichzelf en Larry Tee – de bedenker van de term electroclash - is niet de uitvinder van een geheel nieuw genre. Hij is ook niet de gewiekste zakenman waar velen hem voor houden. Tee hield gewoon zijn ogen goed open. Gedurende het jaar 2001 werden steeds meer openingen van kunstgalerijen afgesloten met optredens van extravagant geklede artiesten die gewapend met synthesizers en drumcomputers een door jaren tachtig new wave geïnspireerde electropop ten gehore brachten. Vol theater en met veel humor.

ALS WARE KOSMOPOLIET wist Tee dat er soortgelijke dingen plaatsvonden in andere steden. Muzikaal gezien tenminste. Een maand na de terroristische aanslag op de Twin Towers zette hij electroclash op de muzikale landkaart. Vijf nachten lang vertoonden een kleine honderd acts uit de hele wereld hun kunsten voor een kleine 6.000 enthousiaste bezoekers. Iedereen die iets voorstelt in de New Yorkse kunstscene was er. Ieder zichzelf respecterend lifestyletijdschrift was er. Een bont allegaartje artiesten - Chicks On Speed, Ladytron, Bis, Fischerspooner, A.R.E. Weapons, Zoviet, Peaches, Adult, Tiga en anderen - vertoonden er hun kunsten en behoorden plots tot een nieuw wereldwijd complot tegen de heersende muziekindustrie.

Electroclash is de naam en getuige de wereldwijde successen van Fischerspooner's "Emerge" en Tiga & Zyntherius' cover van Corey Hart's 'Sunglasses at Night' slaat de sound niet alleen in de VS en Canada aan. De term electroclash mag dan wel nieuw zijn, de representanten timmeren al jaren aan de weg. Geïnspireerd door de erfenissen van new wave, electro, electronic body music, synthpop, italodisco en Giorgio Moroder, ontstonden er midden jaren negentig in vrijwel alle westerse landen labels en artiesten die zich gingen afzetten van muzikale inhoudsloosheid van de pop- en dancescene. Labels en artiesten die op het eerste gezicht niet veel met elkaar gemeen lijken te hebben, behalve dat ze gevestigd zijn in tweederangs steden. Maak je op voor een rondje langs New York, Montreal, Den Haag, Maastricht en Alkmaar.

Oké, een tweederangs stad kun je NEW YORK niet noemen. Het is immers het kloppende hart van de wereld. Als hier iets wordt opgepikt dan is het per definitie hip. Fischerspooner, Zoviet en A.R.E. Weapons vielen die eer te beurt. Eigenlijk onvergelijkbare acts die electro, new wave en theater met elkaar vermengen. Vooral de laatste band doet dat overtuigend. Larry Tee: "In de jaren tachtig sloegen bands als Human League en Gary Numan hier helemaal niet aan. Voor New York is dit een totaal nieuwe sound. Ik herkende wat hier gebeurde uit andere vooral Europese steden." Tee reageerde onmiddellijk en organiseerde een meerdaags festival met het neusje van de electro(pop)zalm en startte en passant het Mogul Elektro label. Dit jaar deed hij het nog eens dunnetjes over.

Maar waarom plakte hij er het nieuwe label electroclash op? "Juist omdat de muziek niet onder de bestaande noemers te vangen was. Het klinkt namelijk als een botsing tussen electro, een flinke scheut alternatieve muziek en vooral veel star-power en rock'n'roll. Je hoort er zelfs de rave cultuur duidelijk in naar voren komen." Volgens Tee heeft electroclash weinig met retro van doen. "Het is veel meer een evolutie van verschillende soort popmuziek. Daarbij is het ironische karakter erg belangrijk om duidelijk te maken wat er allemaal verkeerd is in de wereld." Muziek als cultuurkritiek verpakt in een dikke laag glamour en glitter? Tee: "Ik weet dat de electroscene ons gebrek aan diepgang verwijt, maar het verschil tussen electro en electroclash is juist het vasthouden aan regels. Electroclash heeft geen regels. Alles kan en mag. Je hebt de vrijheid om alles aan elkaar te mixen: punk, hiphop, techno, disco. Een soort van bastaardpop."

Een paar uurtjes vliegen naar het Noordwesten ligt MONTREAL. De stad van de man met de eerste wereldwijde electroclash hit. De stad van Tiga. Montreal is een rustige, ietwat ingeslapen stad. "Eigenlijk gebeurt er veel te weinig", moppert Tiga. "De laatste tijd valt het echter mee. Nieuwe artiesten als Akufen, Mateo Murphy en Kid Koala brengen de muziekscene weer tot leven." De opwinding van grote wereldsteden als Londen en New York is aan Tiga niet besteed. In zijn jeugd reisde hij met zijn ouders door heel Azië. Nu reist hij nog steeds veel, maar Montreal is en blijft zijn start- en eindpunt. Met München als goede tweede. International Deejay Gigolo baas Helmut Geier, alias DJ Hell, is een goede vriend geworden.

Tiga bewonderde het label al tijden om de muziek en het aparte artwork. Niet vreemd gezien zijn voorliefde voor hoekige electrowave en jaren zeventig nichtenrock. Geen wonder dat de demo die hij naar München stuurde direct aansloeg. Tiga: "Ik hou van het label. Zonder Internatioal Deejay Gigolo was ik nooit in aanraking gekomen met Legowelt, I-F en Break3000, die ik geweldig vind. Het heeft voor mij en voor vele anderen de deuren naar onbekendere muziek geopend." Met New York en de term electroclash heeft Tiga weer veel minder. "Electroclash is media term. Wat mij betreft valt het uiteen in drie stromingen. Wat er in New York gebeurd is het mengen van elektronica met rock en punk, dan heb je de electro scene die al jaren bestaat en je hebt de mengeling van techno en electro met een vleugje disco en house. Dat laatste doe ik. Nu worden al deze stromingen op één hoop gegooid en dat is niet terecht."

En dat brengt ons in DEN HAAG. Een echte electrostad. 'Space Invaders Are Smoking Grass' van Hagenaar I-F uit 1998 geldt nog steeds als een van de belangrijkste platen van het genre, net zoals Bunker geldt als een van de belangrijkste labels. Electropuristen die niets - maar dan ook niets - ophebben met electroclash. Net als het Duitse Disko B label namen zij zelfs keihard stelling tegen de nieuwe hype in dansland. Bunker dreigde zelfs geen electro meer uit te brengen. Getuige de recente stroom aan releases bleef het bij een dreigement. Gelukkig, want je zou toch niet willen dat Danny Wolfers stopt met het maken van perfecte popliedjes. Wolfers is Legowelt en als zodanig verantwoordelijk voor heerlijke electro doorspekt met scheve disco en italo-house. Wolfers: "De Haagse scene staat zeker aan de basis van electroclash maar verder hebben we er weinig mee van doen. Electro staat voor een Do-It-Yourself houding, electroclash gaat juist over uiterlijkheden. Niet dat de muziek slecht is maar de manier waarop het verpakt wordt, is erg clownesk."

Dat geldt volgens Wolfers helemaal voor de Fischerspooner en Tiga. Ook Helmut Geier en zijn International Deejay Gigolo label kan geen goed doen. Wolfers: "In het begin kon ik het label erg waarderen, maar nu brengen ze echt van alles uit. De kwaliteit is enorm omlaag gegaan." Clownesk of niet, ook Legowelt speelt met vorm. Wolfers: "Dat is waar. Toch is het anders, het is een vorm die aansluit bij de electro zelf, bij het ondergrondse, obscure karakter. Dat hoort ook bij Den Haag. Electro kan alleen maar ontstaan in donkere, rauwere steden, niet uit futloze, gezapige steden als Amsterdam."

Toch maar even langs AMSTERDAM. Want alhoewel hij zijn platen uitbrengt op onder andere het Haagse Bunker, woont Ruud Lekx, aka Rude 66, gewoon in onze hoofdstad. Ooit begon hij met het timmeren op metalen vaten. Toen kwamen house en acid. Ergens in het midden van de jaren negentig kwam hij terecht in de electroscene. Lekx: "Destijds bracht ik al platen uit op onder andere Djax, rauwe, bijna industriële acid was dat. Electro was toen nog onbekend, er was een hele kleine scene. De muziek trok me erg aan. Je kunt electro eigenlijk maken met vrijwel niets aan apparatuur, het gaat eigenlijk vooral om de juiste balans tussen de melodie en de hardheid van de beat. Je redeneert vanuit de klanken in plaats vanuit akkoorden en het belangrijkste is eigenlijk de groove. In essentie is electro bloedcommerciële muziek."

En electroclash? Ach, Lekx heeft verder niets met de term maar stiekem kan het hem wel bekoren. "Er is nu plots meer aandacht voor electro en voor het verleden. Het leuke was juist altijd dat verschillende genres door elkaar werden gemixt. Electro is beïnvloed door Kraftwerk, electronic body music, disco, new wave, hiphop, van alles eigenlijk. Dat is ook het leuke van electro, al die verschillen. Legowelt klinkt weer heel anders dan Dexter." De overeenkomst ligt misschien wel in de groove, die is nooit perfect. Dat krijg je wanneer je analoge drumcomputers gebruikt. En die imperfectie geeft electro veel van haar charme. Maar hoe zit het met de charme van electroclash? Lekx: "Ik heb niets op met commercie, maar electroclash geeft wel veel ruimte. Het geeft de mogelijkheid om over grenzen heen te stappen. Electro mag dan wel retro klinken, het heeft ook iets futuristisch, iet dat gericht is op de toekomst."

Electroclash bevrijdt electro uit haar keurslijf? Zo kras formuleert Ruud Lekx het net niet. Maar toch. Op een terras ergens in de oude binnenstad van MAASTRICHT vertelt Peter Gijselaers enthousiast over zijn nieuwe woonplaats Keulen. Op nog geen uurtje rijden van Maastricht. Gijselaers groeide op met Front 242 en Fat Gadget, speelde dansbare new wave met Pearls For Swains (later Swains) en ambient techno met Amazon. Als Break 3000 produceert hij al jaren electro. Onlangs richtte hij twee nieuwe platenlabels op: Sur_Muzique en Meuse_Muzique. Het laatste staat in het teken van electro. Een stroming die eigenlijk nooit is weggeweest. Althans in Maastricht niet. Gijselaers: "Maastricht ligt ingeklemd tussen België en Duitsland. Electronic body music, new wave, new beat, techno. Keulen, Luik en Aken dicht in de buurt. Daar word je door beïnvloed."

Maar voor Gijselaers is electroclash meer dan pure nostalgie. Het is ook de herwaardering voor de jaren tachtig. Voor muziek die een enorme impact heeft gehad maar daar nooit de credits voor heeft gekregen. Maar leidt de glamour en glitter waarmee electroclash zich overlaat niet af van waar het eigenlijk om moet gaan: de muziek? Gijselaers: "Dat geeft de muziek juist een meerwaarde. Het is soort humor, noem het maar cynisme. Fischerspooner bijvoorbeeld playbackt overduidelijk, de manier waarop hij zich kleedt, het is een vorm van protest. Neem Tiga die openlijk flirt met het decadente, de zelfkant van het leven, die op de hoes van zijn plaat afbeeld is in een badkuip nadat hij een overdosis genomen heeft. Het International Deejay Gigolo label doet iets soortgelijks. Het is flirten met macht, met het zwarte in het leven, het willen vluchten van de plastic realiteit door deze gigantisch uit te vergroten. Die mix van underground en decadentie maakt electroclash juist zo interessant."

Op naar onze laatste bestemming: ALKMAAR. Stad van Electronome, David Rottmeyer, Undercity-072 Productions, Nu-Vorm en Amici Curiae. Man achter het laatste label, tevens eigenaar van de platenzaak Courthouse Int'l Audio Recordstore, is Koert Notario. Onder zijn eigen naam draait hij op feesten in New York en Detroit. Notario: "Electroclash = Robots end of the world is Man-hatten. Mensen hunkeren al generaties lang naar de illusie van het nieuws achter de horizon. Het ontstaan van een nieuwe golf begint wanneer anderen het beginnen te ontdekken en daarmee het bestaan erkennen. Men smacht zo verschrikkelijk naar 'iets nieuws' dat het dan ook heel simpel is om iets 'nieuws' te verzinnen. Door classics simpelweg te clonen, waardoor je alleen maar copycats krijgt."

Oude wijn in nieuwe zakken dus en flink aangelegd met water. In de wereldsteden hebben mensen blijkbaar eerder de neiging om achter de nieuwste trend aan te lopen. En dat verstaat zich niet goed met de essentie van electro, de al eerder genoemde Do-It-Yourself houding. Notario: "In grote steden volg je gewoon simpel de trend in de buurt op de fiets. Niet te ver want anders word je moe van het trappen. In steden als Alkmaar is dat anders. Als mensen iets slecht vinden, dan krijg je dat keihard te horen. In een wereldstad kun je gewoon je mening ventileren, zonder direct de consequenties te hoeven aanvaarden." Maar wat maakt Alkmaar nou een echte electrostad? "Zien is geloven. Loop maar eens door de straten van bijvoorbeeld Alkmaar: je ziet diverse werelden leven direct naast elkaar. Afbraak direct naast nieuwbouw, zwart naast wit of blauw naast rood. Of op Capsite.net waar graffiti, computer graphix en audio op één website. Of zelf Kraftwerk's 'Radioactivity' keihard laten schallen door diezelfde straten van Alkmaar. Alsof er een gigantische UFO boven de stad hangt met enorme ghettoblasters. Alleen maar voor iets gewoons als het jaarlijkse 'Alkmaar ontzet'. Reflecterend op de Alkmaarse electro kun je al snel zien dat deze vorm diezelfde essentie heeft; graffiti, funk, wave, hiphop, techno, industrial en disco staan dichtbij elkaar, alsof ze al jaren goeie buren zijn, maar altijd met een levensspreuk op de voorgevel."

LINKS:
» Legowelt's homepage
» Break3000's homepage
» Larry Tee's homepage
» Tiga's homepage
» Rude 66's homepage
» Koert Notario's homepage

ELECTROCLASH OVERZICHT:
» Euroclash homepage

http://www.kindamuzik.net/rock/article.shtml?id=2289
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709