http://www.kindamuzik.net

ernaast

Onze laatste liverecensie.

Meindert Talma in De Amer.

Onze laatste albumrecensie.

M.I.A. weet wat ze wil.

Ons laatste interview.

Sin Ropas: scheuten en zwarte turf.

Onze laatste video.

Colin Benders: het geluk van de modulaire synthesizer.

The Books | The Lemon of Pink

Boven alle samplepop verheven.
CD, Tomlab/Aim

Tekst: Gerard de Jong

Publicatiedatum: 24 november 2003

De sample – zij het een stukje muziek, een enkel geluid of gesproken woord – is een vast onderdeel geworden van de pop- en elektronische muziek. In dit postmoderne tijdperk vernieuwt popmuziek, zeker ook die in de hitlijsten, zich veelal door elementen uit oude muziek op te pakken en aan te passen aan nu, te implementeren in een nieuwe geluidsomgeving. Het verleden draagt bij aan de moderniteit en de vooruitgang van de popmuziek, in elk genre.
In de jaren ’60 begonnen The Beatles en anderen al incidenteel andermans muziek of geluiden te gebruiken. The United States of America ging op hun gelijknamige debuut een stap verder door de sample niet slechts als toevoeging te gebruiken, maar het net zoveel ruimte te gunnen als elk ander instrument.
Niemand staat meer te kijken van het samplen. Daarom verraste het duo The Books (Amerikaan Nick Willscher Zammuto en Rotterdammer Paul de Jong) vorig jaar zo met hun samplebouwwerk Thought for Food. Op onnavolgbare wijze schiep The Books een muzikale wereld, één grote collage van zinnenprikkelende geluiden, ritmes en vocale samples. Binnen de grenzen van die plaat was het aantal wegen en de afstanden ervan eindeloos. De band reeg sample na sample aaneen, niet om te laten zien hoe knap of hoe slim ze toch zijn, maar om er geheel nieuwe, oprechte muziek mee te maken.
Opvolger The Lemon of Pink is opnieuw geheel naar hun eigen wetten geschapen. Muzikaal lijkt de collagepop verrassend veel op het debuut. De bronnen van de muziek zijn wederom niet te identificeren. Wanneer begint de ene sample en houdt de andere op? Het wordt nooit duidelijk. Het vloeiende geheel klinkt alsof het allemaal live ingespeeld wordt. Waar The Avalanches op Since I Left You pronken met een ellenlange bronvermelding, laat The Books zo’n omineuze opsomming wijselijk achterwege. De vrijheid om de muziek te duiden is geheel aan de luisteraar. Grootste verandering is de toevoeging van zangeres Anne Doerner. Meteen in de eerste twee nummers (beide ‘The Lemon of Pink’ genaamd) werkt de kraakheldere stem van Doerner vervreemdend tegen zo’n onwerkelijke muzikale achtergrond. Doerner blijft het hele album lang opduiken. Haar zanglijnen roepen onmiddellijk de vraag op of ze wel echt zingt – bestaat ze eigenlijk wel, of is ze een product van digitale trucage? Is ze net zo geconstrueerd als de rest van de muziek? Ook hierover zwijgt de band in alle toonaarden. Geloof wat je wil geloven.

Ook al heeft de band nog maare twee albums op haar naam staan, het geluid van The Books is volstrekt uniek. Paradoxaal is echter dat het ‘eigen geluid’ van The Books maar één houvast, één zekerheid biedt: de constante verandering van muzikale kleur en constructie. Geen minuut is hetzelfde, maar toch is het één geheel. The Lemon of Pink zoekt het tegenovergestelde van veel andere sampleplaten; ze streven niet naar harmonie of het perfecte huwelijk tussen verschillende samples, maar naar de ontregeling van de muziek die ze zelf eerst zo keurig opgebouwd hebben. De muziek heeft zo altijd twee gezichten. Hoe melodieus ‘Don’t even sing about it’ of ‘A Story of a Story of True Love’ ook voort lijken te kabbelen, de ruggengraat van de nummers wordt constant subtiel verstoord door achterstevoren afgespeelde tapeloops, kleine onverwachte geluidsgrapjes of de sample als glitch die de muziek doet horten en stoten. Het zijn die details wat deze plaat zo bijzonder maakt. Het ene moment prominent aanwezig als dissonant en stoorzender, het andere moment welwillend aan de zijde van de vaak bizarre thematiek.

Misschien oogst The Lemon of Pink eerst wel waardering, maar slaagt het er maar niet in te ontroeren. Gelooft u mij op mijn woord dat de plaat je na verloop van tijd wel degelijk in het hart weet te raken. Want er is zoveel te ontdekken: de poëtische schoonheid van een niet-bestaande taal, drumritmes die uit alles behalve drumgeluiden blijken te bestaan en de organische wijze waarop zoveel rariteiten zo vloeiend tot een geheel komen. The Books ontstijgt met haar vloeiende collages alle voorgaande samplepop, en biedt een unieke en veelzijdige muzikale stad waarin het heerlijk (ver)dwalen is.