http://www.kindamuzik.net

ernaast

Onze laatste liverecensie.

Meindert Talma in De Amer.

Onze laatste albumrecensie.

M.I.A. weet wat ze wil.

Ons laatste interview.

Sin Ropas: scheuten en zwarte turf.

Onze laatste video.

Colin Benders: het geluk van de modulaire synthesizer.

Aphex Twin | Syro

Is het goed? Ja. Maar wel 15 jaar te laat.
CD, Warp/V2

Tekst: Mark IJsendoorn

Publicatiedatum: 15 september 2014

Een muzikale grootheid uit de dagen van weleer komt na een lange pauze weer met een album. Er wordt wat halfslachtige virale marketing gedaan en zowel de fans als de muziekpers reageren hysterisch, zoals dat hoort. Twee weken voor de release van Aphex Twins Syro mogen enkele gelukkigen naar een reeks eerste luistersessies, verspreid over de wereld. New York, London, Parijs, Brussel... en Utrecht! Maar eigenlijk weet je al: écht spannend is het niet.

De cultus rondom Aphex Twin is groot. En terecht, want weinig artiesten zijn zo vooruitstrevend geweest en hebben zo veel betekend voor elektronische muziek als Richard D. James. Hij heeft er zelf ook nooit problemen mee gehad het mysterie rondom zichzelf wat aan te dikken. Dankzij de ambient techno waarmee hij begon, werd hij meteen tot genie gebombardeerd. Daarna volgden een hoop experimentele sputterbeats, waarvan de muziekpers wist dat ze wel goed móésten zijn. In 1999 kwam de single 'Windowlicker' uit, een erg toegankelijk nummer met een hele ranzige videoclip. Daarna zou Aphex Twins briljante popalbum komen, dacht iedereen. Zijn Dark Side of the Moon. In plaats daarvan kwam Drukqs, en het was tenenkrommend experimenteel. En toen verdween hij praktisch van de radar.

Als een van de eersten in Nederland mag ik het nieuwe album beluisteren, tijdens een sessie in de Ekko. Ik kom daar wat vroeg aan, dus ik neem even de tijd om rustig aan de Bemuurde Weerd te zitten. Ik speel het spelletje 'spot de Aphexfan' met de voorbijgangers, maar dat is niet echt een uitdaging. De baarden gaan naar binnen, de vrouwen lopen door. Binnen is van de cultstatus van Aphex Twin eigenlijk niet veel te merken. Telefoons worden afgepakt en we worden gefouilleerd op afluisterapparatuur, maar verder is de sfeer ontspannen. In de bar houden mensen filosofische discussies over de impact van Aphex Twin op hun leven. Hier en daar zijn haastig kleine posters opgehangen die vers uit de inkjet zijn gerold. In een hoekje wordt de voorverkoop van Syro geregeld. Er worden 20 lp's en 4 cd's besteld. Cassettebandjes worden niet verkocht, dus dat is een beetje teleurstellend.

De deuren naar de zaal gaan open en we stromen gedwee naar binnen. De aankondiging is gelukkig kort, maar gloeit van trots omdat Syro naar Utrecht is gehaald. Na een voorzichtig applaus knalt 'Minipops 67' uit de speakers. Die kennen we al. De enige echte Aphex Twinfan in de zaal is meteen te herkennen: een brildragende, slungelige gozer met zijn handen in zijn zakken buigt zijn hoofd en begint last te krijgen van lichte spasmes.

'XMAS_EVET10' is meer 4-to-the-floor breakbeat met glazige synths. Echt, je zou het zo van Com Truise kunnen horen. Funky ook, net als 'Produk 29'. Het tempo gaat hier omlaag, en er is meer retrofuturistische synthwave. Net als de vorige track blijft het verrassen. Steeds wanneer je denkt dat de track zich gaat afbouwen gooit Aphex Twin er weer een nieuw melodietje doorheen of slaat de breakbeat weer een andere richting in.

'4 bit 9d api+e+6'. Het is menens. AFX bespuugt ons met zijn typische acidsound en de breakbeats worden steeds harder. '180db_' heeft een harde technobeat die mensen gewoon aan het dansen zet. Het riffje is wat opdringerig en verder gebeurt er niet veel in de track. Gelukkig is hij niet te lang. 'CIRCLONT6A' voert het tempo op met een razende breakbeat. Sputterende acidbaslijnen, electroriffs en synthmelodieën volgen elkaar op. Het doet mij denken aan Chris Clarks oververzadigde, rauwe IDM. Net als Clarks nummers zitten de tracks op Syro zo propvol ideeën dat het moeilijk bij te houden is.

En net wanneer je denkt dat je het doorhebt, gaat Aphex Twin eventjes de compleet andere kant op. 'Fz pseudotimestretch+e+3' begint veelbelovend met een onheilspellend, horrorachtig ambientsfeertje, maar blijkt een intermezzo te zijn en houdt plotseling op. Typisch Aphex Twin om zo met zijn luisteraars te spelen. Vandaar die grijns natuurlijk.

'CIRCLONT14' blijft onheilspellend en zit vol sputterende acid. Bij 'syro u473t8+e' (het wordt echt vermoeiend om die namen op te schrijven) zijn de synthwavemelodietjes terug. 'PAPAT4' valt op door de combinatie van junglebreaks, acid en synths, wat doet denken aan Aphex Twins vroegste werk. Track nummer 11 (laat die naam maar zitten) heeft ook een junglebreakbeat en zit zo propvol vreemde twists dat je er dol van wordt.

'Aisatsana' is een piano-outro. Tijd om naar bed te gaan. Wacht, ik hoor vogels. Is het al ochtend? Zo voelt het wel bijna, want Syro is bij de eerste luisterbeurt nogal overweldigend. Tracks lijken eindeloos door te gaan met vervormen, en het voelt alsof ik uren in die zaal gestaan heb. Er gebeurt zo veel op het album dat het moeilijk in één keer te bevatten is.

Is het een goed album? Ja. Dit zou best eens het album kunnen zijn dat na Windowlicker van hem werd verwacht. Maar qua sound voelt het erg anachronistisch. Anderen hebben deze muziek in het afgelopen decennium al gemaakt. Al is het misschien zo dat niemand dat kan zoals Aphex Twin.