• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Minimal Compact: Niet modieus, gewoon natuurlijk

Wanneer iemand ons vertelt dat Trevor Jackson en James Murphy een song van zijn band Minimal Compact niet durfden remixen, omdat die song in kwestie voor hen de perfekte blauwdruk is van de sound die zij nastreven, zitten we bij KindaMuzik natuurlijk op het puntje van onze stoel. Een diepte-interview van meer dan twee uur met praatvaar Samy Birnbach, destijds zanger en tekstschrijver van deze invloedrijke new wave-band, nu vooral bekend als DJ Morpheus en samensteller van talrijke compilaties.

Tekst: Edward Dekeyser

Publicatiedatum: 06 mei 2004

Is het erom gedaan dat je Minimal Compact liet remixen door wat jonger en hipper volk, zodat mensen van mijn generatie, die Minimal Compact niet kennen bij naam en faam, een opstap hebben bij het ontdekken van deze band?
"Yes, euh, well, no, in fact, de mensen die ik koos hebben allemaal toch een zekere affiniteit met de periode van de eighties. Bijvoorbeeld Volga Select - Ivan Smagghe & Marc Collard - hebben ons nog zien optreden toen ze vijftien jaar waren, en ze waren fans. Andere mensen hadden al een muzikaal verleden in de eighties, zoals Kruder. Weinig mensen weten dat, maar Kruder is nog bassist geweest in een punkband. En de sound van zijn produkties de laatste twee à drie jaar doet mij ook sterk terugdenken aan die periode. Iedereen is uiteindelijk wel verbonden met elkaar. Bijvoorbeeld 'Statik Dancing': ik had eerst de remix aangeboden aan Trevor Jackson van Playgroup, die het dan samen met James Murphy van LCD Soundsystem wou aanpakken, want 'Statik Dancing' is een van de all-time favourites van James Murphy, hij speelt het vaak in zijn sets, en heeft het ook gelicenseerd voor een compilatie die hij deed voor Colette. De remix van Trevor Jackson en James Murphy kwam er echter niet van, ze vonden het origineel perfect, voor hen was het teveel een volmaakte blauwdruk van hoe zij nu wilden klinken. Ze durfden er niet aan raken, weet je wel. Dus dan heb ik aan Krikor, een jonge snotaap zoals jij - die Minimal Compact voorheen niet kende - aangeboden 'Statik Dancing' te remixen, en ik ben echt tevreden over het resultaat. Hij heeft de punkfunkattitude die ik graag wou terughoren."

En natuurlijk de eighties-oriëntatie, die in bijna alle remixen terug te vinden.
"Dat is natuurlijk wat ik wou, en het is typerend dat zelfs mensen die uit een andere muzikale invalshoek komen, zoals Fauna Flash, toch dat eighties-coloriet in hun remix behouden hebben. En dan was er natuurlijk eentje die - dacht ik - helemaal niets met de eighties te maken had, maar daar ben ikzelf de schuldige aan: ik had altijd al graag 'Autumn Leaves' down in dub willen horen. Ik kende International Observer van zijn fantastische album op het Different Drummer-label (het label van de ex Rockers Hi-Fi crew - ED). Een van de eerste dingen die hij mij vertelde toen ik hem contacteerde was 'By the way, ik speelde ook in de eighties in een bandje, de Thompson Twins', dus het kon niet beter."

Ik kan mij inbeelden dat de meeste journalisten die jou nu interviewen, op de hoogte waren van de status van Minimal Compact, of - meer nog - de band zelfs vroeger hebben zien optreden.
"Neen, niet allemaal. Hetzelfde gebeurde tijdens de eerste reeks concerten die we eind 2003 hebben gedaan, in Israël, in de Botanique, en op het Transmusicales-festival in Rennes. Het publiek was gemixt, ook veel jongere mensen die nog baby's moeten zijn geweest in de eighties. En het verwonderde mij dat die mensen toch ook de songs aan het meezingen waren, dat we ook een jonger publiek konden boeien. Voor mij was dat een complete verrassing."

Van wie kwam het idee om deze compilatie uit te brengen? Van jou of van het Crammed-label?
"Van mij eigenlijk. Ik had nogal wat materiaal dat al jaren bij mij rondslingerde, en had daarbij het idee om een soort retrospectief uit te brengen. Van 1994 tot een tweetal jaar geleden was ik echter teveel bezig met mijn werk als A&R voor SSR, het meer elektronische sublabel van Crammed, en ik deed al die compilaties, waaronder onder meer de Freezone-reeks. Dus ik concentreerde mij in de nineties meer op het nieuwe dan op het oude. De tijdsgeest was er toen ook nog niet naar. En ik heb het gevoel dat de timing nu veel beter is. We zitten nu met die eighties revival. Een belangrijk aspect was ook dat de Israëli Natan Mandelbaum, destijds een grote fan van de groep, filmmaker geworden is. Hij is een echte fanaticus die al gedurende vier jaar aan een documentaire over Minimal Compact bezig was. Elke keer als hij opnieuw wat geld had, stak hij dat in die film. Op het einde kreeg hij uiteindelijk wat steun van een comitee in Israël dat onafhankelijke filmmakers steunt en is de film daar uitgebracht, maar er is jammer genoeg nog geen verdere distributie voorzien voor Raging Souls, zoals de documentaire heet."

Vind je dat niet wat te opportuun dan, dat je het nu uitbrengt, in - zoals je het zelf noemt - volle eigthies revival?
"Neen, dat is een verkeerde veronderstelling. Er was al veel eerder vraag naar een reünie van Minimal Compact. De timing is nu veel beter, aan de ene kant staan de mensen veel meer open voor onze sound, maar aan de andere kant waren wij toch ook een van de aanstichters van de eighties-sound. For us it's not fashionable, but natural. We were first. Wij zijn van daaruit vertrokken, maar ik durf toch ook te zeggen dat wij geen new wave-band gebleven zijn. Het was inderdaad ons uitgangspunt, maar als je de evolutie van Minimal Compact bekijkt, van 1981 tot het einde in 1988, zijn we toch heel wat verschillende richtingen uit gegaan. Sommige dingen zijn veel meer experimenteel, zoals de 'Pieces of Nothing' of 'Lowlands Flight', een album dat we deden voor de VPRO in Holland. De mensen van de VPRO boden ons een studio aan, maar wilden niet dat we songs speelden - ze wilden stukken geluid, meer experimentele muziek. Als je naar Music from Upstairs (Archives) luistert - de derde cd van de overzichtscompilatie Returning Wheel - hoor je veel meer experimenten en dingen die eigenlijk meer naar filmmuziek neigen."

Ik heb 'On the Road', een van die tracks op de Music from Upstairs-cd, gespeeld tijdens een radioshow die ik moest doen. In die track had ik een Ryuichi Sakamoto-song gemixed. Louter toevallig eigenlijk, omdat ik vond dat dat goed paste. Later las ik in je bio dat je nog met Sakamoto hebt samengewerkt.
"Ja, ik heb één track gemaakt met Sakamoto voor de compilatie Sahara Blue van Hector Zazou, ter ere van het overlijden honderd jaar geleden van dichter Arthur Rimbaud. Maar ik heb Sakamoto nooit ontmoet, hij deed zijn stuk in Tokio en ik heb mijn stem erover gezet. Ik ben echt wel compleet verlekkerd op zijn werk, vooral dan die LP waar 'Riot in Lagos' op staat (B-2 Unit - ED)"

Denk je dat de boodschap van Minimal Compact nog overeind blijft in de huidige context? Al bij al waren je teksten toch vrij pessimistisch en zwartgallig, zoals het new wave betaamt.
"Zeer zeker wel. Ik bedoel: kijk rondom je! (uw dienaar draait plichtsbewust zijn hoofd uit schrik dat hij iets heeft gemist in het straattoneel). Neen, kijk rondom je, naar wat er gebeurt in de wereld!. Er is niets veranderd. Eigenlijk is het alleen nog maar erger geworden. Ik heb de indruk dat we één stap vooruit en twee stappen teruggaan, zoals Max Romeo zei. En in alles: milieu, politiek, nieuwe dreigingen zoals ziektes en terrorisme, onverdraagzaamheid. De macht van de zakenwereld over de inhoud van dingen, en nu komen we dichtbij de muzikindustrie: 'the lunatics have taken over the asylum', zoals de Specials ooit zongen. Dus ik vind mijn teksten nog altijd zeer relevant, anders zou ik ze ook niet meer kunnen zingen.
Een van mijn grootste angsten bij de reünie van Minimal Compact was of ik nogwel zou kunnen optreden; we hadden immers al twaalf jaar niet meer opgetreden, ik had niet meer gezongen, ik was gestopt met schrijven en helemaal in de radio en het dj-en opgegaan. Een andere grote zorg was onze schrik om zielig over te komen. Inderdaad omdat het materiaal niet meer relevant zou zijn. Maar anderzijds was de tijd er toch rijp voor: die film, de box die we gingen releasen, en we besloten toch de concerten te doen. De eerste week samen was echt moeilijk, we vergaten stukken en kwamen er niet echt uit. Maar de eerste concerten in Israël gingen zeer goed, het was magisch, veel mensen die ons toen zagen zeiden dat het beter was dan vroeger. En zo voelden we het zelf ook aan, als de magie tussen vijf individuen die terug worden samengezet. Niemand in Minimal Compact zou vervangen kunnen worden, het is echt de som van de verschillende delen."

Eerst waren jullie met drie, dan vier, dan vijf?
"In het begin waren we met drie, we hadden geen drummer, we speelden niet live, we waren ontheemde Israëli's uitgeweken naar Amsterdam. Andere mensen speelden mee en probeerden te produceren, zoals Dirk Polak van de Nederlandse band Mecano. Enkel vanf 'One', het eerste (mini-)album van de groep, begonnen we live te spelen. Voorheen was het een one-off, het was niet gepland, we leefden samen en hadden wat materiaal voor een 7".
Het eerste contact met Marc Hollander van platenlabel Crammed was later. Ik contacteerde hem in Brussel, omdat ik hem van vroeger kende, niet met de bedoeling iets op te nemen. 'Creation Is Perfect/To Get inside' was bedoeld de eerste 7" te zijn voor Crammed. We leefden toen in Amsterdam en eigenlijk hadden we maar één professionele muzikant, onze gitarist Berry Sakharof. Het was de bedoeling iets op te nemen voor Crammed, dus werden we naar België uitgenodigd om te komen repeteren op die twee songs. Tijdens die opnames werd uit een improvisatie 'Statik Dancing' geboren, en de sfeer daar in die studio - een boerderij ergens op het Vlaamse platteland die Crammed gebruikte om primitieve opnames op acht sporen te maken - was zo goed, dat we vanuit het niets nog twee songs opnamen, onder meer 'Happy Babouge'. Van een 7" hadden we dus ineens een mini-album. Maar nog steeds dachten we dat het om een eenmalig project ging. De release van One veroorzaakte echter zo'n feedback en impact op vrienden en pers, dat we toen pas besloten om er mee door te gaan. En een drummer te zoeken, natuurlijk. We vonden onze drummer, Max Franken: hij werkte oorspronkelijk als verpleger in een psychiatrische instelling, dus hij heeft een sterke persoonlijkheid."

In het begin was jullie sound veel hoekiger.
"Ook onze drummer was geen professionele muzikant. We all learned it as we did it, behalve Berry dan. Onze muziek was een mix van wat er toen gaande was: new wave, punkfunk, en natuurlijk het feit dat we drie mensen uit Israël waren. Maar het is nooit iets waar we de nadruk op hebben gelegd, voor mij kwam dat zeer natuurlijk. Berry heeft daar een andere mening over, en dat is grappig om te zien in die documentaire Raging Souls, hoe hij zegt dat hij werd aangspoord door Dirk Polak om iets orientaals te doen, omdat de groep van Israël kwam."

Dan kwam er een tweede gitarist bij, rond 1984?
"Rami Fortis. Voorheen had ik al met hem gespeeld, we maakten het eerste Israëlische punkrockalbum, dat controversieel werd door de onderwerpen die we aankaartten.
Voor ons tweede album Deadly Weapons was het materiaal klaar, maar we vroegen hem om mee op te nemen, als tweede gitarist. Gitaargewijs was er wel affiniteit tussen Rami en Berry, ze waren beiden op dezelfde dag van het jaar geboren. Hij kwam bij de groep en he fitted like a hand in the glove. Waarschijnlijk omdat we allemaal dezelfde achtergrond hadden. Hij was echt een vulkaan op het podium. Zijn komst was een stap vooruit voor ons, hij voegde het noodzakelijke extra toe dat nodig was om de groep compleet te maken."

Rami Fortis, de nieuwe gitarist, en Malka Spiegel, de bassiste, waren toen nog een koppel. Dat veranderde toen Colin Newman jullie derde album Raging Souls kwam producen en tegelijkertijd jullie bassiste inpikte?
"De relatie tussen Malka en Rami was al verwaterd. Toen kwam Colin Newman en explodeerde de hele zaak. En na die traumatische gebeurtenis - de producer die gaat lopen met de bassiste van de groep, de dag erna in de studio moesten we opnemen maar the drama was on - was het een wonder dat de groep nog bestond en dat we dat album, en daarna nog één, deden."

Colin Newman was dus tegelijkertijd verantwoordelijk voor de split van Minimal Compact?
"Het was een van de redenen. Maar iedereen heeft zijn frustratie op dat album kwijt gekund. We deden het wel op een rare manier, Rami en Berry deden hun deel en vertrokken terug naar Israël, Malka en ik werkten het album af met Colin. Daarna moesten we touren maar de ego's waren gedeukt en de groep viel uiteen in kliekjes. Ik verdedigde Malka, en Berry koos de kant van Rami Fortis. Achter die twee zit een gelijkaardige historie. De reden dat Fortis, die helemaal in het begin nog bij Minimal Compact speelde, de band toen verliet. Berry leerde Malka gitaarspelen en Fortis was jaloers - hij dacht dat Berry op haar verliefd werd en verliet de band. Maar niets gebeurde. Enkel onze drummer Max was neutraal, als bruggenbouwer, maar hij heeft het geduld van een heilige. Maar dat verhaal is niet de enige reden van de split.
Er waren andere visies op hoe de band moest klinken, er waren frustraties omdat we geen visa kregen voor een tour in de Verenigde staten, waarmee onze kansen op een deal daar verkeken waren. We deden het nochtans niet slecht daar, er was vraag om ons live te zien, een song zoals 'Next One Is Real' deed het goed in de clubs, rock-orientated dance, 'cause there was no house yet. En de uitdaging was natuurlijk ook voor een deel over. We hadden in heel Europa gespeeld, zelfs in Antwerpen. Tijden ons optreden in Antwerpen, in 1983, hebben we de choreograaf Pierre Roulers leren kennen, voor wie we 'Pieces of Nothing', muziek voor ballet, hebben gemaakt, samen met mensen van Tuxedomoon. Dat is op het album Made to Measure Vol.1 terecht gekomen (de eerste van een serie compilaties met ambient en soundtracks op Crammed - ED) Trouwens, laatst ontmoette ik iemand van UFO, de Japanse fusionband. Hij kende Minimal Compact niet, maar kende wel die balletmuziek, omdat het ooit werd gebruikt als soundtrack bij de film The Cabinet of Dr. Caligari. Die gast van UFO kende dus onze muziek van een film, zonder te weten wie we waren."

Dus de meer experimentele kant van MC kwam niet alleen in het eindstadium?
"Neen, die bestond tegelijkertijd, als een parallel circuit. Maar we hielden het niet altijd bij. Soms recycleerden we het, als een idee, of namen we er gewoon iets over op. Veel bleef ook gewoon slingeren, sommige dingen die op de Archives-cd staan komen van een cassette. We hebben zelfs ooit eens een Peel Session opgenomen (bij John Peel, de legendarische Britse radiomaker - ED). Niets daarvan is op de box terecht gekomen."

Wat vind je ervan, dat je nu weer een tijd het verleden moet doen herleven?
"Het is een continu verhaal, dat onderbroken werd. Iedereen deed andere dingen, Malka bijvoorbeeld had een label met Colin Newman (Swim), ze maakte ook een videoclip van de song 'Dedicated' (nu voor het eerst uitgegeven op deze box - ED). En ik ging dj-en. We hielden een pauze, en nu zijn we terug. Soms denk, als ik sommige dingen terughoor, dat het misschien wat gedateerd is hier en daar. Maar live vind ik dat helemaal niet. Daar was ik blij om, dat we niet zielig overkwamen. De songs, de muziek, de teksten, de context vind ik nog altijd relevant op het podium. Ik ben zeer tevreden dat het losgekoppeld kan worden van die tijdsgeest waarin het gecreëerd werd, dat het tijdloos is. De manier waarop de cd-box werd uitgegeven bevalt mij, met de volledige teksten, en verdeeld over drie cd's. De Classics - trouwens het had heel wat voeten in de aarde om er vijftien uit te kiezen, mijn favoriete track, 'Raging Souls', staat bijvoorbeeld niet op deze compilatie. De Remixes, en sommige zijn compleet nieuwe versies, zoals de Kruder & Stereotyp-remake met de zanger Hubert Tubbs of de remix van 'When I Go' van het Israëlische Nomo Heroes, ook met een andere zanger en nieuwe arrangementen. En de Archives, met de meer experimentele kant."

Waar luisterden de leden van Minimal Compact vroeger naar?
"Ik heb in 1978 nog negen maanden gedraaid, in de new wave-periode. Maar je kon niet echt goed dansen op new wave, toen toch nog niet. Alhoewel, er was wel Gina X. En Blondie, natuurlijk, die disco deden in die tijd, maar dat was toen een vies woord, iedereen riep 'disco sucks', maar ik vond het toen al goede dansmuziek. Ik mixte er toen ook al vanalles doorheen: dub, Kraftwerk, Supermaxx."

Ik vond jullie sound altijd al dub-orientated, soms hoor je wat Jah Wobble in Minimal Compact.
"Wauw, dat vind ik best wel een compliment. Ja, het is ook wel zo, een beetje die etnodub-vibe. Het kan er natuurlijk ook mee te maken hebben dat Malka in het begin een logge speelstijl op haar bas bezigde."

Hoe zit het met DJ Morpheus?
"Ik vind het vervelend dat ik in België zo weinig geboekt wordt. Ik heb bijvoorbeeld nog nooit in Antwerpen gedraaid. Misschien is dat wel het Zuco 103-fenomeen, waar SSR en Crammed nu wat onder lijdt. Ze hebben de laatste jaren zoveel aandacht aan die dingen besteed, dat iedereen verwacht dat ik - als Morpheus - daar ook voor sta. Buiten de overbekende Freezone-compilaties heb ik best nog wel meer uitgebracht, zoals Phax & Phixion (The Nu Hip-Hop Underground, uit 1998 - ED). En binnenkort, en dat is een primeur voor jou, breng ik een compilatie uit op Tiger Sushi, maar je mag nog niet schrijven wat er op komt te staan.
Internationaal loopt het daarentegen wel vlot. In april ga ik draaien in Japan, samen met Peter Kruder en DJ Mitsui The Beat, een Japanse hiphopproducer die ondermeer met Little Brother, Dwele, Lady Alma en Marc de Clive-Lowe heeft samengewerkt en een aan te raden album New Awakening uit heeft op Planet Groove. Verder ben ik nog altijd heel hard bezig met radio maken: Radio FM 4 uit Wenen, Radio Grenouille uit Marseille, Radio Campus in Tel Aviv, DubLab uit San Fransisco, het radiostation van 4 Hero (Next Wave), in Brussel natuurlijk (Campus).
En nu doen we die tour, omdat we in 2003 die zeven concerten hebben gedaan en die magisch waren, en niet omdat het zo gepland moet zijn. Die concerten waren eigenlijk ook een eenmalige geburtenis, zoals het begin van Minimal Compact. Laat het ding zichzelf dicteren, wanneer het sterk genoeg is, zal het gebeuren. We waren er zo ziek van dat alles vooraf gepland, uitgewerkt en geformaliseerd moest zijn, dat was de oorzaak dat punk en new wave onstonden, als een revolte tegen de consumentenmaatshappij in de seventies, die dingen oplegt aan mensen en artiesten. Voor ons werkt dat niet, wij willen dat de dingen en organisch en vanuit het hart gebeuren. We analyseren niet. Wanneer je je werk analyseert, kan je niet werken. Er moet intuïtie en gevoel aanwezig zijn. Het is zelfs zo dat, indien we die zeven concerten niet hadden gedaan, we nog steeds met dezelfde gespannen sfeer in Minimal Compact zouden zitten als toen we splitten, in 1988, ons creatieve dead-end. Die concerten waren een revelatie voor ons, en ook voor het publiek, niemand dacht dat het zo perfect zou zijn, iedereen was geschokt, op een positieve manier. De relaties tussen ons zijn wat rijper geworden, wanneer vroeger iemand iets zei dat je niet beviel, wou je hem vermoorden, nu lach je."

Returning Wheel is uitgebracht door Crammed/Coast To Coast
» Lees de recensie

Minimal Compact speelt op 13 mei tijdens Les Nuits Botantique
Overige concerten: 15 mei - Kunstencentrum, Hasselt (B) en 17 mei - Paradiso, Amsterdam (NL)

http://www.kindamuzik.net/mars/article.shtml?id=5918
Meer Minimal Compact op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/minimal-compact