http://www.kindamuzik.net

ernaast

Onze laatste liverecensie.

Meindert Talma in De Amer.

Onze laatste albumrecensie.

M.I.A. weet wat ze wil.

Ons laatste interview.

Sin Ropas: scheuten en zwarte turf.

Onze laatste video.

Colin Benders: het geluk van de modulaire synthesizer.

North Sea Jazz 2005

Relaas van een ijzersterke editie.
08 juli 2005, Congrescentrum, Den Haag (NL)

Publicatiedatum: 14 juli 2005

Dit jaar waren de kaartjes voor het North Sea Jazz Festival extra snel uitverkocht. Misschien omdat het de laatste keer was dat dit inmiddels dertig jaar oude evenement in het vertrouwde Congrescentrum in Den Haag plaatsvond. Hoewel? De brede, maar ijzersterke programmering speelde zeker mee. De organisatie deed er dan ook alles aan om de nieuwe locatie van volgend jaar, Ahoy in Rotterdam, goed te verkopen. Een flyer beloofde meer ‘vloerruimte’ met eenzelfde aantal bezoekers en de beproefde formule van de enkele grote, en de vele kleine zaaltjes zal exact worden gekopieerd. Als de programmering hetzelfde blijft als de afgelopen jaren, kunnen jazzliefhebbers niet anders dan ‘Rotterdam’ een eerlijke kans geven in 2006.

Vooralsnog stond in de Haagse Carel Willinkzaal de ‘echte jazz’ geprogrammeerd onder de noemer Strictly Bebop, en diezelfde locatie werd zondags omgedoopt in de inmiddels traditionele Piano Room. Dance-liefhebbers werden gevangen onder de kopjes Jazztronic en Grooveriders, terwijl muzikale vernieuwing werd beloofd met lokkende titels als Next Generation, Free Spirits en Introducing….

Hoewel een groot deel van de 23.000 bezoekers dankzij deze thematische indelingen dit jaar minder van hot naar her hoefden te rennen, was het bij een van de eerste concerten op vrijdag toch nog even onrustig. Pianist Brad Mehldau kwam niet opdagen, zijn vliegtuig was verlaat. De fans die aftaaiden naar een van de vijftien andere zalen misten het solo-concert van de minstens zo interessante klavierleeuw Kenny Werner.

Werner vooral is zo ongeveer in alles het tegendeel van de slanke, getatoeëerde, met een licht gekwelde uitdrukking spelende Mehldau [foto links]. Hij is zwaarlijvig genoeg om zijn pianokruk onophoudelijk te laten zuchten en steunen onder zijn gewicht, en zijn aankondigingen zijn weinig mysterieus. "Het eerste lied dat jullie hoorden heette Surprise, omdat het nogal een verrassing is dat ik hier nu inval voor Brad."
De gezette Amerikaan deed er alles aan om aansluiting te vinden bij de nog aanwezige Mehldau-fans. Hij hield zijn atonale zoektochten binnen de perken, en zocht de liedvorm in enkele lange improvisaties. Werner schudde een gedeconstrueerde versie van 'All the Things You Are' uit zijn mouw zoals verder alleen Brad Mehdau dat kan doen. Met een ontroerende lezing van Joni Mitchell’s I Had a King kwam Werner akelig dichtbij de popcovers waarmee zijn beroemdere collega zoveel succes heeft. Het was een waardige vervanging, die nog eens dubbel werd goedgemaakt toen Brad Mehldau zelf later op de avond opdook voor een ingelast concert.

Mehldau’s spatheldere soloconcert bevatte twee Nick Drake-songs en een aantal zorgvuldig opgebouwde meerstemmige improvisaties waarbij de pianist achteraf zelf even moest nadenken welke titels hij nu precies had gespeeld. Zijn Nederlands gesproken aankondigingen waren niet direct ingegeven door een goed gevoel voor PR, de Amerikaan spreekt nu eenmaal een aardig mondje Nederlands omdat hij is getrouwd met een Nederlandse, te weten jazz-zangeres Fleurine.

De zinderende performance van het Avishai Cohen Trio bewees dat de klassieke bezetting van piano, contrabas en drums nog altijd goed kan zijn voor vuurwerk. Met de uitstraling van de man die zich beheersen kan smolten de vrouwen voor de voeten van de Joods-New Yorkse bassist-bandleider en vlogen de mannen op de stoelen van enthousiasme.

Een hele reeks absolute hoogtepunten kwam voorbij in de Rembrandtzaal op de vrijdagavond. Het kleinschalige Duitse Act Records kwam met een aantal artiesten uit haar stal, en dit ‘festival binnen een festival’ trok een groot aantal oosterburen.
Misschien dat een groep als [em] al genoeg bekendheid heeft in het moederland om de Duitse liefhebbers te bewegen helemaal naar Den Haag af te reizen. Voor de Nederlandse toeschouwers was dit piepjonge pianotrio echter volstrekt nieuw. Een van de aanwezige recensenten ging er zelfs vanuit dat de eigenaardige bandnaam een foutje was in het programmaboekje. De debuut-cd Call It [em] (Act Records/ Culture) geeft goed weer waar deze jongeren mee bezig zijn: een diepe, verstilde concentratie die volgt uit strak doorgecomponeerde funky thema’s en overdachte melodieën.

De Berlijners die samen Der Rote Bereich vormen, zijn droogkomieken van het hoogste niveau. Hun rare grooves, kromme riffs en ontsporende solo’s gaan steevast vergezeld van opgetrokken wenkbrauwen, schaapachtig gelach en nerveus gegiechel van de bandleden zelf. De groep trad aan in zijn traditionele trio-opstelling van basklarinet, drums en gitaar, nieuw werk met een grotere bezetting werd niet gespeeld. Der Rote Bereich speelt op 27 augustus tijdens de Zomerjazz Fietstour in Groningen en een dag later, de 28e, in het Bimhuis in Amsterdam.

Veel als ‘modernistisch’ en ‘radicaal’ aangeduide groepen op het dertigjarige North Sea bestaan al langer dan het festival zelf. Het is dan niet op voorhand noodzakelijk vernieuwende muziek die er van het podium komt. Een goed voorbeeld is het ICP Orkest met pianist Misha Mengelberg en drummer Han Bennink. De frisheid ontleent de groep vooral aan de ideeën van de nieuwkomers in het orkest. Violiste Mary Oliver dirigeerde haar negen collega’s vaardig door enkele nieuwe stukken, terwijl ook andere leden de ruimte kregen om hun veelal dwars-humoristische klanken tot een goed, dus flink knarsend, einde te brengen. Aparte vermelding verdient saxofonist Ab Baars, die met een flink zwevende solo het hele orkest van zijn soms nogal opgelegde ongemakkelijke dwarsheid verloste.

Ook de New Yorkse altsaxofonist John Zorn staat bekend als een radicale vernieuwer, al werkt hij met zijn groep Masada alweer meer dan tien jaar aan ongeveer dezelfde jazz met klezmer- en vrije invloeden. Het kwartet was voor de gelegenheid vanwege de vele recente, al dan niet elektrisch versterkte opsplitsingen omgedoopt tot ‘Acoustic Masada’.
Na al die jaren is de grote held van deze groep nog altijd drummer Joey Baron. Op uitnodiging van de bandleider beukt hij de nogal eenvormige stukken aan gort. De altsax van Zorn klonk niet anders dan hij op de pakweg twintig Masada-albums al te horen is, en ook bassist Greg Cohen en trompettist Dave Douglas waren hun eigen gelijkmatige zelf tijdens dit concert. De massale bijval van het publiek op het dakterras deed de vraag rijzen of nu ook het grote publiek inmiddels is klaargestoomd voor de innovaties van John Zorn.

In de kleine zaaltjes konden ook de jongere voorlopers van vandaag naar hartelust experimenteren. W.A.R.P. staat niet alleen voor een bekend Brits dance-label, het is ook de afkorting van Maarten Ornstein groep We Are Respectable People. Ornsteins volstrekt eigenzinnige plan om vette disco te combineren met virtuoze, vierstemmige vrouwenzang en zijn eigen tenorsax bevestigde zijn reputatie als interessante componist van jazz en daarbuiten.

Met zijn Pow Ensemble leverde VPRO/Boy Edgar prijswinnaar Luc Houtkamp de meest experimentele, want bijna geheel elektronische, bluesshow af van het festival. Zanger Han Buhrs wist zich in 'Riot in Cell Block #9' gesteund door enkele vervaarlijk gierende sirenes, en de hollende ritmes van tapdanseres Marije Nie versmolten met soms beangstigend intense ruis- en kraakgeluiden. Wie dacht dat dit concert wel gemist kon worden omdat deze Nederlandse groep elders nog wel te zien zou zijn, vergistte zich lelijk. Van de twintig jazzpodia die de kans kregen het Pow Ensemble te boeken voor de najaarstournee rond de Boy Edgar-winnaar, hapten er slechts vijf toe. Bang voor een lege zaal, bang voor elektronische muziek, bang om spannende klanken te ondersteunen. Wie klaagt er nu nog over North Sea?

Een van de weinige echt tegenvallende elementen van het festival vormden de drie concerten van ‘Artist In Residence’ Dave Holland [foto rechts]. Deze van oorsprong Britse bassist toonde zich een degelijk vakman, maar kwam niet veel verder dan goedgespeelde, weinig opzienbarende shows met percussionist Trilok Gurtu, de Dave Holland Big Band en een akoestische all-star kwartetbezetting met onder meer saxofonist Chris Potter.
De gulheid van het publiek was er niet minder om, en dat gold eigenlijk ook voor minder beroemde acts. Veel applaus was er voor de wereldpremière van Symbiosis, een stuk van Claus Ogerman uit 1974. Er bestaat alleen een studio-opname van met de legendarische pianist Bill Evans. De Nederlandse live-uitvoering op het North Sea Jazz Festival doorstond de vergelijking met glans.

De vijf saxofonisten van Saxion V verweefden hun meerstemmige sound naadloos met het Gustav Klimt Strijkkwartet, en voegden en passant een aantal bijzondere elementen toe aan de compositie, die het midden houdt tussen jazz, big band en modern klassiek. De wat gedateerde kitschverwijzingen naar latinmuziek bleken bijna geheel verdwenen ten gunste van een vet jazzgeluid. Pianist Glenn Corneille toonde zich niet alleen een moeiteloos improviserend akoestisch solist, met zijn synthesizer vulde de jonge Limburger de uitgeschreven passages smaakvol aan. Verder bespeelde Corneille net als Bill Evans de vleugel en de elektrische Fender Rhodes. Klapstuk van bestudeerde nonchalance was Corneille’s duet met Jorg Kaaij’s sopraansax. Dat was een noot voor noot overgenomen pianopartij die op de originele plaatopname volledig werd geïmproviseerd.

Ook het rietkwintet Calefax en het Tony Overwater Trio stortten zich met The Ellington Suites op de vertolking van bestaand materiaal, in dit geval The River en The Far East Suite van de grootste jazzcomponisten aller tijden, Duke Ellington en Billy Strayhorn. Hoe de relatief kleine bezetting het voor elkaar kreeg de volle sound van het oude Ellington-orkest te evenaren blijft een groot raadsel, maar een mooie afsluiting van een geslaagd festival was het zeker. Contrabassist Tony Overwater verbaasde zich over het feit dat er relatief weinig mensen kwamen opdagen bij zijn optreden, maar dat is in feite heel normaal bij een laatste concert op de zondagavond. Na drie bomvolle festivaldagen (het gala-concert en Jazz Heats The Hague niet meegerekend) gaan velen al eerder naar huis.
De voorverkoop voor de volgende editie in Rotterdam begint alweer op vrijdag 15 juli. Het prijsvoordeeltje dat fanatiekelingen opstrijken bij het online bestellen, is hoe kan het ook anders, geïnspireerd door de bijnaam van Charlie Parker: de early bird-korting.

» Jelmer de Haas hanteerde voor KindaMuzik de fotocamera tijden North Sea Jazz. Ga naar de speciale fotopagina om zijn beelden te bekijken.