• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

De geheime dimensie van Paavoharju

In de overweldigende golf van Finse muziek die ons vorig jaar overspoelde steken er enkele artiesten en collectieven met kop en schouders bovenuit. Één daarvan is Paavoharju. Een zeskoppig gezelschap dat met een, in mysterie gedrenkt debuut, Yhä Hämärää, de harten van velen sneller deed kloppen. Motel Mozaïque proefde de sensatie en boekte de band tweemaal. Ik ontmoet de verlegen groep in de Arminiuskerk, na een bijzonder optreden.

Tekst: Joris Heemskerk

Publicatiedatum: 05 mei 2006

“Traditionele Finse hymnen hebben een sterk melancholische kern. Vooral dat inspireert ons. Veel meer dan wat er op dit moment in Finland of in de rest van de wereld gebeurt”, vertelt Joose Keskitalo in charmant gebrekkig Engels. Gezeten in de kerkbanken van de Remonstrantse Arminiuskerk alwaar de Finse band een speciaal optreden gaf, klinkt dit niet zozeer als een biecht alswel als een uiting van geloof. Geloof in de kracht van traditie, geloof in puurheid, in zoverre je daar nog van kunt spreken in deze wereld.

Paavoharju is een bijzonder gezelschap. Vorig jaar verscheen Yhä Hämärää, het officiële debuut van de jonge Finnen, bij het befaamde Fonal. Zoals gebruikelijk bij elke release op dat label werd de plaat onder superlatieven bedolven. Het bleek wederom terecht. Yhä Hämärää, dat zoiets betekent als ‘eindeloze duisternis’, is een album dat los lijkt te staan van de waan van de dag. Drijvend op speelse melancholie zoekt de groep de grens tussen Russische folk, Bollywood, popmuziek, electronica en folkpop. Het resultaat is bevreemdend, maar buitengewoon magisch en daarmee zorgde Paavoharju voor de revelatie van 2005.

Verlegen
Het is inmiddels lente 2006 en het optreden in de kerk is achter de rug. “Het was in ieder geval een stuk beter dan gisteren”, laat Lauri Ainala weten. “We hadden enorme problemen met het geluid, de instrumenten, het liep gewoon niet lekker. Vandaag was dat toch beter. Al heb ik nu wel barstende koppijn.”
De show, of eerder: het oprechte optreden in de kerk was bijzonder, al is het alleen al om de bizarre verlegenheid van haast alle leden. Met Jenni Koivistoinen, het meisje met de fluwelen orkaan van een stem voorop, zijn het gevoelige en verlegen zielen die, als je even met ze praat, wel degelijk een duidelijke en oprechte mening hebben. Met de recente toevoeging van singer/songwriter Joose Keskitalo hebben ze nu ook iemand die de rol van spreekbuis of tenminste de vertaling van het Fins naar Engels op zich kan en wil nemen. Wel zo handig voor de PR van een internationaal gewaardeerde band.

Keskitalo wisselt vanmiddag in de kerk jey optreden met Paavoharju af met een soloset in rauwe singer/songwriterstijl. Veel meer Jandek dan Elliott Smith. “Persoonlijk haal ik veel van mijn inspiratie uit de Russische folktraditie”, legt hij uit. “Russische muziek staat veel dichter bij Finland, dan Amerikaanse of Engelse muziek. Finland heeft zich altijd ontwikkeld als een land op de grens tussen Oost en West en van beide kanten zijn er invloeden overgenomen. Ik luister nu nog ontzettend veel naar Russische volkszangers, met name Vladimir Vizotzki vind ik erg interessant.”

Hymnen
Ook de liedjes van Paavoharju zijn het resultaat van die tegenstelling tussen Oost en West en hebben volgens de band niks van doen met de Amerikaanse freefolk waar de meeste Fonalbands muzikale banden mee hebben.
“De traditie van Finse volksmuziek en met name hymnen vormen de basis voor onze muziek”, vertelt Ainala. “In het Fins bestaat er ook een ander woord voor het zingen van hymnen dan voor het zingen van liedjes gebruikt wordt. Het is een totaal ander gevoel, het is veel melancholischer. Op Yhä Hämärää staan veel liedjes die je kunt beschrijven als nieuwe interpretaties van die hymnen.”

De religieuze traditie waarin hymnen hun oorsprong vinden is ook iets waar de band mee gelinkt wordt. Volgens Keskitalo zit dat ook weer in de bewondering van diezelfde hymnen, veel meer over hun nieuwgevonden geloof willen ze echter niet kwijt. “Het beïnvloedt ons wel maar meer op een creatief vlak”, laat Ainala weten. “Wat ik wel vaak doe is met een recorder naar de kerk gaan. Dan ga ik achterin zitten en neem ik de geluiden van de kerk op. Het geroezemoes, de voetstappen. De algehele sfeer. Dat gebruiken we dan weer in onze muziek.”

Fonal
Hoe een band uit het kleine Finse dorpje Savonlinna het voor elkaar krijgt om alleen maar positieve, soms zelfs jubelende recensies uit te lokken, is één van de wonderen der muziek. Als het goed is, komt het goed en dan maakt niet uit waar je vandaan komt. Als je dan opgepikt wordt door Finlands heetste label hoef je je al helemaal geen zorgen meer te maken, weet ook Paavoharju.
“We hadden inderdaad wel in de gaten dat veel Fonalbands succes hebben en op veel aandacht kunnen rekenen”, zegt Keskitalo. “Dat is ook de reden geweest dat we ervoor kozen om ons album op Fonal uit te brengen. Arwi’s (Arwi Lind, Paavoharju’s drummer – JH) label, Helmi Levyt, is daar minder geschikt voor omdat hij nog geen wereldwijde distributie kan garanderen.”

Fonalchef Sami Sänpäkkilä ontdekte de muziek van Paavoharju wonderbaarlijk genoeg in Amerika. “Dat is inderdaad wel grappig,” lacht Keskitalo, terwijl hij Ainala aankijkt of hij daar iets over te zeggen heeft. “We hebben enkele Amerikaanse muzikanten ontmoet, waaronder Black Forest/Black Sea, Christina Carter en Fürsaxa tijdens het Lepovaunu festival in Savonlinna. Black Forest/Black Sea nam een cd-r van ons mee naar Amerika en toen Sami daar was heeft hij ons voor het eerst gehoord en meteen besloten om ons te benaderen om bij Fonal te tekenen.”

Typisch Fins
De Finse experimentele scene rondom Tampere, Helsinki en Turku bloeit de laatste jaren flink op en Fonal speelt daarin een centrale rol. Toch voelt Paavoharju weinig tot geen verwantschap met verschillende kruisbestuivende collectieven als Avarus, Kemialliset Ystävät, Kiila en Tomutonttu. “Sommigen van ons kenden die bands niet eens voordat we bij Fonal kwamen en wat ik bijvoorbeeld van Avarus heb gehoord, spreekt me niet echt aan”, zegt een eerlijke Ainala. “Ik vind ze veel te chaotisch. Wij voelen meer voor echte liedjes.”

“Ik hou sowieso meer van popmuziek,” biecht Olli Ainala (Paavoharju’s getalenteerde pianist/keyboardspeler) op. Als ik naar typische Finse muziek vraag, begint hij over de gothrockers Him, maar zijn enige echte inspiratie is zijn zes maanden oude dochter, vertelt hij er snel achteraan.

Het wonder
Ik probeer het woord schattig nu al de hele tijd te vermijden maar als je het over zangeres Jenni Koivistoinen hebt dan is dat woord toch het meest passende. Haar kleine lichaam herbergt enkele van de meest fascinerende stembanden van dit tijdperk. De zwaartekracht tartende galm van Cocteau Twins’ Liz Fraser, het mysterie van Fürsaxa en zelfs de Oosterse schoonheid van Asha Bhosle. Ze heeft van alles wel een beetje. Een prater is ze echter niet. “Ze heeft persoonlijkheidsproblemen,” grapt Keskitalo als ze in eerste instantie weigert om zich bij ons te voegen.
Schuchter komt ze dan toch bij ons zitten, het is haast niet te geloven dat die stem uit zo’n verlegen keeltje komt. Een complimentje over haar stem doet op zo’n moment vaak wonderen denk ik, maar ook dat zet niet veel zoden aan de dijk. Ze kijkt bangig richting Keskitalo en Ainala en die doen hun best om de aandacht op iets anders te richten.

“Wat betekent ‘gezangen’,” vraagt Keskitalo dan als hij het woord aan de wand van de kerk ziet hangen. “Is dat jullie woord voor het zingen van hymnen?”, vraagt hij. Ik bevestig dat het een ander woord voor liedjes is en inderdaad vaak gebruikt wordt als het over hymnen gaat. Hij knikt aandachtig. Missie geslaagd, denkt hij vast. Het is ook niet erg, want de verlegenheid die in eerste instantie over de hele band hing, is allang verdwenen en nu hoogstens nog de schuld van de taalbarrière.

Het duurde al met al ruim drie jaar voordat Yhä Hämärää werd uitgebracht. Of de volgende net zo lang op zich laat wachten, is volgens Ainala niet duidelijk. “Het kan twee maanden duren maar net zo goed vijf jaar. We nemen er de tijd voor, want we willen zeker weten dat we er allemaal tevreden mee zijn.”

http://www.kindamuzik.net/interview/paavoharju/de-geheime-dimensie-van-paavoharju/12743/
Meer Paavoharju op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/paavoharju