• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Ø: De minimale techno van Mika Vainio

Sinds zijn laatste album Tulkinta onder de naam 'Ø' is er veel gebeurd met Mika Vainio. Onlangs verscheen er weer een album onder datzelfde pseudoniem. Kantamoinen heet het prachtwerkje. We vroegen Mika waarom het in de verste verte niet lijkt op voorganger Tulkinta en wat er in de tussenliggende negen jaar zoal is gebeurd.

Tekst: Thijs Menting

Publicatiedatum: 19 juli 2005

Aan het eind van de jaren tachtig begon de Fin Mika Vainio met het maken van muziek. Hij speelde in wat bandjes die sterk beïnvloed waren door de industrial uit de late '70-er en '80-er jaren. Ook kwam er zo af en toe een grunge-bandje voorbij. Dat werd allemaal uiteindelijk allemaal niets. Hij was nu eenmaal, naar eigen zeggen, een 'horrible drummer'. Hij schafte daarom wat drummachines en analoge apparatuur aan om zelf muziek te gaan maken. Zijn eerste platen bracht Mika in 1993 uit als Ø (zeg maar: diameter) op het hiervoor opgerichte Finse label Säkhö. Van deze eerste platen werden er in eerste instantie zo'n vierhonderd geperst.

"Ze werden goed ontvangen. Met name Hardwax (het obscure Berlijnse platenzaakje annex distributeur, red.) opende voor ons de deuren van de experimentele elektronische muziek. Mika neemt het besluit om zich voltijds met muziek maken bezig te gaan houden. In hoog tempo brengt hij onder verschillende namen platen en albums uit. "Ik probeerde de minimale acid house te combineren met industrial. Daarnaast ben ik sterk beïnvloed door minimal componisten uit de late jaren '60." .Zo maakte hij acid house (onder de naam Philius), beukende techno (als Teknovil) en minimale techno met wat verdwaalde stukjes acid en ambient (Ø).

Eigen geluid
Ø is veruit zijn meest interessante project. Hiermee onderscheidde hij zich van zijn collega's uit Detroit en Berlijn. Luisterend krijg je het gevoel dat de instrumenten het werk zelf opknappen terwijl Mika verderop staat toe te kijken. Elke emotie is eruit gefilterd, waardoor de muziek koud, droog en afstandelijk overkomt. Het album Tulkinta is hier een voorbeeld van: gestript tot het hoogst noodzakelijke. "Ik probeerde toentertijd mijn muziek neutraal aan te laten voelen. Het totale gebrek aan emotie kan juist heel sterke emoties opwekken." .

Kenmerkend voor zijn muziek zijn de analoge instrumenten. Deze hebben een heel eigen natuur: een krachtig en karakteristiek geluid dat de muziek iets organisch meegeeft. Zoiets is met een computer (nog) niet te bereiken. "Het lijkt alsof die instrumenten leven. Ze reageren zo ontzettend gedetailleerd dat geen opname gelijk is. Elk nummer is daardoor een unieke gebeurtenis." .Ook heeft hij een praktische reden: "Analoge instrumenten waren in die tijd gewoon veel makkelijk te bedienen dan andere instrumenten."

Pan Sonic
Mika werd pas erkend als een van de koplopers in de elektronica door zijn samenwerking met Ilpo Vaisianen. Onder de naam Panasonic (tegenwoordig Pan Sonic, na een gerechtelijk incident met de gelijknamige elektronicagigant) reduceren ze hun muziek tot het strikt noodzakelijke, waarbij het experiment centraal komt te staan. Met hun analoge en zelfgebouwde instrumenten zoeken ze naar nieuwe geluiden, ritmes en structuren. Ze tasten de grenzen van stilte en oorverdovend lawaai af. De muziek bevindt zich in een soort niemandsland dat de luisteraar zelf nog moet invullen. Elke luisterbeurt is een scheppende ervaring, een avontuur door je herinneringen, je emoties en je fantasieën. Kortom, kost voor de avontuurlijke luisteraar.

Hun avontuur eindigde tot dusver bij hun magnum opus Kesto, dat vorig jaar werd uitgebracht door Blast First. In niet minder dan 234 minuten wordt een angstaanjagende wereld gecreeërd waar hun (over)donderende machines regeren. Er wordt geen straaltje zonlicht doorgelaten. Als geen ander laten ze de luisteraar de pijn van de onmenselijkheid voelen. In het stikdonker dwaal je door een uitgestrekt landschap van drones, complexe ritmes en industriële geluiden. Het is de ultieme samenvatting van hun kunnen. Mika laat weten dat ze binnenkort aan een nieuwe album gaan beginnen. Of hij er al iets over kan vertellen? "Van tevoren weten we nooit wat er uit rolt. Wel is zeker dat we voor het eerst akoestische instrumenten gaan gebruiken."

Naast hun albums werken ze samen met andere artiesten en maken geluidsinstallaties voor prestigieuze musea als het Museum Boijmans Van Beuningen, New York Museum of Modern Art en, jawel, De Vleeshal in Middelburg. Waar in De Vleeshal ooit daadwerkelijk vlees werd verhandeld, wordt er tegenwoordig kunst tentoongesteld. Dit soort locaties zijn bij uitstek het terrein van Pan Sonic. Hier kan de vroegere functie van het gebouw verheven worden tot kunst. "We maakten speciaal voor deze locatie een installatie met vleeshaken die tegen elkaar aan werden geblazen door twee grote ventilatoren. Dat geluid werd vervormd door allerlei effecten. Persoonlijk vond ik het erg geslaagd."

Solo
Mika's invloeden zijn in de loop van de tijd wat verschoven. "Mijn belangrijkste inspiratiebronnen zijn nu oude reggae, ska, rocksteady, rockabilly en heavy metal. In de elektronische muziek zijn het artiesten als Fennesz, Pita, Oval, CM Von Hausswolff en Merzbow die mij inspireren." Vanaf 1997 brengt Mika onder zijn eigen naam een aantal albums uit bij Touch en andere vooraanstaande labels. Hierop experimenteert hij met ijzige tonen door ze voortdurend te bewerken met allerlei apparatuur. De muziek is even 'doods', afstandelijk en indrukwekkend als altijd. Melodie en emotie zijn ook hier taboe. Zijn nieuwe album als Ø is daarom op z'n minst verrassend te noemen: Kantamoinen bestaat voornamelijk uit warme melodieën gemaakt met synthesizers waarachter, let op, een sterk gevoel schuil gaat. Door de experimentele aard en het karakteristieke geluid is het echter nog steeds duidelijk herkenbaar als een album van Mika.

"Mijn insteek voor Kantamoinen was totaal anders dan daarvoor", legt Mika uit. "Deze keer heb ik geprobeerd om mijn emoties en jeugdherinneringen in de muziek te verwerken. Dat was een lang en ingewikkeld proces waar veel instrumenten bij kwamen kijken. Op de hoes staat een foto van het huis waar ik mijn jeugd met mijn oma heb doorgebracht. Aan haar is het album ook opgedragen. Ik denk dat emoties erg belangrijk en goed zijn. Deze weg wil ik daarom zeker vervolgen. Het is niet voor niets dat ik dit project als Ø heb gedaan. Daar begon ik ooit mee, en het staat heel dicht bij me. Twaalf jaar geleden kwamen onder die naam de eerste platen uit en sindsdien heeft mijn muziek zich ontwikkeld. Dit album laat die ontwikkeling goed zien." .
De verwachtingen zijn dus hoog voor het nieuwe Pan Sonic album. Dat het anders wordt dan wat we gewend zijn lijkt bijna zeker. Hoeveel anders? In de lente van 2006 weten we het.

http://www.kindamuzik.net/interview/mika-vainio/de-minimale-techno-van-mika-vainio/10095/
Meer Mika Vainio op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/mika-vainio