• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Conny 1989... en nu nog knikkende knieën

25 jaar oud is Conny. Wie Conny is? Dat weet Joost Visser eigenlijk niet. Hoewel hij haar bedacht en bezong en in 1989 samen met Peter Visser, Reinier Veldman en Herman Bunskoeke één plaat maakte en die vernoemde naar dit meisje dat met een schelp staat te wuiven. Conny Waves with a Shell is het beste wat de Nederlandse popmuziek heeft voortgebracht.

Tekst: Ronald Besemer

Beeld: Renate Beense

Publicatiedatum: 19 februari 2014

Met een zenuwachtig bosje bloemen staat KindaMuzik voor de deur van de Amsterdamse bovenwoning van een van de makers van de jubilerende langspeelplaat. De deur swingt open. Met onze fotospullen beklimmen we een serie trappen naar de verdieping van de muzikant die naar Nederlandse maatstaven zo obscuur is als Syd Barrett. Die associatie verdwijnt onmiddellijk als Joost Visser opendoet. Een zachtaardig mens met een lieve vriendin, een dochter en twee blije, onopgevoede kittens. Peter Visser meldt zich kort na ons. Hij zit nog op een wolkje, zegt ie, na een keihard en succesvol optreden met Bettie Serveert eergisteren in de Effenaar.

Naïef
25 jaar geleden maakten ze een gitaarplaat die nog altijd kakelvers klinkt; hypnotiserend, absurd, stekelig en ontroerend. Naïef waren Joost en Peter Visser (geen familie) toen, naar eigen zeggen, maar wel ervan overtuigd dat ze iets bijzonders deden. Na die ene plaat stoppen De Artsen. Peter groeit als muzikant in een succesvolle carrière met Bettie Serveert (waarin ook Artsenbassist Herman Bunskoeke speelt). Joost maakt na De Artsen in 2004 de eigenzinnige liedjesplaat Partners in Hair, gaat schilderen en verdwijnt uit beeld.

Joost, de frontman van De Artsen die onbegrijpelijke teksten langs je ruggenmerg zong, zet thee en koffie in zijn kleine keuken en smeert plakken peperkoek met echte boter. Van de buren heeft hij gigantische repen chocola gekregen die ook ter tafel komen. Peter gniffelt en zoekt een plekje in een houten set van bank en tafel. Peter ziet er, ondanks zijn wolkje, kek uit. Hij zit kaarsrecht in het heden en is zich bewust van de opnamerecorder op tafel. Joost begeeft zich anders door de ruimte. Nadenkend, puur en zo open als een mens maar zijn kan.

Gedachtegoed
Samen zijn ze het erover eens dat ze met Conny Waves with a Shell iets bijzonders hebben gemaakt. Peter: "Bettie Serveert heeft het gedachtegoed van De Artsen altijd meegenomen. In het laatste nieuwe nummer dat we in de Effenaar speelden komt Herman weer met zo'n typisch Artsen-basloopje. En dat is goed. De Artsen staan altijd voor: het is goed." Terwijl een van de kittens in Joosts gezellige huishouden een aanval voorbereidt op de peperkoek met boter, kijken we naar de verschillen tussen de persingen van de elpee. De cd, later uitgebracht door Brinkman Records, heeft Joost uitgeleend. Peter kon hem niet vinden.

"Toen ik destijds naar Hilversum ging om de plaat te pluggen, gaf ik Jan Douwe Kroeske een exemplaar, die was wel in voor nieuwe dingen", zegt Joost. "Nog steeds", vindt Peter. Joost: "Maar tegen Bert van de Kamp van OOR die er ook eentje wilde, was ik streng. Hem gaf ik niks, omdat we al enkele exemplaren naar de redactie van OOR hadden gestuurd. We waren zuunug, we hadden er maar vijfhonderd." Peter: "Duizend volgens mij. Ik weet nog dat we bij mij op mijn kamer duizend van die boekjes hebben gevouwen en in de hoes gestoken."

Kunstacademie
Voor de totstandkoming van de plaat gaan de heren terug naar 1982. Peter: "We kwamen elkaar op de kunstacademie in Arnhem tegen en zijn op de kamer van Joost begonnen met pielen. Tussendoor deden we anderhalf jaar niets als ik het me goed herinner. In 1987 waren we klaar met de kunstacademie, verhuisden naar Amsterdam en gingen serieuzer aan de slag." De liedjes die De Artsen in die tijd maken, komen in 1990 als oefenruimteversies terecht op de elpee Out of Sack, maar dan heeft Joost de groep al verlaten. Joost: "Wij vonden onszelf ontzettend goed …" [er ontstaat hilariteit aan tafel] "… maar dat waren we in het begin natuurlijk niet. In Amsterdam gaf men ons een kans, zo van: dan moeten die Artsen ook maar eens komen spelen. We traden op met Ringo Starrmaskers. De reacties waren gemengd, maar later vond men ons wel leuker."

Live reputatie
"We hadden rare outfits en de interactie met het publiek was vreemd. Niemand snapte er iets van. Het kon vriezen of dooien", zegt Peter. "Soms waren we magisch, andere keren was het een grote puinhoop." Joost kijkt verbaasd: "Volgens mij wordt dat een beetje overdreven." Dat vindt Peter niet en hij beroept zich op Carol van Dyk, nu zangeres bij Bettie en toen geluidsvrouw bij De Artsen. Zij meldde trouwens dat er nog goede liveopnamen bestaan van De Artsen in Duitsland. Maar dat relativeert Joost dan weer: "Ik vind die niet geweldig. Typische mengtafelsound: harde stemmen en drums met kaboutergitaren op de achtergrond. Als we ooit nog iets uitbrengen, moet het zorgvuldig gebeuren."

Conny werd opgenomen in Friesland tijdens de zogenaamde Friese Bries, terwijl in de Randstad de Amsterdamse gitaarschool heerste. De Artsen voelden zich goed in het Groningse Vera en ontmoetten er geluidsman Edwin Heath, hun latere producer. Heath tipte hen een betaalbare studio in het noorden van Friesland. Peter: "In een klein studiootje van Walter Tremp kwamen we terecht. Hij was ook een amateurweerman. Elke ochtend gingen we met hem naar buiten en dan zei die: ja jongens, de luchtvochtigheid is vandaag zestig procent …" Joost: "In vijf dagen was Conny opgenomen. Alleen overdag, want Walter woonde in een rijtjeshuis dus we konden tot zes of zeven uur 's avonds spelen." De Artsen logeerden bij de ouders van Joost in Heeg. Elke ochtend een klein uurtje rijden naar Beetgum met hun busje zonder banken. Joost: "En 's avonds schoven we dan weer aan bij mijn moeders pot. Tijdens die ritjes werkte ik aan de teksten: 'From the van's window with eyes closed / are a few Rothko paintings / which ravished me most / if my eyelids were film they could be exposed'."

Het geheim van De Artsen
Gegeven de omstandigheden toen en het grote tijdverschil met vandaag, is het moeilijk voor te stellen dat Conny niets van haar magie heeft verloren en eigenlijk alleen maar groeit. Peter zegt over zijn favoriete nummer 'She's in Love' dat hij er telkens nieuwe dingen in hoort. De sound is bezwerend. "Oeverloos driekwarts, zeiden mensen", zegt Joost. Maar de grootste stootkracht blijven die cryptische teksten en de manier waarop Joost ze zingt. Er is vaak geen touw aan vast te knopen en je snapt als luisteraar nauwelijks waarom je met tranen in je ogen luistert naar Joosts verhaaltjes over een ministerie van fotografie, een stanleymes of de poging van een boer om iemand iets te leren over gereedschappen. Peter kent het geheim: "De Artsen hadden een goede zanger."

Toch vinden we het na 25 jaar wel tijd om iets meer te horen van Joost. Waar gaat de plaat over? "Het spreekt voor zich dat er persoonlijke gevoelens in zitten. Ik kan die niet meer traceren, ik weet alleen nog hoe alles improviserenderwijs tot stand kwam. Dat hoor je zo mooi op Out of Sack. Bleef een nummer hangen, dan probeerde ik van de onverstaanbare teksten echte woorden te maken. Maar dan wel met een taalspel. Cryptisch, surrealistisch. Zo is Conny ook ontstaan. Die plaat was tekstueel wel meteen helderder. Ik heb flink aan de teksten geschaafd. Ik wilde dat het metrum goed zou lopen." En wie is Conny? Joost: "Dat weet ik eigenlijk niet. Wel een mens hoor. Het gaat om het beeld hè? Om ene Conny die met een schelpje staat te zwaaien. Het leuke van kunst is nou net dat ze niet zozeer draait om een bedoeling of betekenis, maar dat kunst je tot verwondering brengt. Zo kan Conny ook een golf zijn waarmee die schelp aanspoelt." Er valt een stilte. "Ja zeg, je kunt mij nu wel aan kijken," zegt Peter, "maar ik weet het ook niet."

Legacy
Conclusie: dit moet blijven zoals het is. Joost zal nog even in de relatieve anonimiteit blijven. Hij vertelt over zijn gehoorproblemen en dat hij niet meer terug kan naar elektrische optredens. Hard geluid doet hem pijn. Toch treedt hij nog zo nu en dan op, zij het akoestisch. Peter: "Dit is onze legacy en we kijken er nostalgisch op terug. Er is wat voor te zeggen om het allemaal opnieuw uit te brengen en er is net zo veel voor te zeggen om het zo te laten."

Tijd om de lampen op te zetten en foto's te maken van de twee muzikanten van De Artsen. Joost informeert of de plakplaatjes op het raam niet storen. De eerste poses worden aangenomen. "Ik heb wel zin om zo een paar liedjes op te zetten", zegt Joost. Terwijl Renate fotografeert, likt de brutaalste kitten de peperkoeken glad. Schrijver dezes speelt met het andere diertje en flikkert een bakkie water om. Gauw een handdoek halen. In de keuken van de zanger staat het bosje bloemen nog in een glas. De gedachten dwalen af naar openingstrack 'Horrid Kitchen': "Got stuck forever in this kitchen, there's something wrong / It's so wonderful, it's so useless, it's so painful …".

Dit zijn de enige livebeelden van De Artsen in 1989:

http://www.kindamuzik.net/interview/de-artsen/conny-een-album-zo-sterk-dat-het-na-25-jaar-nog-tot-knikkende-knie-n-leidt/24727/
Meer De Artsen op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/de-artsen