• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Castanets: mysterieus als een nachtelijke boswandeling

Raymond Raposa is de ogen, oren en mond van de Castanets. Met behulp van wat vriendjes bracht hij dit najaar een ultiem herfstalbum uit. Geen voorspelbare bruineblaadjesplaat, maar een moeras vol experimenten en spookachtige wendingen. Het pad naar Cathedral was net zo min voorspelbaar, want de voorman van de Castanets is niet iemand die op het avontuur wacht. Hij zoekt het juist op. We beginnen bij het begin.

Tekst: Joris Heemskerk

Publicatiedatum: 20 december 2004

Daar zit je dan, op een versleten leren bank in een grote, grijze Greyhound-bus. Vijftien jaar jong en de beslissing om school te laten voor wat het is voelt als de enige juiste. Je hebt niks met het Amerikaanse leersysteem; avontuur en reizen trekken je meer. En zo reis je vier jaar dwars door een weids Noord-Amerika, in de bus. Als uitvalsbasis een blokhut in de bossen, die een inspirerende omgeving vormen. Raymond Raposa's verhaal klinkt als een onwaarschijnlijke jongensdroom die bovendien van lef getuigt. Geen spijt van?

"Tsja, ik heb overal op zijn minst één keer spijt van," laat Raposa via e-mail weten, "Maar school was niet mijn ding. Ik vond die Greyhound-bus wel leuk."

Waar hij absoluut geen spijt van hoeft te hebben is het pas verschenen Castanets-album Cathedral met een uniek, bezwerend geluid dat hij met een aantal bevriende muzikanten (o.a. van Pinback en Tristeza) heeft neergezet: spookachtige countryfolk met een experimentele tic. Echo's van twangende gitaren, primitief klinkende percussie en vocalen die vanuit een dichte mist opdoemen en weer verdwijnen. Af en toe doet het aan Tom Waits denken, dan weer lijkt Oldhams hopeloosheid, de experimentele weirdness van No Neck Blues Band, of Six Organs Of Admittance dichterbij. Het geheel is een overtuigende mix van die elementen. Raposa zelf vindt muzikale omschrijvingen niet goed bij zijn muziek passen. "Iedereen wil die een naam geven, maar ik kies zelf liever voor filosofische, romantische of wetenschappelijke termen dan voor muzikale. Maar daar heb ik weinig over te zeggen." Het is lastig om het geluid van de Castanets in een muzikaal kader te plaatsen. Het is country, maar niet op de geoliede pick-uptruck-countryrock-manier van My Morning Jacket of de met cynisme doordrenkte countrypop van Wilco. Je kunt het folk noemen, maar het geluid van de Castanets is niet semi-traditioneel zoals we dat kennen van Sufjan Stevens, Donovan of Fairport Convention. Zelfs freakfolkers Joanna Newsom en Devendra Banhart mochten willen dat ze spoken konden laten ronddolen zoals de Castanets dat doen. Raposa plaatst zijn muziek in een persoonlijk, spiritueel kader. Als brug die lichaam en geest verbindt. "Ik beschouw muziek best wel als iets heiligs. Ik kan het niet verklaren, want ik ben niet gelovig. Ook dat kan ik niet uitleggen. Ik heb zo mijn eigen geloof, er hangt simpelweg geen voorgekauwde doctrine aan vast."

Je hoeft maar even naar Cathedral te luisteren om te beseffen dat de titel een toepasselijke is. Niet zozeer in de religieuze zin (de bijzondere sfeer heeft eerder iets spiritueels), als wel in de ruimtelijke. Het geluid op Cathedral is doordrenkt met echo's en doet denken aan de galmende kwaliteiten die een echte kathedraal bezit. Zelf noemt hij die ruimtelijke kwaliteit "eerder slechts een bijproduct" van zijn liefde voor digitale en natuurlijke reverbs. In die spookachtige klankkathedraal, met de fundering stevig in folk en country, wordt de kwaliteit liedje na liedje naar een magisch hoogtepunt gebracht. Onaf lijkende eindes worden mysterieuze beginepisodes en sluimerende effecten worden langzaam opgeslokt door een experimentele storm. Nu is Cathedral niet méér een spirituele ervaring dan, bijvoorbeeld, een doodnormale boswandeling. Maar jouw wandeling krijgt een extra dimensie wanneer die in het donker plaatsvindt. Cathedral is een donker album, een wandeling door een donker bos. Je loopt voorzichtig, niet wetend wat je kunt verwachten, je luistert aandachtig en elk geluid ervaar je als mysterieus maar natuurlijk en aards. En, net zoals het een functie van de oorspronkelijke kathedraal is om de mens inzichten in het leven te geven, probeert Raposa hetzelfde met zijn liedjes. "Mijn liedjes zijn geen uitwegen uit het leven", laat hij weten, "ik zoek een balans. Soms wil je er even uit, maar over het algemeen wil ik het leven echt voelen. Mijn liedjes zijn daarom juist bedoeld om in het leven te duiken."
De teksten echter zijn vaak verre van een open boek. "Puddles have turned into lakes / we are playing storm down these steps /a river is running", croont Raposa met een gebroken echo op zijn stem in 'Cathedral 2 (Your Feet On The Floor Sounding Like The Rain)'. Tijdens een liefdesvers als 'Three Days, Four Nights' legt hij het hart duidelijker op de tong "For instance listen as I across these miles / I try to tell you I love you." "Ik probeer de sfeer en de teksten samen te laten vloeien," zegt hij, "maar uiteindelijk zijn mijn teksten de ruggengraat."

Raposa is van plan de verhalen van die teksten en de personages die dat verhaal tastbaar maken te bundelen in een roman. "Alle liedjes hielden min of meer verband met elkaar door middel van een verhaal. Dat idee ging grotendeels verloren doordat ik enkele liedjes die het verhaal bij elkaar hielden, moest schrappen. Het boek zou het complete verhaal wat duidelijker moeten maken. Maar dat idee is even aan de kant gezet, omdat ik eerst een hoop slaap moet inhalen en ik nu vooral mijn relaties weer wat nieuw leven wil in blazen. Hopelijk kunnen de personages even zonder mij."

Raposa's reizende lichaam én geest vinden op het label Asthmatic Kitty een aantal goede vrienden en vriendinnen. "Sufjan Stevens is een geweldige gozer en Bridgit DeCook doet ook mee op het album. Haar stem is goddelijk, zo intuïtief en gracieus. Heerlijk tijdens lange autoritten. Verder heb ik ontzettend veel te danken aan Rafter Roberts, die Cathedral geproduceerd heeft. Wat een geduld heeft die man. Ik was niet de makkelijkste, dus veel respect gaat uit naar hem."

Cathedral lijkt erg vrij tot stand te zijn gekomen. Van een vooropgezet plan is inderdaad geen sprake geweest, volgens Raposa. "Als ik al een plan heb, dan is het er een dat loopt over het pad van willekeur. Dat is wat anders dan los of vrij. Het is meer het uitsluiten van voorspelbaarheid tijdens de creatie." Voorspelbaar kun je Cathedral zeker niet noemen. Uit alle hoeken en gaten kunnen plotselinge verrassingen opduiken. Waitsiaans gerammel, de echo van een of andere vage hoornklank of de soulvolle rasp in Raposa's stem. De aardse factor wordt af en toe gecombineerd met machinale tinten. "In het verleden maakten we uitdrukkelijker gebruik van elektronica. Dat zullen we in de toekomst ook weer meer gaan doen. Op Cathedral is de balans tussen traditioneel en kunstmatig iets subtieler. Ik denk dat het aan de luisteraar zelf is om uit te maken wat real time gebeurd is en wat niet." Vertrouwt hij de luisteraar? "Ja. Maar eigenlijk vertrouw ik alleen honden en Nederlandse dwergkonijnen. Ik bewonder andere liedjesschrijvers die hetzelfde doen. Volgens mij had June Panic een Nederlandse dwerg." Konijn?

http://www.kindamuzik.net/interview/castanets/castanets-mysterieus-als-een-nachtelijke-boswandeling/8196/
Meer Castanets op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/castanets