• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

Bright Eyes: de fantastische boodschap

2005 zal de geschiedenis ingaan als het jaar waarin Bright Eyes twee klassiekers uitbracht: de akoestische gitaarplaat I’m Wide Awake It’s Morning en de elektronische rockplaat Digital Ash in a Digital Urn. Maar ook als het jaar waarin meer mensen zich zullen afvragen wie die 24-jarige jongen uit Omaha nou eigenlijk is. In gesprek met Conor Oberst over fantasie, de presidentsverkiezingen, Emmylou Harris en de eeuwige liefde.

Tekst: Norbert Pek

Publicatiedatum: 19 januari 2005

“Als ik zelf mocht kiezen welke schrijver ik zou willen zijn, zou ik voor Gabriel García Márquez kiezen. Ik houd van het magisch realisme dat hij in een boek als Honderd Jaar Eenzaamheid gebruikt. Hij mixt realisme en fantasie zó goed met elkaar dat hij uiteindelijk precies omschrijft hoe het voelt om mens te zijn. Voor mij is het realistischer dan realisme. Zoals hij vertelt dat iemand zich vijftig jaar in een kamer verstopt: het is onmogelijk maar je weet precies wat hij bedoelt. Ik heb dat ook. In mijn gedachten laat ik sommige objecten praten of laat ik mensen bovenaardse dingen doen.”

Het is makkelijk om te geloven dat Conor Oberst constant in zijn eigen fantastie leeft. Want ook als je hem niet zou kennen merk je het: er ís iets met die jongen. Het ene moment wacht hij op de juiste woorden en is hij even een machteloos toeschouwer van het gevecht dat onder zijn eigen hersenpan plaatsvindt. Zijn blik blijft tijdens het hele gesprek gericht op de jouwe alsof hij klemmen tussen onze pupillen heeft aangebracht. Maar als de juiste snaar wordt geraakt is hij een spraakwaterval. Dan weet je precies waar zijn lange, vaak gepassioneerde teksten vandaan komen. Over de fuckin’ regering of gewoon de liefde.

Maar ook al heeft hij zo veel te vertellen en is hij als liedjesschrijver uitermate productief, een boek schrijven om al zijn gedachten en ideeën kwijt te raken zit er niet in. “Ik weet niet of ik wil lezen wat ik te zeggen heb zonder de muziek. Volgens mij kan je ook verhalen vertellen of een punt maken binnen die muziek. Ik zie geen restrictie. De woorden die ik schrijf hebben een melodie nodig om op terug te vallen.” Ben je in het dagelijks leven een verhalenverteller? “Ik houd er soms van om een goed verhaal te vertellen, maar ik luister liever naar andere verhalen. Want als je goed luistert ben je beter in staat zelf iets te creëren. Voor artistieke output moet je de wereld goed in je opnemen. Niet alleen boeken, films en muziek, maar ook wat mensen te zeggen hebben. Maar het is niet zo dat ik constant oplet of ergens een liedje in zit. Dan zou ik gek worden. Het is meer dat je iets in je oor voelt. Tuuuu. Er is een klik. Het kan soms maanden duren voordat je het in een liedje kan gebruiken, omdat je niet weet wat je er op dat moment mee kan doen. Maar ik onthoud wat er gebeurde of wat die persoon tegen me zei. Net als met muziek: als ik niet ergens met een gitaar zit kan ik tóch een melodie in mijn hoofd opvangen. Daar zing ik het zonder echt te zingen.”

It takes two
Dat Bright Eyes twee platen tegelijkertijd uitbrengt is niet per se het bewijs van zijn grote productiviteit. Het akoestische I’m Wide Awake It’s Morning was namelijk in februari 2004 al helemaal afgerond. Conor Oberst was alleen bang dat hij na een onmiddellijke release terecht zou komen in de interview/tour-cyclus, terwijl hij zoveel ideeën had voor die digitale plaat (waar overigens voldoende echte instrumenten opstaan). Daarom was voor hem maar één beslissing mogelijk: “Fuck it, we brengen ze gewoon tegelijkertijd uit en doen dan twee tours. Eén voor ieder album.” Maar welke van de twee platen is nou zijn eigen favoriet? “Als ik er zelf eentje moest kiezen, zou ik naar de digitale luisteren. Gewoon omdat er meer is om naar te luisteren. Er gebeurt meer. Het is leuk om al de lagen op die plaat te horen.”

Op I’m Wide Awake It’s Morning is op maar liefst drie van de tien nummers de stem van Emmylou Harris te horen. Voor beide platen heeft Oberst veel gasten uitgenodigd, maar zij was de enige waar hij vooraf niet mee bevriend was. Hij had haar nog nooit ontmoet zelfs. “Ik heb gewoon drie nummers naar haar opgestuurd, maar eigenlijk dacht ik dat ik haar nooit zou kunnen strikken voor opnames. Na een paar maanden liet ze weten dat ze het goed vond. We zijn toen naar Nashville gegaan en hebben het in één dag opgenomen. Het was geweldig om met haar te werken, ze is heel vriendelijk en warm. Ze maakte het makkelijk voor ons. Ze doet het ook al zo lang, ik kan veel van haar leren.” Als kind maakte Conor via de grammafoonplaat van zijn ouders kennis met de stem van Emmylou Harris. “Waarschijnlijk als achtergrondzangeres bij Gram Parsons of Neil Young, waar ze vaak naar luisterden. Pas later kwam ik er achter dat ze ook een paar erg mooie soloplaten heeft gemaakt.”

Born in the USA
Conor Oberst heeft niet al zijn tijd gestopt in het schrijven en maken van de twee nieuwe platen. In 2004 kwam hij voornamelijk in het nieuws vanwege zijn rol in de presidentiële campagne van Democratisch presidentskandidaat John Kerry. Of noem het de anti-Bush campagne, want hij het publiek geregeld weten: “A vote for Bush is like shitting in your own bed.” Samen met artiesten als Bruce Springsteen, R.E.M. en John Fogerty trok hij door het hele land om mensen De Boodschap te verkondigen. Oberst: “Als je de mogelijkheid hebt om invloed uit te oefenen of als je weet dat je stem gehoord kan worden door een groot aantal mensen, ben je verplicht om je gevoel te uiten. Omdat je iets kan veranderen. Ik zie mezelf niet als protestzanger want het is ook erg belangrijk om over iets als liefde te zingen, maar ik vond het heel belangrijk dat andere mensen voelden wat ik voelde.”

Toen volgde 2 november, de dag waar het om draaide voor Conor Oberst. De dag waarop de natie zijn kant koos of die van Bush. “Ik was die dag in New York en werd erg vroeg wakker omdat ik niet kon slapen vanwege de verkiezing. Ik heb rustig koffie gezet en heb wat rondgehangen met vrienden. Eigenlijk voelde ik me de hele dag erg goed. Ik had al eerder gestemd in Nebraska, dus dat hoefde ik die dag niet meer. ’s Avonds gingen we naar MoveOn.org, een politiek actiecomité. Ze hadden een feestelijke bijeenkomst. Vlak voordat de eerste tellingen binnenkwamen, werd een vriendin van mij ziek. Net alsof het een voorteken was van wat nog ging komen. Ze moest overgeven in de w.c. en toen heb ik haar mee naar haar appartement genomen, waar ik op de bank verder keek naar de uitslag. Ik had nog steeds veel hoop. Maar opeens veranderde alles en uiteindelijk ben ik naar de bar gegaan en met wat whiskeys de rest gekeken. Om drie uur ’s nachts, nadat Ohio was gevallen, was het duidelijk voorbij. Ik begon sneller te drinken en ben ’s ochtends pas naar huis gegaan. Ik zou nog steeds willen dat ik wakker werd, dat het allemaal maar een droom was.”

Maar Conor Oberst werd de volgende dag gewoon wakker en het was duidelijk dat George W. Bush ook de komende vier jaar de president van Amerika is. “Dat we niet hebben gewonnen is erger dan teleurstellend. Ik werd er fysiek ziek van. Toch denk ik dat elk beetje heeft geholpen. In het verleden hebben kunst en muziek ook daadwerkelijk voor veranderingen gezorgd. Maar het is niet alsof we grote bedrijven hebben kunnen aansporen om de wereld te verbeteren of ervoor konden zorgen dat nieuwszenders hun reportages op een andere manier brengen.” Is hij teleurgesteld? Ja. Maar uit het veld geslagen? Nog lang niet. “De volgende dag liep ik door New York en iedereen keek alsof iemand was overleden. Maar door met elkaar te praten realiseer je dat je niet kan blijven treuren en je hopeloos en hulpeloos kan blijven voelen. Je moet je hergroeperen, gemotiveerd zijn en jezelf zoveel mogelijk laten horen. Ja, nog steeds. Want de verandering die moet komen is nog maar net in gang gezet. Ik denk dat de Democraten over vier jaar gaan winnen.”

The long and winding road to joy
I’m Wide Awake It’s Morning wordt afgesloten met ‘Road to Joy’, een nummer dat niet alleen speciale aandacht verdient door de conclusie “Failure always sounded better / Let’s fuck it up boys, make some noise”. Waarna alle muzikanten op de instrumenten tekeer gaan. Maar het nummer lijkt ook opvallend veel over Conor Oberst zelf te vertellen.

Is het nummer ‘Road to Joy’ een opeensomming van je dagelijkse zorgen?
“Ja... dat is een goede manier om het te omschrijven.”
We gaan ze langs. Zorg één: hoe voorkom ik eenzaamheid.
“Ik vecht ertegen met mensen en muziek. Je moet omgaan met mensen die van je houden en waarvan jij houdt. Zo kan je eenzaamheid kwijtraken. Muziek is ook een goed medicijn. Ik denk dat ik eenzaamheid wel goed onder controle heb. Ik probeer dat gevoel te onderdrukken of er op een bepaalde manier vanaf te komen.”
Ben je niet constant in gezelschap van veel mensen?
“Ik ben niet vaak alleen, dat is een ding dat zeker is. Maar eenzaamheid heeft niet altijd te maken met het feit dat er wel of geen mensen om je heen zijn. Soms krijg je geen verbinding met mensen. Dat komt niet per se omdat ze je niet begrijpen, maar omdat ik er niet achter kan komen hoe ik mezelf moet uitdrukken.”
Zorg twee: je ouders zijn gescheiden.
“Nee, nee! Ze zijn niet gescheiden. Ik zeg dat in het nummer maar gelukkig zijn ze nog steeds samen. Maar bij iedereen die ik ken zijn de ouders gescheiden. Wat mijn ouders hebben vind ik ongelooflijk, het lijkt er op dat ze nog steeds verliefd op elkaar zijn. Het inspireert me. Ze zijn al samen sinds hun negentiende. Mijn moeder werd zwanger en toen zijn ze getrouwd. Ze was niet zwanger van mij, ik ben de derde.”
Wil jij dat ook niet? De ware ontmoeten en voor eeuwig gelukkig zijn?
“Dat zou geweldig zijn, maar het is gevaarlijk om mezelf teveel met de situatie van mijn ouders te vergelijken. Wat zij hebben overkomt maar enkelen. Soms zou ik het wel willen: een vrouw en kinderen. Maar dat is nu fantasie. Want dat leven is moeilijk met mijn andere leven als muzikant te combineren. Ik ben er ook niet klaar voor om mezelf compleet over te geven aan iemand anders. Dat is ontzettend beangstigend. Want als ik nu zo’n keuze maak ga ik toch weer heel hard twijfelen.”

Zorg drie: je hebt geen ‘traditionele’ zangstem.
“Ooit hoopte ik op een betere stem die een beter bereik had en waarmee ik helder kon zingen. Maar aan het eind van de dag ben ik blij met m’n gekke stem. Uiteindelijk is die ook verbeterd omdat ik zoveel zing.”
Zorg vier: het dagelijks nieuws.
“Gewoonlijk lees ik de krant en kijk ik naar het nieuws. Maar sommige dagen kan ik het niet. Kan ik het écht niet. Ik heb nu wel gehoord over de vermoorde filmmaker hier in Nederland. Volgens mij is het een gevolg van het feit dat iedereen denkt dat de eigen levenswijze de juiste is. Dat je alleen volgens die religie of dat gezichtspunt moet leven. Complete onzin.”
Zie je dat ook vaak in Amerika?
“Absoluut. Het is vaak triest om te zien dat mensen vinden dat hun mening de juiste mening is. Hun God de juiste God. Hun regering de juiste regering.”
Verbaast het je wat er is gebeurd in Nederland?
“Het gebeurt in de hele wereld. Mensen die elkaar haten zonder er een reden voor te hebben. Ik vraag me af waarom mensen er niet gewoon samen uit kunnen komen. De mensheid is zo ver ontwikkeld met alle technologie maar nog steeds is het niet mogelijk om elkaar níet te vermoorden. Of ervoor te zorgen dat iedereen genoeg te eten heeft. Het lijkt zo logisch dat je je wil niet op anderen mag doordrukken, maar toch gebeurt het en dat is niet te bevatten.”

I’m Wide Awake It’s Morning en Digital Ash in a Digital Urn verschijnen 24 januari op Saddle Creek/Munich.
Bright Eyes treedt op 21 februari op in de Botanique, Brussel en op 23 februari in Tivoli, Utrecht.

http://www.kindamuzik.net/interview/bright-eyes/bright-eyes-de-fantastische-boodschap/8442/
Meer Bright Eyes op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/bright-eyes