• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

ernaast

De profeet Armand

Ooit kegelde hij zijn televisie het raam uit met de wijze woorden 'kijk tv, word een zombie' erop gekalkt. Alles wat Armand doet, gebeurt met bevlogenheid en met een boodschap. De jaren zestig verdwijnen nooit uit beeld. Dankzij The Kik maakt Nederland opnieuw kennis met een markant mens dat nooit om een mening of een inzicht verlegen zit. Reden te meer voor KindaMuzik om een bak koffie te drinken met de volhardende protestzanger.

Tekst: Niels Steeghs

Beeld: Niels Steeghs

Publicatiedatum: 26 juli 2015

Wie buiten op de bel drukt waar de naam van Herman van Loenhout prijkt, kan zich amper een voorstelling maken van het universum dat achter de voordeur op acht hoog bestaat. Het contrast tussen de doodgewone Eindhovense wijk en een van de meest ongewone inwoners kan amper groter. De deur zwaait open en daar staat hij. Fysiek duidelijk een dagje ouder, maar geestelijk nog scherp en gevat als altijd. Vanaf hier is er een weids uitzicht over Eindhoven en het alsmaar voortrazende verkeer op de Kennedylaan. Tenminste, als je de gordijnen opendoet. Die houdt Armand namelijk gesloten om zijn imposante boekencollectie niet te laten vergelen. En op de plek waar menigeen een zitkamer heeft, staat zijn thuisstudio en instrumentarium uitgestald.

"Nee, ik werk niet aan een comeback / Ik herinner me niet weg te zijn geweest / En ik doe nog gewoon mijn best / De schoenmaker en zijn bekende leest" ('Comeback')

Even wennen is het toch wel, moet zelfs Armand zelf erkennen. Muziek maken deed hij al die jaren nog genoeg. Maar zo in de schijnwerpers als nu, dat is toch even geleden. En dus bezoekt de zanger die zich nogal kantte tegen de gevestigde orde opeens de toonaangevende media, aan de zijde van The Kik. De Wereld Draait Door kwam al aan bod. Eerder deze dag was hij op Omroep Brabant, later in de week volgt in alle vroegte nog een bezoek aan 3FM. "Opeens heb ik een erg bewogen leven. Er is maar één ding erger dan over de tong gaan en dat is doodgezwegen worden. Het hoort erbij. Doodgezwegen worden heb ik ook meegemaakt. Het is leuk voor mij en het is mooi kut voor de maatschappij dat 'Ben Ik Te Min' nog steeds zo relevant is. Volgend jaar is het vijftig jaar oud en het is nog erger geworden dan het was. Je moet niet vergeten, 'Ben Ik Te Min' was nooit een hit geworden als piratenzender Radio Veronica niet begonnen was het nummer te draaien. Hilversum liet het wel uit zijn kop. Van de 32 singles die ik uitgebracht heb, zijn er 20 geboycot door de officiële radiostations. Het is lachen dat ik nu juist bij De Wereld Draait Door en Giel Beelen mag spelen. Op Radio 1, waar je niet eens mag vloeken, draaien ze nu 'Snelle Jongens'. Je lacht je kapot. Radio 2 draait hem vier of vijf keer per dag. Dat zal wel een cokefreak zijn. Hahaha…"

"De jongens van The Kik kennen het klappen van de zweep wel. Het zijn goeie muzikanten, anders had ik het ook niet gedaan. Het was toeval. Ik had wat YouTubes gedaan met Lucky Fonz. Die wilde mij. Hij had een vriend, Dave van The Kik, met wie hij een liedje van mij opgepikt had, 'Want Er Is Niemand', omdat het zo actueel was en ze vroegen me om mee te zingen. 'Dat heb ik in 1965 voor jullie geschreven', zei ik. Uit de theatertour is het idee geboren om samen een plaat te maken. Zij horen bij de Armand-adepten en kennen ontiegelijk veel liedjes. Ik stond erop dat zij de liedjes kozen en daar heb ik me bij neergelegd. De uiteindelijke keuze is gemaakt op het belang en het gevoel. Fantastisch. Ze zijn bewust niet blijven hangen bij de liedjes die iedereen kent."

"Jullie schuinsregeerders / Jullie jatten alles weg / En de mensen die ervoor zwoegden / Nou, die hebben gewoon pech" ('Gemeengoed')

Een van de meest bijzondere en scherpe nummers op de plaat die Armand met The Kik opnam, is 'Gemeengoed'. Het is geen eigen lied, maar een vertaling - met een eigen twist, dat wel - van 'The Commons', geschreven door de politiek en sociaal buitengewoon geëngageerde Amerikaanse muzikant David Rovics. Met een joint tussen zijn magere vingers vertelt Armand trots: "Vanmorgen heb ik hem gemaild dat onze plaat nummer één staat in de vinyl top 50. 'Finally I became legitimate', zei hij, want er is geen radiostation dat hem wil draaien. Het is recht voor zijn raap. Van David werd gezegd dat hij de man was die George Bush het liefst in Guantanamo Bay had. Hij zwerft de hele wereld rond, van Denemarken tot Palestina. Hij laat zijn liedjes vertalen en deelt die uit in de zaal. Een liedje over Gaza bijvoorbeeld, dat heb ik voor hem vertaald naar het Nederlands. Die staat op zijn site. Je kan al zijn liedjes zo downloaden. Hij vindt het fijn als je zijn plaat koopt, maar de boodschap is belangrijker."

Aan scherpte ontbreekt het zeker niet bij Armand. Nog altijd is er het afzetten tegen de massa, tegen het kapitaal en de kleinburgerlijkheid. Waar veel mensen met het verstrijken van de jaren milder worden, is daar op 69-jarige leeftijd bij de roodharige Eindhovenaar niets van te merken. "Ik geloof niet dat mensen milder worden. Eerder banger. Hoe ouder ze worden, hoe banger ze zijn om hun nek uit te steken. De enige mensen die ons kunnen redden, zijn de studenten. Daar moeten we het van hebben. Studenten hebben niks te verliezen. Als ze getrouwd zijn en ze hebben een paar kinderen, dan moeten ze hun mond dichthouden, want anders komt hun job in gevaar. Daarom was ik zo blij dat ik weer in het Maagdenhuis gespeeld had. Het eerste wat ik zei toen ik daar ging spelen, was: 'Dat heeft godverdomme lang geduurd!' Ik zeg maar zo: beter een leven vol teleurstellingen dan een leven zonder idealen. Het is belangrijk dat de jeugd in de gaten krijgt dat het niet allemaal van die klootzakken zijn als ze ouder worden. Neem Simon Vinkenoog. Die heeft tot op het laatst gedaan wat zijn hart hem ingaf."

Om te illustreren dat de productiviteit en het idealisme nog altijd opborrelen, dartelt de protestzanger naar de keuken en keert hij terug met een blocnote waar een kakelverse liedtekst op geschreven staat. Hij schreef het naar aanleiding van een interview met Joris Luyendijk in de OOR. Klaar is het nog niet, maar vol vuur in zijn heldere ogen draagt Armand voor:

"Wat er gebeurt doen jullie jezelf aan,
Knoopje voor knoopje sluit je het net,
Blijf nou eens niet zo in de pas lopen,
Je bent toch verdomme geen marionet?
Laat je niet verlakken door die vrijheidsprofeten,
Die alleen vrijheid bedoelen voor hen alleen,
En jouw handig een rad voor ogen draaien,
Die geldbeluste rakkers zijn wel zo gemeen,
Als de stem van het jonge volk nog langer uitblijft,
Leidt de jeugd in no time een slavenbestaan,
Nu al worden je steeds meer vrijheden ontnomen,
Ze kleden je uit, daar kun je van op aan."

Aan verhalen heeft Armand sowieso geen gebrek. De decennia die achter hem liggen, staan nog scherp op zijn netvlies. Zoals de verhalen over de drugs die hij dealde en gebruikte. En hij gelooft heilig in wat hij doet. "Ik ben een profeet, ik zou zo een nieuwe religie kunnen starten. Die zou vooral gezellig zijn. Jaren geleden ben ik met 74 procent verkozen tot nationale hippie. Toen zaten we aan de bar in de Begijn op Stratumseind en vertelde ik dat. Ik zei: 'Als ik nou een politieke partij opricht, dan hebben we een meerderheid en hoeven we ons niet eens meer druk te maken om een oppositie.' Toen zei iemand: 'Wat is je eerste daad in de politiek?' Ik zei: 'Nou, iedereen die zonder werk zit, krijgt van mij twee wietlampen en aan het eind van het jaar is de negatieve handelsbalans opgelost.' Maar goed, als je voor de krant schrijft, dan moet je je houden aan de middenstand die de krant betaalt en als je in de politiek zit, dan moet je je aan het partijpolitieke programma houden. De enige manier om vrij en neutraal iets te kunnen zeggen is nog steeds de muziek. Als je je vastlegt, dan zit je in het keurslijf. Wat dat betreft ben ik een onafhankelijke observator. Dat heb ik zelfs met mijn laatste huwelijk nog gemerkt. Je wilt niemand voor de kop stoten, dus het werkt beperkend. Een goede muzikant is celibatair."

Ook zijn lange haar is een uiting van onafhankelijkheid. "Na mijn tweede huwelijk, zo rond 1985, zag ik een poster en toen dacht ik dat ik het minstens tot zo lang moest laten groeien. Wij komen van de Batavieren. Dat waren vrije mensen en die hadden lang haar. Lijfeigenen en horigen, die hadden kort haar. Moet je eens kijken hoeveel lijfeigenen en horigen er rondlopen. Stelletje loonslaven!"

"De man met de zeis / laat zich niet aftroeven / Iedereen op weg in / Een doodlopende straat" ('De Weg naar Isfahan')

Naar eigen zeggen was Armand op zijn twaalfde al twee keer bijna doodgegaan. De oorzaak was een zware astma, waartegen het blowen in latere jaren wonderwel bleek te helpen. Door de broze gezondheid uit zijn jeugd ziet hij elke dag als een bonus en leeft hij zonder angst. 'De Weg naar Isfahan', het laatste nummer op de plaat met The Kik, is een beschouwelijk en berustend nummer. Hij schreef het in zijn ziekenhuisbed, een paar jaar geleden. "Het had mijn requiem kunnen zijn. Toen zag het er niet mooi uit. Ik kreeg vijf liter zuurstof per uur. Een arts zei later tegen mij dat ze er dan meestal morfine bij geven, zodat mensen rustig dood kunnen gaan. Er zijn weinig mensen van mijn leeftijd die flikken wat ik op dit moment doe. De meesten doen zes liedjes en laten zich rijden. Bij The Kik is het ieder optreden echt gas erop. En daarbij rijd ik in zo'n week dan ook nog eens 1800 kilometer."

De geraniums staan duidelijk nog niet voor het venster. Integendeel zelfs, het bloed kruipt nog altijd waar het niet gaan kan. "De vrouw van Zjef Naaijkens van de Veulpoepers [anarchistische folkband uit Hilvarenbeek, NS], zei tegen mij: 'Doe nou toch eens rustig! Wat er ook gebeurt, je hebt het gemaakt. Zo'n liedje, vijftig jaar later, ze zingen het nog steeds. Je kunt gewoon op je lauweren rusten.' En daar zat ik dan, in mijn keukentje op mijn lauweren te rusten. Dat duurde niet lang. Kunstenaars gaan nooit met pensioen. Nu ik weer alleen ben, sta ik 's ochtends op met een tekst en slaap ik 's avonds in met een lied. Ik ga door tot ik er vanaf val, geen gelul. Tommy Cooper hè, tot het laatst de mensen laten lachen. Alles is betrekkelijk. Er bestaan geen vegetarische eskimo's en voor een varken is een drol een gebakje. De vrolijke noot hoort erbij. Net zoals de spreuk van BBC World: 'Entertain to inform and inform to educate'."

En wat als het onvermijdelijke moment komt dat de man met de zeis op de stoep staat? Bulderend van het lachen antwoordt Armand: "Dan hoop ik dat ze een park naar me noemen. Bespaar me alsjeblieft de straat. Als ik zie wie er in de Martin Luther Kingstraat wonen, dan knijp ik de tenen van schaamte bij elkaar. Bang om dood te gaan ben ik niet. Ik heb van de Indianen geleerd: Today is a perfect day to die. Of zoals Hans Plomp zei: 'Het leven is een seksueel overdraagbaar fenomeen, met dodelijke afloop'."

http://www.kindamuzik.net/interview/armand/de-profeet-armand/26124/
Meer Armand op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/armand