• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Iceland Airwaves 2013

Iceland Airwaves geldt als het grootste muziekfestival van IJsland, waarvoor muziekfans uit het buitenland maar wat graag naar Reykjavík afreizen om een beeld te krijgen van de nieuwste namen uit de lokale muziekscene, en wat hip nieuw internationaal talent mee te pikken.

Tekst: Guido de Greef

Publicatiedatum: 19 november 2013

In The Reykjavík Grapevine, een Engelstalige lokale krant, staat een interview met drummer Magnús Trygvason Eliassen. Op de vorige editie van Iceland Airwaves speelde hij 24 shows. Een gevolg van het in meerdere bands tegelijkertijd spelen. Het moet de programmeur van het festival hoofdbrekens hebben bezorgd om al die optredens netjes over alle dagen verdeeld te krijgen. Zelf doet de drummer in hetzelfde artikel vrij achteloos over dat vele spelen. Het jaar ervoor zou de trompettiste van Of Monsters and Men tijdens het festival 31 shows hebben gespeeld, simpelweg omdat koperblazers in de IJslandse hoofdstad schaars zijn.

Druk als dat al moge zijn, naast het reguliere programma is er een nog veel groter 'off venue' speelschema: overdag spelen in hostels, winkels, cafés en platenzaken in Reykjavík nog veel meer bandjes en artiesten. Daar zitten ook acts bij die al in het reguliere programma van Iceland Airwaves staan, maar ook wat onbekendere namen. Al kan het ook zo zijn dat je bij een vlak van tevoren aangekondigd intiem optreden van Damien Rice of Glen Hansard kunt aanschuiven.

Podia
Het middelpunt van het festival is Harpa. Het gebouw, met een glazen gevel die 's avonds is voorzien van een lichtshow door kunstenaar Olafur Eliasson, herbergt vier zalen, waarvan de allergrootste alleen voor het afsluitende concert van Kraftwerk op zondagavond wordt gebruikt. Een prachtig gebouw met een goede akoestiek, maar nog leuker is het om andere zaaltjes te checken. Het centrum van Reykjavík is belachelijk klein, en alle podia liggen op hooguit vijf minuten lopen afstand van elkaar. Probeer het theater van Gamla Bíó eens uit, of het café Gamli Gaukurinn, waar de bands amper op het minuscule podiumpje passen. De groep Ylja, met twee frontdames, speelt er muziek die op de beste momenten First Aid Kit in herinnering roept. Wel in het IJslands blijven zingen graag, het ene in het Engels geschreven liedje is niet heel best.

Het Reykjavík Art Museum is ground zero voor gesoigneerde baardjes, wollen mutsjes en skinny jeans in leren schoenen: hier wappert het hipstervolk van IJsland achteloos met de creditcard om stoïcijns omgerekend viereneenhalve euro voor een blikje bier neer te tellen. Het museum heeft de grootste collectie kunst van Erró, IJslands niet geheel onomstreden bijdrage aan de Pop Art, 's avonds staan hier vooral dance-acts zoals Nolo geprogrammeerd. Het is een duo dat met zijn mix van dance en gitaarrock nadrukkelijk knipoogt naar de jaren tachtig. Op de beste momenten roepen de songs new wave à la Gary Numan in herinnering, het wat mindere werk lijkt toch meer op kitscherige jarentachtig-synthesizerpop als Nova of, nog erger, Modern Talking.

IJslandse cowboys
Een van de mooiste locaties is Iðno, een prachtig oud theaterzaaltje dat zomaar had kunnen figureren in een Ingmar Bergmanfilm. Hier opent Hudson Wayne een van de avonden van het festival. Hij heeft met baardje, zonnebril met getinte glazen en geruite bloes nog zo geprobeerd zichzelf het imago van een IJslandse cowboy aan te meten, maar de liedjes zijn te netjes om een half uur te kunnen blijven boeien. Dat euvel heeft Snorri Helgason ook; het is een singer-songwriter met muziek met de nodige Americana-invloeden, maar de zanger heeft te weinig charisma om het publiek echt bij zijn show te betrekken.

Als kind zat Marius Ziska vaak bij zijn vader in de auto. Als ze dan door een van de lange tunnels van de Faeröereilanden reden en er geen radio-ontvangst was, moest Ziska van zijn vader zelf een liedje verzinnen en op die manier werd zijn muzikale talent ontdekt. Talent heeft de zanger, gezegend met een stem waarmee hij kraakhelder hoog kan uithalen, zeker, en ook de liedjes zijn sterk, al steekt de afsluitende, in het Faeröes gezongen song erbovenuit. Je wenst de zanger alleen een iets geïnspireerdere begeleidingsband toe. Vermoedelijk hebben de Faeröereilanden nog minder muzikanten dan IJsland.

Elektronica
De IJslandse acts die met elektronica bezig zijn, zijn over het algemeen het sterkst. Het idioot genaamde Bloodgroup is afkomstig van de oostkust van IJsland en brengt een compleet overstuurde mix van electro en rock. Plat en lomp, maar voldoende om de grote zaal in Harpa gemakkelijk omver te blazen. Sóley (foto boven) is een IJslandse die al jaren aan de weg timmert en recentelijk door Of Monsters and Men op internationale tournee is meegenomen. Ze gaat een stuk subtieler te werk dan Bloodgroup en brengt een mix van singer-songwritermuziek, triphop en dance die de vroege Björk in herinnering roept, maar is sterk en verdient een breder publiek dan de paar honderdduizend zielen van IJsland zelf.

Emilíana Torrini is na zestien jaar in het buitenland teruggekeerd naar IJsland. En vreemd genoeg is het pas de eerste keer sinds 2001 dat ze op Iceland Airwaves speelt. Misschien is dat de reden dat de zangeres consequent alle aankondigingen in het IJslands doet en ze de draak steekt met alle toeristen in de zaal. Ze wordt met open armen ontvangen en brengt een mooie set waarbij de nadruk ligt op het latere werk van sterke albums als Me and Armini en het dit jaar uitgebrachte Tookah.

Folktronica
Nieuwste loot aan de boom van succesvolle IJslandse acts in het buitenland is Ásgeir Trausti, die z'n artiestennaam overigens heeft veranderd in slechts Ásgeir (foto boven). Hij geeft een gloedvol optreden waarbij alle tracks van zijn vorig jaar verschenen debuutalbum Dýrð í dauðaþögn worden gespeeld. Het album geldt inmiddels als het bestverkochte IJslandse debuut allertijden, waarbij tien procent van de bevolking van het land een exemplaar in bezit heeft. Onlangs verscheen een Engelstalige versie van het album onder de titel In the Silence – met dank aan John Grant, die hielp met de vertaling – maar eigenlijk is die overbodig. De mix van folk en elektronica is volstrekt natuurlijk en komt direct naar binnen bij het publiek dat de tekst woord voor woord meezingt; teksten die overigens oorspronkelijk zijn geschreven door de 72-jarige vader van dit jonge talent. John Grant (foto onder) heeft domicilie gevonden in IJsland. De liefde is wederzijds. Tijdens zijn concert spreekt Grant af en toe een paar woordjes IJslands met het publiek en op de laatste plaat Pale Green Ghosts is de zanger met enkele GusGus-leden en elektronica in de weer gegaan. Gebleven zijn de pijnlijk openhartige teksten. Het is maar een kleine stap van regels als "I wanted to change the world, but I couldn't even changer my underwear" op debuut Queen of Denmark naar "You think I hate myself, it's you I hate because you have the nerve to make me feel" uit 'GMF'. Een hartverwarmend optreden van een man waarvan het een paar jaar geleden vanwege ziekte nog de vraag was of hij ooit nog op een podium zou staan.

Mammút is een betrekkelijk nieuwe bijdrage uit IJsland aan de postrock en een zeer goede. De muziek is ambitieus genoeg om de achterste muur van een van de grote zalen in Harpa omver te blazen. Vooral zangeres Katrína Mogensen maakt indruk met haar stem, maar sowieso is het dit jaar verschenen album Komdu Til Mín Svarta Systir ijzersterk. De populairste groep van het festival is Retro Stefson, die een mix maakt van pop, dance, funk en wereldmuziek. Albums als Kimbabwe en Montaña zijn razend populair en de groep scoorde al drie IJslandse nummer 1-hits. De zaal puilt daarom al geruime tijd voor aanvang van de show uit, maar Retro Stefson lijkt toch vooral een typisch IJslands fenomeen te zijn.

Internationale artiesten
Het programma met internationale artiesten is op Iceland Airwaves niet zo gek groot, maar wel lekker eigenzinnig. Wie van de organisatie op het idee gekomen is om Robert Forster uit Australië over te laten vliegen voor een optreden van amper een uur is een raadsel, maar de man is een icoon van de popmuziek down under en maakte samen met de in 2006 plotseling overleden Grant McLennan als The Go-Betweens prachtige muziek waarbij het album 16 Lovers Lane als onbetwist meesterwerk geldt. Zelf weet Forster ook niet waarom hij is uitgenodigd als hij aan het begin van zijn show vraagt of het publiek hem eigenlijk wel kent. Wat volgt is een mix van werk met The Go-Betweens en solowerk. De zanger doorspekt zijn liedjes met mooie verhalen en anekdotes en de ontboezeming dat zijn familie razend enthousiast was over Forsters mededeling dat hij – of all places – in IJsland ging optreden, voor het eerst in een ruim 35 jaar omspannende carrière.

Van een heel ander kaliber is de show van Omar Souleyman, lievelingetje van Björk. Een dame in het publiek schiet aanvankelijk in de lach als de eerste, wat onvaste tonen van Souleyman door een van de grootste zalen van Harpa schallen, een song later staat het voltallige publiek te springen en worden er crowdsurfers gesignaleerd. Of de mix van traditionele Syrische muziek – 'voor alle feesten en partijen' – en kitscherige Casio-keyboardmelodietjes muzikaal veel om het lijf heeft is de vraag, maar het is een explosieve mix die garant staat voor een enorm feest. De vraag dringt zich echter wel op hoe lang de gimmick leuk blijft.

Op zondagavond staat Kraftwerk in de grootste zaal van Harpa geprogrammeerd als afsluiter, alleen te bezoeken met op vrijdagmiddag vanaf 12.00 uur 's middags in Harpa gratis af te halen tickets. Kraftwerk lijkt in 3D menselijker dan ooit te voren te ogen en klinken; bij klassiekers als The Man-Machine en Trans Europe Express sluipen er wat slordigheden in de show. En wie van de bovenste ring in de zaal naar beneden kijkt kan zien dat Ralf Hütter en consorten wel degelijk live staan te spelen en niet – zoals bij eerdere shows wel eens leek – hun e-mail op hun laptops staan te checken.

Dat zo veel toeristen naar het optreden gaan, valt niet bij alle IJslanders in goede aarde. 'Komen ze eindelijk eens naar IJsland, gaan al die toeristen naar de show', is een verzuchting die vaak is te horen. Gelukkig voor hen geeft Kraftwerk de volgende dag nog een show in Harpa, maar die is ook voor niet-bezoekers van Iceland Airwaves te bezoeken.

Foto IJsland door Guido de Greef, foto's Sóley en John Grant door Alexander Matukno, foto Ásgeir door Roman Gerasymenko

http://www.kindamuzik.net/festival/iceland-airwaves-festival/iceland-airwaves-2013/24475/
Meer Iceland Airwaves Festival op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/iceland-airwaves-festival