• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Neil Youngs Pono: de techniek is er, maar is de prijs ook goed?

Neil Young wil graag dat we naar zijn muziek gaan luisteren via hoge kwaliteit FLAC-bestanden. Hij heeft daar zelfs een systeem voor op laten zetten, bestaande uit een speler en een winkel: Pono. Het technische deel daarvan lijkt prima in orde, maar hoe zit het met de marketing? Als die niet goed is, wordt Pono het zoveelste nichesysteem voor audiofielen, in plaats van het nieuwe muziek luisteren voor de massa.

Tekst: Martÿn ter Haar

Publicatiedatum: 12 maart 2014

Neil Young houdt niet van mp3's. Waardeloze geluidskwaliteit. Als nu je denkt dat dat wel mee valt, dan ben je waarschijnlijk geen liefhebber van Youngs platen met Crazy Horse. Mijn ervaring is namelijk: hoe smeriger het geluid, hoe slechter het gevangen lijkt te kunnen worden in mp3. Luister maar eens naar de liveversie van 'Hey Hey, My My (Into the Black)' van het onvolprezen Weld op Spotify. Of als je het echt heel duidelijk wilt horen: 'Say It in Slugs' van Entombeds Uprising, een plaat die op cd de smerigheid heeft van een Chinese industriestad bij 35 graden en windstilte, maar op Spotify klinkt als nat karton.

Hoe komt dit? Het mp3-algoritme bekijkt een muziekbestand, laat daar een model van het menselijk gehoor op los en gooit dan een groot deel van de muziek - die je vanwege de manier waarop de hersenen muziek verwerken, niet kan horen - weg. Dat model van het gehoor heeft natuurlijk zijn beperkingen en die zijn blijkbaar het best merkbaar bij muziek met veel distortion.

Het kan ook anders. Er zijn bestandsformaten voor muziek ontwikkeld die het equivalent van ZIP zijn: het bestand wordt kleiner gemaakt, zonder dat er iets van de informatie wordt weggegooid. Het bekendste type hiervan is FLAC. Dat levert grotere bestanden op dan mp3, maar waar dat in 2000 nog een factor van belang was vanwege opslag en downloadsnelheid, is dat inmiddels eigenlijk irrelevant (behalve bij streaming). Sterker nog, met FLAC kun je alle soorten muziek inpakken; de bovengrens wordt niet bepaald door cd-kwaliteit. De cd stamt immers ook al uit 1982 en is gebaseerd op de stand van de elektronica van die tijd. De cd is 44,1 kHz/16 bit en de huidige gouden standaard is 192 kHz/24 bit.

Dat is ook de standaard die Young graag zou zien voor muziekgebruik door het grote publiek. Hij ontwikkelde daarvoor zijn eigen iPod en iTunes: de driehoekige Pono (zie foto) en PonoMusic.com. Nu zeggen die getallen natuurlijk niemand iets, dus trok hij eropuit om zijn medeartiesten te overtuigen, en dat lijkt gezien het enthousiasme van namen als Beck, Bruce Springsteen, Elton John en Foo Fighters te lukken. Een Kickstartercampagne heeft binnen een dag ook al meer dan een miljoen dollar opgehaald. Ik moet dan ook zeggen dat het lastig is niet overtuigd te worden door de video:

De speler is het minst interessante onderdeel van het pakket. Dat is gewoon een draagbare audiospeler met de nadruk op geluidskwaliteit. Die bestaan al, al is de Pono met zijn richtprijs van $399 wel goedkoper dan huidige audiofiele vlagschepen als de Colorfly C4. Hij is ook beduidend dikker dan je telefoon of huidige mp3-speler, omdat de gebruikte kwaliteitscomponenten niet in een heel dunne speler bleken te passen. Omdat elk nadeel zijn voordeel heeft, kon er daardoor wel een enorme accu in.

Nee, waar het om gaat is die winkel. Young en zijn medestanders moeten om dit een succes te maken de grote massa gaan overtuigen hun muziek bij PonoMusic te gaan kopen en niet meer op vinyl, cd, mp3 of te luisteren via Spotify. In ieder geval is niet de fout gemaakt te kiezen voor een heel nieuw bestandsformaat met DRM. Veel spelers kunnen sowieso al FLAC-bestanden afspelen (of moeten daar met een softwareupdate toe in staan zijn), dus je zit ook niet aan de Ponospeler vast. De grote labels hebben ook al hun steun toegezegd, dus er lijkt aanbod in de winkel, en de paar screenshots in de video daarvan zien er prima uit. Maar er zijn toch twee hobbels, een kleintje en een enorme.

De kleine hobbel is dat veel muziek tegenwoordig wordt gemasterd om te luisteren op mp3 via een goedkope koptelefoon in een lawaaierige trein. Dat betekent: heel veel compressie en heel weinig dynamiek. Als je de muziek zo gemasterd laat, dan heeft het weinig zin om het in bestanden die een zeer hoge kwaliteit toelaten te stoppen. Labels zullen het voorbeeld van Nine Inch Nails moeten gaan volgen. Die band bracht zijn laatste album in twee versies uit: één voor op de mp3-speler en één voor op de dure thuisstereo.

Het enorme probleem is echter de prijs voor de albums. Hierover staat op de Kickstarterpagina het volgende: "High-resolution digital albums at PonoMusic.com are expected to cost between $14.99 -$24.99, and there may be exceptions." Op een screenshot is ook te zien dat bijvoorbeeld Nevermind van Nirvana, voor midprice te koop op cd, $17,98 zou moeten kosten. Zo blijft Pono natuurlijk een nicheproduct voor audiofielen met te veel geld.

Als Young echt wil dat wij massaal overstappen op hoge kwaliteit FLAC, dan moet hij bij de labels lobbyen dat de muziek bij Pono nauwelijks - of liever nog: helemaal niet - duurder is dan hetzelfde album op mp3 of cd. Zelfs dan is er nog een drempel om over te stappen, want veel muziekliefhebbers hechten aan hun verzameling op vinyl of cd, waar bij overstap op Pono dan ineens een breuk inkomt. En dat is toch echt de doelgroep, want wie meer hecht aan het gemak van streaming zal sowieso wel bij Spotify of Deezer blijven (de FLAC-bestanden zijn te groot om ze te kunnen streamen over de gemiddelde internetverbinding). Een flinke overstapaanbieding om mensen die drempel over te trekken lijkt me bittere noodzaak. En dan niet iets lulligs als een t-shirt als je $50 aan de Kickstartercampagne geeft. Ik denk meer aan de eerste vijftig of zelfs honderd albums gratis downloaden bij aankoop van de Ponospeler of aanschaf van albums waarvan je kunt aantonen dat je ze ooit al hebt gekocht op cd, vinyl of mp3, voor een symbolische prijs van iets als €2 (maar dat is qua uitvoering misschien een lastig idee).

Neil Young lijkt dus het technische deel rond te hebben, maar nog het nodige te doen te hebben als het gaat om de marketing. Doet hij dat niet, dan verdient hij misschien wat geld met het zoveelste nichesysteem voor de echte freaks, maar faalt hij in zijn doel de massa te laten genieten van muziek in optimale kwaliteit.

http://www.kindamuzik.net/column/neil-young/neil-youngs-pono-de-techniek-is-er-maar-is-de-prijs-ook-goed/24788/
Meer Neil Young op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/neil-young