• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

KindaBlog: Wie gaat de ideale muziekdienst maken?

Ik ben een ontevreden muziekconsument. Dat ligt niet aan het aanbod van muziek – dat is groter dan ooit – maar door de manier waarop de muziek wordt aangeboden. De digitale revolutie zou alles beter maken, maar tot nu is het resultaat slechtere geluidskwaliteit en vooral een frustrerende versplintering van het aanbod.

Tekst: Martÿn ter Haar

Publicatiedatum: 12 december 2011

Om met het eerste te beginnen: muziek wordt tegenwoordig aangeboden als mp3 met een kwaliteit die slechter is dan die van cd's. Een paar jaar terug zat daar nog een logische reden achter: trage internetverbindingen en kleine harde schijven dwongen tot compacte bestanden. Tegenwoordig kan je in een paar uur meer downloaden en opslaan dan je in een leven kan zien en luisteren. Het is dan ook heel goed mogelijk om muziek aan te bieden in een geluidskwaliteit die zelfs hoger ligt dan die van de cd. Eén van de weinig aanbieders die dat doet is het aan Warp-gelieerde en in dance gespecialiseerde Bleep. Logisch, gezien de clientèle. Dat een mp3 een lagere kwaliteit heeft bemerk je namelijk niet op een mp3-speler en een beetje op een goede hifi-installatie, maar zeer zeker wel als je hem afspeelt over de PA van een club. Er zijn ook geruchten dat Apple ook overweegt om 24-bits muziek aan te bieden via iTunes. Terecht, want waarom zouden we overal voor betere kwaliteit kiezen, behalve bij muziek?

Maar geluidskwaliteit is bijzaak. Wat vooral irritant is, is de versnippering van het aanbod. Je hebt cd's en lp's, mp3's en ook Spotify. Het liefst wil je je muziek niet over al die verschillende media verspreid hebben staan. Wat moet je kiezen?

LP's
Lp's zijn mooi en hebben een grote hoes. Ze zijn alleen niet echt handig en er kan weinig muziek op. Liefhebbers zweren dat ze de beste geluidskwaliteit van allemaal bieden. Misschien is dat theoretisch zo, in een volkomen stof- en trillingsvrije kamer, op een platenspeler van vele duizenden euro's. In de praktijk kraken lp's, trekken ze krom en bieden ze niet de mogelijkheid dat ene kutnummer dat het hele album verpest over te slaan.

CD's
Dan de cd. Niemand houdt meer van de cd. Dat is vooral een kwestie van de goedkope plastic uitstraling van zowel schijfje als verpakking, want er zijn toch een hoop goede dingen te melden over de cd. Zo staat er muziek op op cd-kwaliteit. Die muziek is dan ook nog eens gemakkelijk om te zetten naar elk ander gewenst formaat. Vrijwel alle muziek wordt nog uitgebracht op cd en winkels die cd's verkopen, verkopen ook cd's van alle platenmaatschappijen; het is niet zo dat de cd's van The Beatles en AC/DC niet te kopen zijn, omdat die geen licentie voor verkoop van hun cd's in de betreffende winkel willen geven. De schijfjes zijn behoorlijk robuust in vergelijking met lp's en harde schijven. Vooral die laatste hebben de onbehoorlijke neiging van de ene op de andere dag ineens de geest te geven. Je had natuurlijk een backup moeten maken van de muziekverzameling die erop stond, maar dat was er nooit van gekomen.

De problemen met het kopen van muziek op mp3 zijn inmiddels allemaal al voorbij gekomen: de matige geluidskwaliteit, de problemen met winkels die niet alles mogen verkopen en de neiging van harde schijven om te crashen.

Spotify
Spotify zou de oplossing bieden. Voor een klein bedrag per maand krijg je toegang tot een enorme bibliotheek hoge kwaliteit muziek via internet. Geen backupproblemen meer en meer keuze dan je ooit had durven dromen. Alleen blijkt er een probleem te zitten in het businessmodel van Spotify. Dat kan alleen maar werken als Spotify een monopolie heeft, of er als er in ieder geval niet meer dan een oligopolie is. Stel dat er een enorme hoeveelheid Spotify-achtigen is, die allemaal strijden om exclusieve licentierechten van de grote artiesten. Dat betekent dat je als consument op al die diensten een abonnement zou moeten nemen. Dat zou op zijn beurt weer betekenen dat bij gebrek aan massa al die abonnementen duur moeten zijn om de dienst winstgevend te laten zijn. Het is precies dezelfde reden waarom er maar keuze is uit een beperkt aantal besturingssystemen voor computers: je wilt niet voor elk programma een andere OS moeten installeren.

Maar wat doet een monopolist? Die gebruikt zijn macht om klanten uit te knijpen. Op dit moment zijn dat nog niet de muziekconsumenten – dat komt nog wel, op het moment dat er genoeg klanten zijn binnengehaald - maar wel de artiesten. Die komen van de majors regen in de Spotify-drup. Gevolg is dat steeds meer, vooral grotere artiesten zeggen: "Spotify, als jij onze muziek wil hebben, dan betaal je er een fatsoenlijk bedrag voor, of anders maar niet. Er zijn altijd nog lp's en cd's."

Meer luisteraars, minder geld
Je hoort vaak "Het is of Spotify en nog iets van geld verdienen of downloaden uit illegale bron en niets verdienen." Maar het is ingewikkelder. Voor een deel van de torrentdownloaders is het abonnementsgeld van Spotify nog steeds te duur of ze willen gewoon mp3's om hun speler te vullen. Dus Spotify is maar gedeeltelijk een remedie tegen downloaden uit illegale bron. Die gedeeltelijke remedie gaat dan ook nog dan ook nog ten koste van de albumverkoop, want juist de fanatieke muziekliefhebbers die betalen voor Spotify, zullen ook degenen geweest zijn die eerst cd's of mp3's kochten. Een aantal acts heeft nu de rekensom gemaakt en is tot de conclusie gekomen dat de opbrengsten van Spotify zo laag zijn, dat ze niet op wegen tegen het verlies aan cd-inkomsten.

Een voorbeeld met wat nattevingercijfers: stel dat voor Spotify 90% van de muziek van een band werd gedownload en 10% gekocht. Nu komt Spotify. De voormalige downloaders hebben hier op zitten wachten en tweederde stapt over op deze dienst (een erg positieve schatting). Maar ook de helft van de kopers gaat Spotify gebruiken. Dan is de nieuwe verdeling 30% downloaden, 65% Spotify (60% voormalige downloaders, 5% voormalige kopers) en 5% kopers. Als de opbrengst van die Spotify-gebruikers lager is dan de daling in opbrengst uit verkoop, dan loont het dus om je muziek niet op Spotify te zetten, zelfs als dat leidt tot meer downloaden. Een aantal labels heeft die som gemaakt en is tot de conclusie gekomen dat dit het geval is. Dat heeft dus niets te maken met "niet met je tijd meegaan"; het is gewoon een kwestie van koel rekenen. Laten we dat met ons voorbeeld doen. Volgens het artikel in Oor levert een song verkopen op iTunes 20 cent op, terwijl een stream op Spotify 0,3 cent in het laatje brengt. Voor Spotify kochten 10 van de 100 mensen het liedje. Dat is dus €2,- voor de artiest. Na Spotify blijft van dat deel de helft, één euro, over. Om die andere euro te verdienen op Spotify moet het liedje 333 keer gespeeld worden. Van de 100 mensen gebruiken er in ons voorbeeld 65 Spotify, dus die moeten gemiddeld 5x luisteren om te compenseren voor het verlies aan iTunesinkomsten. De 5 die eerst kochten zullen dat gemakkelijk halen, maar de 60 die eerst downloadden zullen voor een flink deel maar één of twee keer naar het liedje luisteren, omdat ze vooral wilden checken of ze het leuk vinden. Het is dus maar zeer de vraag of dat gemiddelde gehaald wordt.

Zoals gezegd: dit zijn fantasiegetallen. Het enige dat met zekerheid valt te zeggen met de opgegeven cijfers van 20 en 0,3 cent, is dat elk liedje dat minder wordt verkocht op iTunes door Spotify minimaal 67 keer extra gestreamd moet worden op die dienst om daarvoor te compenseren. Anders verdient een label met Spotify minder ondanks veel meer betalende luisteraars en veel minder downloaden uit illegale bron. Voor minder bekende acts kan hier nog tegen opwegen dat de grote exposure leidt tot meer concertkaarten verkopen, maar voor acts die al bekend zijn of die niet meer bestaan geldt dat uiteraard niet.

Dit alles zou niet zo erg zijn als je zelf muziek zou kunnen toevoegen aan Spotify van artiesten die niet akkoord zijn met de voorwaarden voor de streamingdienst. Nu kan je je eigen mp3's wel importeren, maar dat is niet van harte. Als ik bijvoorbeeld het debuut van Led Zeppelin wil afspelen in Spotify, dan moet ik zoeken op 'Led Zeppelin' en vervolgens met de hand uit de lijst van tracks alle mp3's die ik van die band heb geïmporteerd die van dat debuut naar een playlist slepen. Spotify weigert ze zelf in te delen in albums, ondanks dat die info keurig in de mp3-tag staat. Het programma heeft wel meer vervelende trekjes: de enige mp3-speler waarmee je kan synchroniseren is de iPod en synchroniseren met een Android of Symbian smartphone kan alleen via wifi, niet gewoon via een usb-kabel.

Cloud-based
De hoop is nu gevestigd op cloud-baseddiensten als Google Music en Amazon Cloud Drive. Die bieden flexibiliteit zowel aan de gebruiker - je kan gewoon al je muziekbestanden, in verschillende formaten erin stoppen – als aan de artiest/label: die kunnen de muziek verkopen voor de prijs die zij ervoor willen hebben. Alleen zijn deze diensten nog niet in Nederland te krijgen. Jammer genoeg bieden ze ook niet de bibliotheekfunctie die zo geweldig is aan Spotify. Om de licentieproblemen te voorkomen zou je daar een mogelijkheid voor kunnen bedenken dat je bijvoorbeeld 3 keer gratis naar een nummer mag luisteren en het dan moet kopen.

Wat Google Music erg goed doet, is dat je muziek kan delen met vrienden, die het dan een keer gratis kunnen luisteren. Er zijn namelijk twee soort filesharing: degene waar muziek op een torrentsite wordt gegooid met allerlei vage advertenties voor goksites er omheen. Die brengt schade toe aan muzikanten. Maar dan is er het echte filesharen: het delen van muziek met vrienden (echte vrienden, niet diegene in Nieuw-Zeeland die altijd zo snel de nieuwste films online zet). Dat is waar bands groot van worden.

De ideale muziekdienst
Als ik al deze wensen op een rijtje zet, kom ik tot het volgende rijtje features:

• Online opslag, zodat ik overal bij mijn muziek kan en backup automatisch geregeld is.
• Alle muziek is beschikbaar of in ieder geval te importeren; het verdwijnt niet ineens door licentieproblemen.
• Muziek die ik nog niet zelf bezit, kan ik ieder geval voor een beperkte tijd proberen, via een bibliotheekfunctie a la Spotify.
• Als de bandbreedte het toelaat muziek op minimaal cd-kwaliteit, maar voor onderweg automatisch schakelen naar lagere kwaliteit.
• Goede mogelijkheden voor het delen van muziek via social media.
• Geen vervelende koppelverkoop, zodat je als je de muziekdienst van Google neemt, je bijvoorbeeld per se een Androidtelefoon moet of als je kiest voor Apples dienst, je dat verplicht tot de aanschaf van een iPod of iPad.
• Uiteraard een redelijke prijs.

Wie kan dit leveren in 2012?

http://www.kindamuzik.net/column/kindablog/kindablog-wie-gaat-de-ideale-muziekdienst-maken/22350/
Meer KindaBlog op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/kindablog