• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

De industriele en experimentele scene in Engeland: Deel 2: CURRENT 93

Sinds het begin van de jaren 1980 is hij al bezig met een ondertussen indrukwekkend oeuvre op te bouwen (de teller staat ondertussen op meer dan zeventig 12-inches, cassettes en cd’s) en toch is het maar sinds korte tijd dat hij enige bekendheid begint te verwerven en dat er in het wereldje naar hem gerefereerd wordt.

Tekst: da volgaBabe

Publicatiedatum: 12 december 2004

Hij werkt(e) samen met zulke diverse artiesten als de recent overleden John Balance (Coil), Genesis P-Orridge, Whitehouse, Steven Ignorant (Crass), Nick Cave, Shirley Collins, Björk, Rose McDowell, Boyd Rice (Non), Douglas Pearce (Death In June), Annie Anxiety, Youth, Karl Blake (Lemon Kittens), 23 Skidoo, Six Organs Of Admittance en Nick Saloman (Bevis Frond). Geluidstovenaar Steven Stapleton aka Nurse With Wound is zijn beste vriend. Hij is bevriend met Marc Almond, Jim O’Rourke en Devendra Banhart. Op zijn Durtro-label brengt hij platen uit van Antony & The Johnsons, Charlemagne Palestine, William Basinski en vergeten helden als Tiny Tim, Sand en Simon Finn. Zijn lievelingsonderwerpen: de Apocalyps, Jesus en kinderrijmpjes. En we zouden het nog vergeten: hij is verslingerd aan katten. Welkom in de wereld van iemand waar je voor het leven van houdt of van wiens demonisch intense stem je voor eens en altijd wegvlucht: David Tibet oftewel Current 93.

Geschreeuw in de nacht
Er is echt geen betere omschrijving te vinden voor de muzikale output van Current 93 in die eerste jaren. David Michael Tibet, opgegroeid in Maleisië, keert vroeg in de jaren ’80 terug naar Engeland en stort zich onmiddellijk in de aldaar opbloeiende industriële scène. Eerst zit hij een kort tijdje bij Psychic TV. Wanneer hij de groep verlaat (ongeveer tegelijk met John Balance en Peter Christopherson, die kort daarop samen Coil oprichten) werkt hij eerst samen met Willam Bennett, voor wiens project Whitehouse hij enkele teksten levert. Hij werkt ook mee aan het zeer ethnisch geïnspireerde The Culling Is Coming van 23 Skidoo, die later echter de no wave- en witte funktoer opgaan.

In 1983 wordt dan Current 93 opgericht. Na enkele releases die beperkt blijven tot cassette, worden de eerste Current 93-platen uitgebracht. LAShTAL, Nature Unveiled, Dogs Blood Rising en Live at Bar Maldoror worden gemaakt met wisselende bezetting en uitgebracht op nu legendarische labels als Mi-mort en het Belgische Laylah. John Murphy (Krang, SPK), Steve Ignorant van de militante punkgroep Crass, Youth (bassist van Killing Joke en later Orb-cohort), John Fothergill (ex-Nurse With Wound), Fritz Haäman (23 Skidoo) en John Balance doen mee aan platen die bol staan van pikdonkere tapeloops, doodsdrums, onaards geschreeuw en duivels gekrijs van Tibet. Tekstueel is het ook geen licht verteerbare kost: de Apocalyps, het lijden van Jesus, stukken uit Lautréamonts Les Chants de Maldoror, invloeden van de magiër Aleister Crowley... enfin, de hele duistere sfeer van de vroege jaren tachtig passeert uitgebreid de revue.

Die periode wordt afgesloten wanneer hij tijdens een optreden Steven Stapleton, dan nog enig overblijvend lid van de avant garde-groep Nurse With Wound leert kennen. Er worden banden voor het leven gesmeed en vanaf dat ogenblik zal Stapleton vast lid van de groep worden en de productie en eindmix van haast elke Current 93-release voor zijn rekening nemen. Voordat er voor de eerste keer een flinke muzikale bocht genomen wordt, brengt Current 93 op Stapletons United Dairies-label nog een eerste hoogtepunt uit, In Menstrual Night, een plaat die mooi de twee polen illustreert waartussen Tibet zich tot op de dag van vandaag blijft bewegen. De donkere soundscapes blijven de hoofdmoot uitmaken maar ze worden nu enigszins van hun voordien gruwelijke context ontdaan door de toevoeging van spookachtige kinderliedjes, aanzwellend gefluister en recitatieven van literaire teksten.

Tegelijk is Tibet ook geïnteresseerd geraakt in folk. Op In Menstrual Night zelf is er nog weinig van te merken maar daarbuiten raakt hij verslingerd aan Love’s Forever Changes, The Incredible String Band en de folk van Shirley Collins en Comus. Terzelfdertijd gaat hij ook samenwerken met Douglas Pearce, wiens ideologisch altijd wat bedenkelijke project Death In June in die tijd net van donkere galmende new wave overstapt naar het orkestrale folkgeluid van Scott Walkers Scott 4. Deze samenwerking luidt dan ook een nieuwe periode in voor Current 93, met een geluid waarvan de basiselementen tot op de dag van vandaag grotendeels onveranderd gebleven zijn.

Apocalyptic Folk
Hoewel in de periode die gaat van begin jaren ’80 tot midden jaren ’90 er nog regelmatig aartsdonkere platen worden uitgebracht kunnen we toch stellen dat Tibet in die tijd eigenhandig een nieuw genre uitvindt. Apocalyptic Folk is men het sindsdien gaan noemen. Het instrumentarium is grotendeels dat van folk (akoestische gitaren, engelachtige meisjesstemmen, harpen, fluitjes, violen, cello’s, dulcimers, allerlei percussie) maar de sfeer die erdoor wordt geweven grijpt nog vaak terug naar het lexicon van de industriële scène. Tapeloops, onverwachte geluiden, musique concrète duiken op in de muziek die niettemin veel zachter en ingetogener is geworden.
Happy Birthday, The Red Face of God, Christ and the Pale Queens Mighty in Sorrow en Swastika’s for Noddy worden allemaal in die periode gemaakt, op enkele uitzonderingen na meestal met niet meer dan het kwartet Tibet, Rose McDowell (van het meisjesduo Strawberry Switchblade, die ooit nog een flinke hit scoorden met ‘Since Yesterday’), Douglas Pearce en Tony Wakeford (ex-Death In June en sindsdien voorman van het eveneens in donkere folksferen verkerende Sol Invictus). Steven Stapleton blijft als eeuwige afwerker, die de publieke optredens schuwt en liever in de coulissen verblijft.

Hier leren we het sindsdien karakteristieke Current 93-geluid kennen. Folkballades met de af en toe fluisterende, soms gewoon zingende, nu eens reciterende, dan weer plots duivels uithalende stem van Tibet, die op momenten een haast onaards bereik tentoonspreidt. De thema’s blijven hetzelfde: de eindtijd, het lijden van Christus, religieuze, mystieke en gnostische teksten, folktraditionals en kinderliedjes. Maar ook persoonlijker thema’s als odes aan zijn vrienden, geliefden en het verwerken van ziektes en tegenslagen worden nu aangeraakt. Het resulteert onder andere in het door hem volledig solo opgenomen en af en toe bloedstollend intense Imperium, gemaakt toen Tibet door een hevige ziekte werd getroffen waarvan hij vreesde dat ze een voortijdig einde aan zijn leven zou maken.

Nu het geluid van Current 93 min of meer is vastgelegd wordt het ook tijd om een eigen label op te starten. Na Earth Covers Earth (1988), de laatste release voor Stapletons label en een plaat die de periode tot dan toe prachtig samenvat met prachtige nummers als het titelnummer en ‘Rome for Douglas’, wordt Durtro opgericht, een label dat ondertussen al tegen de zeventigste release aanzit. Niet alleen worden sindsdien alle Current 93-platen er uitgebracht maar ook allerlei eigenaardigheden als spoken words van de gekke magiër Aleister Crowley, religieuze mantra’s van Tibets Tibetaanse leermeester, lezingen van de Edda en later bloemlezingen van het werk van onder andere de bekende Engelse folkzangeres Shirley Collins en de vreemde troubadour Tiny Tim.

Vanaf dan begint het memorabele platen te regenen vanuit het Current 93-kamp. Horse (met daarop een cover van Comus’ ‘Diana’, misschien wel het beste Current 93-nummer ooit), The Summer of Love (een cover van Blue Oyster Cult, één van Tibets favoriete groepen), As the World Disappears (een bloedmooie live-plaat opgenomen in Frankrijk), Island (opgenomen in Ijsland met HöH (ex-Psychic TV) én onder andere een meisje dat we later zullen leren kennen als Björk, en in tegenstelling tot het toenmalige groepsgeluid volgestouwd met bijna alleen synthnummers) en het voorlopige meesterwerk Thunder Perfect Mind.

Op dat laatste album, geïnspireerd op één van de gnostische teksten die in Nag Hammadi werden gevonden, vinden we voor het eerst en voorlopig ook voor het laatst Current 93 in mega-bezetting: Douglas Pearce, Michael Cashmore (die kort daarna Pearce op lead-gitaar zal vervangen), John Balance, Nick Saloman, Karl Blake (ex-Lemon Kittens en ex-The Shockheaded Peters) en de hier voor het eerst opduikende Shirley Collins. Het bevat met ‘In the Heart of the Wood and What I Found There’, ‘The Descent of Long Satan and Babylon’, ‘A Sadness Song’, ‘Mary Waits in Silence’ en ‘A Lament for My Suzanne’ ook mee van de beste nummers die Tibet tot dan toe schreef, nog tot op vandaag opduikend in live-sets.

In die tijd werkt Tibet haast als een gek. Hij doet mee aan alle platen van Death In June, gaat in Japan plaatjes maken met Magick Lantern Cycle, levert vocale bijdragen aan Nature & Organisation, de groep van Michael Cashmore, maakt enkele platen in duo met zijn vriend Stapleton (die laten we het niet vergeten sinds jaar en dag als Siamese tweeling functioneert met Tibet) en werkt mee aan de massale hoeveelheid Nurse With Wound-platen. Deze periode wordt afgesloten als Rose McDowell en Douglas Pearce de groep verlaten en Tibet samen met Cashmore en Stapleton overblijft. Om de periode eens en voor altijd af te sluiten wordt de dubbelcd Emblems: The Menstrual Years door Stapleton en Tibet gecompileerd. Naast een bloemlezing uit de meer dan dertig platen in een kleine tien jaar tijd worden de laden en kasten leeggemaakt en worden zo ook nog een flink aantal outtakes, alternatieve versies en onuitgebrachte nummers op de mensheid losgelaten. Het einde van een tijdperk en het begin van een nieuw.

Het licht gezien
Nieuw tijdperk of niet, het werk blijft ondertussen wel als een ware vloedgolf uit de studio stromen. Of Ruine or Some Blazing Starre en Lucifer over London, net na elkaar uitgebracht, verschillen alweer volledig van elkaar. De eerste is een nogal poëtisch concept-album over de eerste wereldoorlog, terwijl het laatste af en toe als jaren ’70 psychedelische rock klinkt. Ook de volgende platen zijn weer als dag en nacht. Terwijl Tamlin weer aanknoopt bij de folk van Thunder Perfect Mind, is The Fire of the Mind één langgerekte ambient-drone. Octopus, een samenwerking met Steven Stapleton is dan weer ritmische Krautrock-electronica. En met The Aryan Aquarians wordt een psychedeliche 60ies rock-pastiche uitgebracht waaraan onder andere de Belgische punk-chanteuse Nikki Mono (kent u haar nog?) meewerkt.

Een verhaal apart is de Inmost Light-trilogie. Bestaande uit twee ep’s met lange meditatieve, nogal depressieve stukken en één elpee, All The Pretty Little Horses, vat ze nogmaals het Current 93-idioom samen. Zachte, enigszins geperverteerde folk word afgewisseld met sinstere sferen. Maar All The Pretty Little Horses is ook zowat de eerste opening naar mainstream-succes, want opperkraai Nick Cave komt meedoen voor twee nummers waaronder een breekbare versie van het titelnummer. Waarschijnlijk alleen al omdat Tibets favoriete onderwerpen ook die van Cave zijn. Christus, het lijden van deze wereld, herinneringen aan de kindertijd, de heren blijken wel degelijk dezelfde obsessies te hebben.

Maar de tentakels van Tibet blijven verder reiken. Hij raakt bevriend met de Lovecraftiaanse horrorschrijver Thomas Ligoti en neemt een verhaal van hem op als luisterspel. I Have a Special Plan for This World is nog maar het begin van hun samenwerking, want weldra start Tibet, als liefhebber van esoterische en zeldzame literaire werken, een eigen uitgeverij op, Durtro Books, waar hij de werken van weinig bekende horrorauteurs als LA Lewis, Count Stenbock en dezelfde Ligoti uitgeeft.

Ook als muziekkenner is hij altijd op zoek geweest naar zeldzame en weinig bekende parels. Zo worden met de jaren ook andere artiesten toegelaten tot de Durtro-stal. Onder andere Charlemagne Palestine (met Karenina), Tiny Tim (een lichtjes waanzinnige folktroubadour) Simon Finn (jaren zeventig folk uit Engeland), Sand (door Klaus Schulze geproduceerde Krautfolkrock), Pantaleimon (de groep van Andria Degens, de eega van Tibet) en recent nog William Basinski (met Variations: A Movement in Chrome Primitive) brengen platen op Tibets label uit. En binnenkort staat er een plaat van het Amerikaanse psychedelische folkgezelschap Six Organs of Admittance op stapel.

Ook labelgewijs wordt er vertakt. Zo wordt United Durtro, een samengaan van Stapletons United Dairies met Durtro, opgericht, waarop naast de samenwerkingen van Stapleton en Tibet vooral re-issues en remixes van vroege Krautrock verschijnen. Naast het genoemde Sand verschijnt daar ook een live elpee van Xhol Caravan, één van de betere Krautrockgroepen uit de vroege jaren ’70. En sinds kort is er ook het nieuwe Pandurtro.

Amerika en Antony
En laten we natuurlijk Antony And The Johnsons niet vergeten. Het was immers David Tibet die de unieke stem van Antony voor het eerst op de mensheid losliet. Het in 2001 verschenen gelijknamige debuut luidt tegelijk ook de doorbraak van Current 93 in Amerika in. Zo wordt Calling for Vanished Faces, een overzicht van het Current 93-oeuvre tot dan en in feite de opvolger van Emblems, speciaal voor release in Amerika klaargestoomd. De groep treedt vanaf dan ook vaak op in New York en San Francisco. Hun debuutconcert op Amerikaanse bodem in de Ohrensanz Foundation synagoge in New York staat sindsdien bekend als het snelst uitverkochte concert van een groep met zo weinig bekendheid in Amerika. Antony And The Johnsons en Current 93 trekken dan samen op tournee. Ze brengen een splitsingle uit en ook het gezamenlijke optreden in de St-Olave’s kerk in Londen wordt uitgebracht. Goede bal in ieder geval van Tibet, want Antony is nu aan het toeren geslagen met Lou Reed hemzelve.

Sleep Has Its House (2000) is dan weer de beste Current 93-plaat in jaren. De oude geesten zijn daar weer eens uit de fles: kampvuursfeertje, muziekdozen, samples van jaren ’20 musicals en elegische melodieën doen terugdenken aan Of Ruine or Some Blazing Starre, net zoals voornoemde plaat ook enkel met muzikale steun van Stapleton en Cashmore gemaakt.

Ondertussen zijn we aan het jaar 2003 gekomen en kunnen we sinds lange tijd nog eens een verandering in het geluid van de groep vaststellen. Zowel Hypnagogue (2003 en voor de eerste keer uitgebracht onder de naam David Tibet) en de recent vrijgegeven opname van een concert in Lissabon steunen nog bijna enkel op het pianospel van Maja Elliott, met Tibet die voorleest uit eigen werk. De laatste plaat was overigens enkel te verkrijgen als bonus-cd bij England’s Hidden Reverse, het boek van David Keenan over Coil, Current 93 en Nurse With Wound.

Met de jaren is Tibet trouwens enkel maar geloviger geworden. Een zeldzaamheid in de scène waar hij vandaan komt. Waren Psychic TV, Coil en vele anderen voornamelijk in de weer met magie, satanisme en andere paganistische riten, dan is Tibet na spirituele omzwervingen waarbij onder andere Aleister Crowley en boeddhisme werden aangedaan, nu volledig in de ban van Christus en zijn evangelieën geraakt, iets wat wij eerder gewoon zijn van artiesten die op deze pagina’s meestal onder het vakje Twang! gerangschikt worden. Niet dat het stoort, het heeft bijvoorbeeld uw ongelovige dienaar nooit tegengehouden om van zijn immer vertakkende en verdiepende oeuvre te gaan houden.

Tibet blijft in elk geval één van de bezigste baasjes in de business. De goede man heeft sinds het begin van het millenium zomaar eventjes twintig nieuwe platen uitgebracht. Hetgeen trouwens spijtig genoeg ook wel nodig is. Want in 2003 gaat World Serpent, de distributeur van onder andere Coil, Nurse With Wound en Current 93 overkop. Een en ander heeft tot gevolg dat Tibet dit jaar nog zijn woning heeft moeten verkopen om uit de kosten te komen. Nog een gevolg is dat het zowiezo meestal in kleine aantallen en gelimiteerde edities uitgebrachte werk van Current 93 nu nog iets zeldzamer wordt. Aan opgeven schijnt hij echter niet te denken, want haast elke maand staan er nieuwe projecten, releases, boeken en samenwerkingen met andere groepen of artiesten op stapel. Komend jaar wordt er in ieder geval nog een nieuwe Current 93-cd (How He Loved the Moon, opgedragen aan John Balance) uitgebracht en de verzamelde teksten van Tibet zouden ook weldra in boekvorm het licht moeten zien. Nee, er moet nog heel wat gebeuren, want die Apocalyps zit er elke dag aan te komen, nietwaar.

foto's 2 & 4: Ruth Bayer

Deel 1: COIL

Volgende week: Nurse With Wound

http://www.kindamuzik.net/artikel.php?id=8152
Meer Current 93 op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/current-93