http://www.kindamuzik.net
ernaast
Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
De Paradox Ambient House
Het is een van die onvoorspelbare bijeffecten, immers hoe marginaal zou ambient zijn gebleven als house niet was geëxplodeerd? Wie had ooit in zijn stoutste dromen kunnen verwachten dat wezenlijk onspectaculaire synthesizermuziek zo'n groot publiek zou kunnen bereiken? Dat de dromen van Eno werkelijkheid konden worden?
Tekst: Omar Muñoz-Cremers
Publicatiedatum: 01 januari 1999
Ontstaansmythe
Deze vragen concentreren zich rond een paradoxaal fenomeen dat zich ergens eind jaren tachtig ontwikkelde: ambient house, letterlijk beatloze dansmuziek. De legende wil dat Alex Patterson, ex-roadie van Killing Joke, medewerker van Eno's label EG in Land of Oz, de VIP-lounge van de toenmalige club Heaven van Paul Oakenfold zich begon toe te leggen op DJ-sets waarbij mensen die even wilden ontsnappen aan de dansvloer konden praten en bijkomen. Geen groots plan, maar een van die gelukkige ideeën die werken. Patterson verenigt twee voorheen incompatibele werelden in zich: hij is oud genoeg om punk te hebben meegemaakt en heeft toch nooit zijn Steve Hillage-, Pink Floyd- en Tangerine Dream-platen weggegooid, die nu in een nieuwe context, met hernieuwde kracht klinken. Ambient house is om drie redenen een noodzakelijke uitvinding: 1) het schept een rustpunt in de praktijk van house voor de dansers die tijdelijk ontsporen, die even het weefsel van de DJ niet kunnen volgen, door drugs even kopje onder gaan; 2) muzikaal rekent het af met de aftandse taboes van punk, die ooit noodzakelijk leken maar nu Stalinistische trekjes beginnen te vertonen; 3) het schenkt house een gevoel voor humor.
Sociale interactie
Wanneer de jaren tachtig in de jaren negentig overgaan begint de triomf van acid nieuwe vormen aan te nemen; de muziek wordt zowel harder als sneller en de ruimte voor een tegengeluid binnen de ervaring van de nacht groter. Daarmee wordt ook een andere ervaring van sociale interactie geschapen. House als gemeenschappelijk ervaring, als samensmelting van individuen in ritme is een sociale interactie waar woorden geen vat op krijgen. Er is op dat moment van extatische focus, van verlies, gewoon niets te zeggen. Wat niet wil zeggen dat direct buiten die ervaring het dagelijkse leven wacht. Er is zoiets als een niemandsland: de wandelgangen, de meestal dramatische toiletten en dan de chill-out room: de oase, waar taal zich hergroepeert, waar een nachtelijke communicatie plaatsvindt: drugspraat, verleidingen, filosofieën, gelach, meligheid, wakkere dromen leven hier op.
De oertekst
De spanning van vrije, nieuwe ideeën. Gevolgd door een poging deze te vangen in muziek. Gevolgd door categorisering, institutionalisering en popularisering. Ook ambient house zal aan deze dynamiek worden onderworpen. Patterson begint samen met Jim Cauty van KLF in 1988 voorzichtig muziek te maken en na een paar valse starts in pseudo-acid brengen ze in 1989 de twintig minuten durende single 'A Huge Ever Growing Pulsating Brain That Rules from the Centre of the Ultraworld'. Ambient house geboren in perfect volgroeide staat: een symfonie van golven, ouderwets rollende sequencers, zingende vogels waaruit uitgebreide samples van Minnie Rippertons 'Loving You' verschijnen. Zowel een kosmische ode aan ecstasy en liefde als het startsein van de jaren negentig.
Ruimtegebrek
De wegen van Patterson en Cauty scheiden zich al snel en de laatste eigent zich hun album Space toe, dat hij onder de naam KLF uitbrengt. Space is een verloren album, een plaat die te vroeg het levenslicht ziet in een periode waarin er nog geen etiket bestaat voor de muziek, waar alles wat naar house neigt nog lang niet wordt geassocieerd met het medium van een volwaardig album, en een plaat die verschijnt voordat KLF zich ontpoppen tot heersers van de hitlijsten. Dan is het al te laat: Space zal net als elk album van KLF (met uitzondering van de Amerikaanse versie van Chill Out) geen heruitgave kennen. En dat is ondanks de mythische status van het album geen ware ramp. Nu in tijden van SoulSeek Space weer verkrijgbaar is, klinkt het als een schets, zoekende muziek die alleen in het eerste stuk (een soort mix van Blade Runner en Pink Floyds 'Speak') overtuigt.
Profetie…
In de eerste maand van 1990 verschijnt de plaat die Space had moeten zijn, die de eerste belofte van ambient house waarmaakt, die aangeeft waar een groot gedeelte van de muziek in dat decennium zich mee bezig zal houden: ruimte en het laten verwaaien van stemmen en ritme in deze ruimte. Chill Out, geproduceerd door het duo Jim Cauty en Bill Drummond dat ook verantwoordelijk zal zijn voor het succes van hun zelfbenoemde stadium house, zet ook meteen het model neer van muziek-als-reis dat veel navolging zal vinden. Chill Out is het product van een reis door het zuiden van de Verenigde Staten. Titels verwijzen naar specifieke plekken of anders naar verschillende vormen van tijdsbewustzijn (droomtijd, eeuwige ochtend, zwarte koffie die koud wordt, etc.) De conceptartiesten van KLF gaan hier rigoureus te werk: muziek, titels en artwork worden met uiterste precisie in elkaar verweven, een duizelingwekkend spel van referenties: naar de nostalgisch-geografische mythologie van Eno's On Land, naar Pink Floyds Atom Heart Mother (de koe op die hoes vervangen door schapen, en zijn dat dan de ravers als makke lammeren?) naar het verleden met Elvis Presley en Fleetwood Mac (die uitgebreid worden gesampled) en de nabije toekomst wanneer motieven van komende KLF-hits worden geïntroduceerd.
…Openbaring
De impact van Adventures beyond the Ultraworld, het dubbelalbum waarmee Patterson met zijn nieuwe collega Kris Weston debuteert, is moeilijk te reproduceren. Langzaam waren de eerste aanzetten tot zoiets als volwaardige housealbums verschenen (Dee-Lite, 808 State, Lil' Louis) maar in 1991 was het moeilijk voor te stellen dat house, als het al muziek werd genoemd (en niet alleen door fossiele tegenstanders; een van de spannende dingen als gelovige was om house te zien als iets voorbij muziek), een overstap kon maken naar de huiskamer. House als luistermuziek. Adventures beyond the Ultraworld zet deze invasie in en dat is maar een fragment van wat deze plaat presenteert. Nostalgische bespiegelingen, kosmische trips, het geluid van nirvana, baarmoedersoundtracks, lentesymfonieën, odes aan dromen, extase en verliefdheid, dit alles vervlochten met (semi-)ironische verwijzingen naar Pink Floyd en verankerd door middel van Pattersons meesterzet waarmee hij KLF direct reduceert tot oud nieuws: de herontdekking van dub in house. De mogelijkheden zijn eindeloos, elke track klinkt uniek, een eigen universum waarin je kunt verdwalen.
Aankondiging van een utopie
In dezelfde tijd verschijnt Primal Screams 'Higher than the Sun', geproduceerd door The Orb. En op dat moment worden de deuren opengegooid. Die zomer lijkt een eindeloze belofte. Een gevoel heerst dat er spannende jaren gaan volgen, vol ondenkbare muziek. Alles mag. Geen wetten meer. We leven de droom.
Eindstation
Je hebt gewonnen als je een bijna veertig minuten lange single in de hitlijsten weet te lanceren. 'The Blue Room' (1992) is de verfijning van The Orbs esthetiek. Een lang uitwaaierend vista waar dubbassen bloeien en talloze stemmen en geluiden doorheen worden geweven. Een blik op de oneindigheid. Eigenlijk was dit het moment waarop ze zichzelf hadden moeten opheffen, al schakende op Top Of The Pops terwijl hun radicale single op de achtergrond klinkt. De rest is een verhaal van een tergend langzame aftakeling. Ondertussen beginnen de mutaties, de oneindige fragmentatie van house, worden de wonderkinderen Aphex Twin en Autechre ontdekt, wordt het toekomstige geluid van Londen afgewisseld door de pastorale dromen van Boards Of Canada. Is ambient dankzij house gelanceerd tot een van de pijlers van muziek in de 21ste eeuw. Dan, wanneer house in Duitse handen valt, wanneer je ze bijna begint te vergeten, wordt The Orb herboren. Onder de hoede van het label Kompakt klinken ze nieuw, definitief gefuseerd tot een losse, zelfverzekerde, onpretentieuze dansmuziek. Teruggekeerde ontdekkingsreizigers hoeven niets meer te bewijzen.
http://www.kindamuzik.net/artikel.php?id=7433
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709
Deel dit artikel: