http://www.kindamuzik.net
ernaast
Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
33 1/3: een caleidoscoop van gepassioneerd schrijven over muziek
Schrijvers, journalisten, wetenschappers, radiomakers en musici die over popmuziek schrijven, ontmoeten elkaar in de 33 1/3-reeks van uitgeverij Continuum Publishing. Het zijn handzame boekjes, die steeds één album centraal stellen en voorzien van een mini-hagio- of biografie. Nu de teller op dertig verschenen delen staat, zien we een caleidoscoop van gepassioneerd schrijven over muziek, zónder canonpretenties.
Tekst: Sven Schlijper
Publicatiedatum: 09 maart 2006
De combinatie boeken en literatuur kent veel varianten. Henry Rollins, Nick Cave en Leonard Cohen zijn muzikant en romancier. Dichter bij liedteksten ligt de poëzie waarin we natuurlijk Jim Morrisson of Patti Smith kennen en ook Brandon Boyd (Incubus) publiceerde een dichtbundel. Henk Bernlef, Joost Zwagerman en Adriaan Jaeggi beschrijven hun liefde voor respectievelijk jazz, popmuziek en de trombone. En internationaal is het werk van literaire iconen als Nick Hornby, Irvine Welsch en Jonathan Coe doorspekt met muzikale referenties. De kunstuitingen bijten elkaar bepaald niet. Geen wonder dus dat de Boekenweek dit jaar Schrijvers en Muziek als thema kent.
De caleidoscoop genaamd 33 1/3
Schrijvers, journalisten, wetenschappers, radiomakers en musici die over popmuziek schrijven, ontmoeten elkaar in de 33 1/3-reeks van uitgeverij Continuum Publishing. Het zijn handzame boekjes, die steeds één album centraal stellen en voorzien van een mini-, hagio- of biografie. Nu de teller op dertig verschenen delen staat, zien we een caleidoscoop van gepassioneerd schrijven over muziek, zónder canonpretenties.
David Barker is hoofdredacteur van Continuum Publising en verantwoordelijk voor de 33 1/3-serie, verklaart de keuzes: “We bepalen in samenspraak met de schrijvers welk album beschreven zal worden. Dat hoeft niet de meest bepalende of beroemde plaat te zijn. Toetssteen is of er genoeg over te melden valt en of de plaat niet zo obscuur is dat we er commercieel niets mee kunnen. Bovendien wil ik diverse invalshoeken laten zien, dus kies ik ervoor muzikanten, musicologen, DJ’s en journalisten naast elkaar op te nemen in de serie. Die variatie zorgt voor verschillende keuzes en omdat ik geen absolute controle over de albumselectie wil hebben, ontbreekt in 33 1/3 een vastomlijnd canonkader.”
Een veelkleurig palet is het gevolg, dat varieert tussen vaste waarden als The Velvet Underground & Nico of Low (David Bowie) en bijvoorbeeld een indiemeesterwerk als In the Aeroplane over the Sea (Neutral Milk Hotel). Tussendoor worden moderne klassiekers als Radioheads OK Computer en Jeff Buckley’s Grace niet vergeten. De waaier blijkt ook niet puur op rock gefixeerd: Entroducing (DJ Shadow), Dusty in Memphis (Dusty Springfield) en Live at the Apollo (James Brown) zijn present. Nog te verschijnen titels zijn onder andere: Pretty Hate Machine (Nine Inch Nails) en Nirvana’s In Utero, waaruit blijkt dat 33 1/3 lang niet altijd de meest voor de hand liggende optie kiest.
Veel vrijheid leidt tot variatie
De meer dan dertig schrijvers die aan 33 1/3 werken, trekken ieder hun eigen plan. Barker: “Muziek kan een lastig onderwerp zijn om over te schrijven. Verschillende invalshoeken laten mooi zien op hoeveel manieren je muziek kunt benaderen. Dat is één van de pluspunten van de opzet en dus krijgen schrijvers alle ruimte om op eigen, originele manier over hun favoriete album te schrijven. Zo blijft hun passie behouden.”
Binnen de reeks zijn dus grote verschillen te zien. Colin Meloy’s Let it Be (over het album van The Replacements) betrekt nadrukkelijk de eigen jeugd en de rol die deze specifieke plaat in zijn jonge leven vervulde bij de bespreking. Chris Ott tackelt Unknown Pleasures (Joy Division) meer op de wijze van een studio-archivist door naast de bandbiografische feiten demo- en Peelsessies uitgebreid te beschrijven en Eliot Wilder laat in Entroducing in een langgerekt, onderhoudend interview DJ Shadow zelf het verhaal achter de lp vertellen.
Meat is Murder van The Smiths is een buitenbeetje omdat Joe Pernice de geboden kans benut om het album centraal te stellen in een fictionele novelle. Franklin Bruno’s Armed Forces (Elvis Costello) is een andere een uitschieter, die in al zijn diepgravendheid wellicht wat te ver is doorgeslagen naar een taaie opsomming van feiten. Bandbiografie, plaatsing in het kader van tijd en genre én liefde voor het album gaan hand in hand in de delen over: Low, The Velvet Underground & Nico en Jimmy Hendrixs Electric Ladyland. Voor een fraaie oral history uit de tweede hand – omdat de artiest in kwestie allesbehalve communicatief is over zijn werk – is In an Aeroplane over the Sea onmisbaar.
Subjectivisme over Exile On Main Street
Waar Barker de teugels laat vieren en content is met zoveel mogelijk variatie, zocht KindaMuzik twee heel verschillende schrijvers op voor een blik achter de schermen. Als eerste Bill Janovitz, bekend als zanger/gitarist van Buffalo Tom, die het deel over Exile on Main Street (Rolling Stones) schreef.
“Ik had een paar delen gelezen en dacht: “Dat wil ik ook!”, zegt Janovitz. “Ik wilde perse over Exile on Main Street schrijven: het beste rock-‘n-roll album aller tijden. David vond het een goed plan, al is het lang niet het meest favoriete album van veel Stonesfans.”
Waarom dan toch Exile on Main Street? Het hele dubbelalbum staat aan de top van de weg die de Rolling Stones vanaf 1968 met Beggars Banquet als start hebben afgelegd. Alles lijkt samen te komen op die plaat”, vindt Janovitz.
Janovitz is een gepassioneerd liefhebber van het album en vanaf kindsbeen af aan waren de Stones zijn favoriete band, dus moest een persoonlijk relaas welhaast zijn weg vinden naar het boek. “Als je aan zo’n klus begint en één album uitkiest, is het per definitie een persoonlijke keuze. Ik heb me nooit bezwaard gevoeld om die subjectieve invalshoek als uitgangspunt te nemen. Ik heb geprobeerd mijn bestaan en ontwikkeling als muzikant op te hangen aan en te volgen aan de hand van Exile on Main Street. Daarbij kon ik mijn eigen muzikantenervaringen gebruiken om aspecten als opnametechnieken van toen versus die van nu tegen elkaar af te zetten.”
Ramones als aanleiding voor breed onderzoek
Als professor Engelse Taal en Letterkunde aan de Universiteit van Detroit Mercy geeft Nicholas D Rombes in zijn dagelijks leven college over digitale film en vroeg Amerikaanse literatuur. Daaraan denk je niet meteen bij de schrijver van het deel over dé punkplaat bij uitstek: Ramones.
Rombes: “Een album dat zowel de humor als de kwaadaardige kant van de punk in één samenbrengt; een plaat vol tegenstellingen. Snel, hard en furieus tegenover zoetig, traditioneel en fiftiesachtig. Een interessant punt dat ik nader wilde onderzoeken.”
“Ramones toont mij – meer dan enig punkalbum – het nooit vervulde potentieel van de punkrock: de underdog humor en levenshouding uit midden jaren zeventig, die verdwijnt als punk hardcore wordt in de eighties. Dit album straalt nog een gevoel uit van kinderen in een snoepwinkel; een soort onschuldige pret. Het was onvermijdelijk, maar toen navolgers meer de extremen opzochten, ging die vroege lol en het fijne stiekeme gevoel van het over de schreef gaan, verloren.”
In Rombes zien we een schrijver die in zijn boekje de meer objectief waarneembare historische context van een gehele stroming nadrukkelijk heeft meegenomen. Rombes dook in de archieven en gaandeweg werd hem steeds duidelijker dat de focus niet tot Ramones beperkt kon blijven.
“Ramones hebben tot aan het eind niet echt begrepen waarom ze geen popsensatie geworden zijn. Daar zat zeker een hang naar erkenning in en ook dat is een typisch trekje van de vroege punk, want later komt punk bekend te staan als anti-mainstream, anti-grote-platendeal, anti-establishment. Mainstreamsucces werd in de seventies nog niet uitgesloten en zelfs gezocht door punkbands. Dat kon ik natuurlijk niet onvermeld laten. Wat begon bij een plaat van tegenstellingen mondde uit in een boek over de hele punkstroming die een vat vol contradicties bleek te zijn.”
Rombes laat een ander gezicht zien binnen de 33 1/3-serie: minder subjectief dan bij Janovitz, minder op de artiest gericht dan Wilders Entroducing. Dé punkrockplaat bij uitstek vormde pas het begin van een zoektocht naar het ware gezicht van de vroege punk en vanuit min of meer wetenschappelijk onderzoek verwordt dit deel al gauw tot een brede, (sub)culturele geschiedschrijving van die paar jaar die volgden op de release van Ramones. Wetenschapper, muzikant of journalist, de 33 1/3-pet past hen dus blijkbaar allemaal.
Toekomstplannen
Als alles volgens plan verloopt, kunnen we dit jaar nog delen verwachten over bijvoorbeeld: Doolittle (The Pixies), Daydream Nation (Sonic Youth) en Paul’s Boutique (Beastie Boys). In voorbereiding zijn verder onder meer nog: If You’re Feeling Sinister (Belle and Sebastian), Swordfishtrombones (Tom Waits) en Another Green World (Brian Eno).
Barker speelt nog met meer plannen: “Het zou kunnen dat we een Best of-boek maken met de leukste stukken uit de nummers één tot en met twintig. Vooral zou ik graag evenementen of concerten rondom de serie willen opzetten en misschien iets met cd’s of downloads bij de boeken doen. Tegelijk heeft de reeks geen eindeloos leven; ik stel me voor dat we na zestig delen stoppen om het fris te houden.”
We zijn dus in ieder geval tot in 2008 voorzien van een gestage stroom delen uit de 33 1/3-serie: stuk voor stuk net zo uniek, eigenwijs en vol van passie als de beschreven albums zelf. Midden tussen gedegen onderzoek, persoonlijke geschiedschrijving en soms zelfs een uitstapje naar fictie is dit een serie om te koesteren.
http://www.kindamuzik.net/artikel.php?id=12165
Meer 33 1/3 op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/33-1-3
Deel dit artikel: