• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Zeven Zuid-Afrikaanse artiesten

Voetbaltechnisch mag WK-gastland Zuid-Afrika misschien niet zo veel voorstellen, muzikaal gezien valt er genoeg te beleven. Oh ja? Jazeker, er wordt net zo hard gerapt, gerockt en gedanst als in de rest van de Angelsaksische wereld. Een kleine introductie in een kleurrijke popwereld in de vorm van zeven Zuid-Afrikaanse bands en artiesten, van vroeger tot zeer recent.

Tekst: Liesbeth Beeftink, Bart Breman, Maria Cristina Fazecas, Guido de Greef en Martijn Kuijpers

Publicatiedatum: 13 juni 2010

Miriam Makeba
Het verhaal van Miriam Makeba is het verhaal van een zangeres die het apartheidsregime weet te ontvluchten vanwege haar zangtalent. Het lukt haar in 1960 Zuid-Afrika uit te komen, maar ze kan vervolgens niet meer terugkeren naar haar thuisland. De zangeres trekt naar Londen, waar ze in contact komt met zanger Harry Belafonte, die haar op weg helpt met haar solocarrière. Ze debuteert in 1960 als zangeres met een titelloos album waarop ze de eigen, traditionele Xhosa-muziek mixt met westerse elementen. Alle juichende recensies ten spijt is het album geen verkoopsucces, maar 'The Click Song', 'Mbube' en 'Pata Pata' groeien uit tot klassiekers. Bovendien wordt met de muziek eens te meer de aandacht gevestigd op de onderdrukking van zwarten onder het apartheidsregime in Zuid-Afrika.

In de daaropvolgende jaren leeft ze in landen als Guinee en de Verenigde Staten, maar pas in de jaren negentig keert ze op aandringen van Nelson Mandela terug naar haar thuisland. Het engagement is Makeba ook in haar latere jaren echter niet vergeten; in november 2008 treedt ze op in een concert als steunbetuiging aan de Italiaanse schrijver Roberto Saviano, die op de vlucht voor de maffia moet onderduiken. Ze overlijdt op 76-jarige leeftijd aan een hartaanval, vlak nadat ze op dat festival haar bekendste hit 'Pata Pata' ten gehore heeft gebracht.
'Pata Pata' op YouTube

Gert Vlok Nel
Singer-songwriter Gert Vlok Nel is niet het prototype popster. De Zuid-Afrikaan is erg verlegen en staat niet graag in de aandacht. In de documentaire Beautiful in Beaufort-Wes die in 2006 over hem werd gemaakt, spreekt hij met een zachte stem en laat hij liever zijn praatgrage vader het woord doen. Ook zijn productiviteit laat een beetje te wensen over: meer dan een tien jaar oude dichtbundel en cd heeft hij vooralsnog niet op zijn naam staan. Maar met dat minimale oeuvre bewijst Vlok Nel wel dat kwaliteit zwaarder weegt dan kwantiteit. In die paar liedjes op die ene plaat, Beaufort-Wes se Beautiful Woorde, praatzingt hij in prachtig Afrikaans over eenzaamheid en verdwenen liefdes. Vrolijk is dat natuurlijk niet, maar wel betoverend mooi.

Een akoestische gitaar, af en toe een mondharmonica, een vrouwenstem of drumstel; meer heeft Vlok Nel niet nodig om de luisteraar mee te slepen. Ergens doet de Zuid-Afrikaan wel denken aan een grootheid als Nick Drake. Ook Vlok Nels liedjes hebben die loom voortkabbelende melancholie en die lieflijke toonzetting. En net als bijvoorbeeld Leonard Cohen is Vlok Nel een meester met woorden. Het verlangen naar een geliefde weet hij prachtig te verwoorden. " Rivier, o rivier, jy's die diepste woord wat ek ken / Op jou kon ek varen na die see en na haar / In die hoop om haar hart te wen / Maar woestyn is die woord waardeur ek moet reis / om haar hart te wen." Het is niet gek dat de Nederlandse concertzalen nog steeds vollopen voor deze schuchtere troubadour en zijn handvol liedjes. (BB)
'Rivier' op YouTube

Nomfusi
Nomfusi [foto links] is een jonge soulsister met een onstuimig talent. Ze legt haar ziel en zaligheid in ieder gezongen woord met een heftigheid die je in West-Europa niet vaak tegenkomt. Misschien heeft dat alles te maken met haar achtergrond. Nomfusi werd geboren in Zuid-Afrika en kreeg haar talent en spiritualiteit van haar moeder, een medicijnvrouw (sangoma) die ze op twaalfjarige leeftijd aan aids verloor. In 2007 werd ze tijdens een kerkdienst in haar township ontdekt en kreeg ze een beurs aangeboden om zang te studeren in Kaapstad. Bij haar afstuderen aldaar werd ze benaderd door Universal Music, bij wie ze inmiddels een contract heeft. Nomfusi doet denken aan een jonge versie van Miriam Makeba en ze kan haar ook perfect imiteren. Samen met haar band The Lucky Charms maakt ze een energieke en lichte mix van Sophiatown (Afrikaanse jazz uit de jaren zestig) en Motown soulmuziek met een beetje pop en r&b. In juni was ze nog te zien in de Amsterdamse Sugarfactory. Tijdens de FIFA WK-festiviteiten in Zuid-Afrika speelt Nomfusi ook een rol. Ze is 'Featured Artist' op de Coca Cola Trophy tour, een campagne die het WK naar kansarme townships in Kaapstad brengt. (LB)
'Kwazibani' op YouTube

Freshlyground
Freshlyground [foto boven] is een wereldwijd geliefde band die met dit WK grote stappen maakt. In 2002 kwam de groep samen en begon muziek te maken die zich laat omschrijven als een mix van Afropop, soul, folk en kwassa-kwassa. Soms integere luisterliedjes, vaak dansbare grooves. De bandleden komen uit Zuid-Afrika, Mozambique en Zimbabwe. De verschillende achtergronden dragen bij aan het veelzijdige geluid. De meeste nummers zingt zangeres Zohala Mahola in het Engels, wat bijdraagt aan het 'internationale geluid'. Het vierde album Radio Africa van Freshlyground is onlangs uitgebracht en een goede reden voor een wereldtournee. Op 26 juli staat de groep in het Amsterdamse Paradiso. Tijdens het WK in Zuid-Afrika staat Freshlyground in de spotlights vanwege de WK-titelsong 'Waka Waka' die de groep samen met de Colombiaanse Shakira opnam. De samenwerking kwam min of meer toevallig tot stand toen Shakira, die al bezig was met de WK-song, Freshlyground in een New Yorkse studio tegen het lijf liep. Het nummer bezorgt de groep een enorme stoot publiciteit. Ze speelde het samen met Shakira tijdens het openingsconcert van het WK in Johannesburg aan de vooravond van het WK 2010. (LB)
'Doo Be Doo' op YouTube

Die Antwoord
De Progeria-shock is inmiddels ingedaald en de Youtube-hype is volgens sommigen een beetje overgewaaid. Toch blijft het Zuid-Afrikaanse geluid van het antiheldentrio Die Antwoord [foto boven] zachtjes sudderen in je achterhoofd als een vreemdkruidig stoofpotje; klinkt tof, maar wat doen we ermee? Het is rauwe rap in het Afrikaans, overgoten met zeer dansbare electrobeats en een contrasterend, frêle kinderstemmetje er doorheen. De een vindt het een geniale act, de ander schrijft het af als een leuk bedachte marketingtruc die meelift op de aandacht van het WK of als viral voor Jägermeister.

Die Antwoord bestaat uit de magere, twijfelachtig getatoeëerde Ninja met blockheadkapsel, het fragiele kindvrouwtje Yo-Landi Vi$$er en de 'zwijgzame bolle' DJ Hi-Tek. Het begon eind 2009 met Enter the Ninja, waarvan de clip nu inmiddels meer dan 4,5 miljoen keer bekeken is. Een obscuur clipje met een vreemde verzameling figuren die doet denken aan een freakshow uit de jaren twintig met foute styling uit de nineties.

Frontman Ninja is geboren als Watkin Tudor Jones en draait al iets meer dan tien jaar mee in de Zuid-Afrikaanse hiphopscene met onder andere zijn act Max Normal.tv en The Constructus Corporation. Hij predikt Zef-rap. Wat Zef precies is lijkt moeilijk uit te leggen, maar in feite is het een soort New Kids-gevoel, maar dan op z'n Zuid-Afrikaans; matjes, te hoog opgetrokken spijkerbroeken, gouden tanden, opgevoerde sportwagens. Het is de blanke proletarische cultuur van Zuid-Afrika. In de juiste verpakking zeer verkoopbaar in de vorm van Die Antwoord. Dit jaar te zien op Lowlands. (MCF)
'Zef Side' op YouTube
Die Antwoord website

Jack Parow
"Ek hou van rap. Ma' rap is boring en is oorval met mense wat nie weet wat hulle doen nie." Hij heeft samengewerkt met Die Antwoord en Fokofpolisiekar voor de tracks 'Wat Pomp' en 'Doos Dronk' en wordt ook in één adem genoemd met de Zuid-Afrikaanse electro-act Die Heuvels Fantasties. Jack Parrow [foto rechts] heeft de oversized petklep hoog in het vaandel staan en ondanks dat de promotie van zijn zeer barbecuewaardige single 'Cooler as Ekke' pas deze week in Nederland uitkomt, is hij nu al een hit.

De eerste associaties die opdoemen bij het beluisteren van Jack Parow zijn de klanken van De Jeugd van Tegenwoordig. Niet eens zo gek, want er gaan geluiden dat JvT-huisvester Top Notch inmiddels de hand heeft geschud met Supra Familias, Jack Parows label. Dat de taal ook een brug slaat is duidelijk; het Afrikaans waarin Parow zijn Zefpraatjes in onze oren plant, doet vertrouwd aan en je zou bijna denken dat Vieze Fur zijn haar en snor heeft laten groeien en solo is gegaan. De teksten gaan ook niet over meer of minder dan chillen, chickies, drinken, dromen, ditjes, datjes, jy en my en toch krijg je het gevoel dat je het ook zo zou willen zeggen de volgende keer in de kroeg. De beats zijn onbezorgd, de melodieën zitten zo in je hoofd en wat betreft de dansvloer scoort Jack Parow een goeie 8 op de schaal van heupwiegendheid. (MCF)
MySpace
'Cooler als Ekke' op YouTube

Boo!
Het zelfbedachte genre Monkipunk is even grappig als treffend. Als je de mannen van Boo! tekeer hoort gaan, is de vergelijking met een stelletje apen nog niet zo gek. De band maakt springerige, vrolijk funkende ska punk, die eigenlijk een veel groter publiek verdient dan hij nu krijgt. Je kunt het drietal gerust een eclectisch gezelschap noemen. De bijzonder eigenzinnige en excentrieke frontman Chris Chameleon wil nog wel eens als vrouw verschijnen op het podium en ook zijn secondant Apie Omo is een veelkleurig artiest. Met trompet, toetsen, percussie en zijn stem vult hij de slapbassende en vocaal octaafsjezende Chameleon perfect aan. Derde lid drummer Riaan van Rensburg is sinds 2010 van de partij. Dit jaar is de band namelijk opnieuw van start gegaan na een pauze van zes jaar, waarin Chris Chameleon zich ontwikkelde tot een van de succesvolste artiesten van Zuid-Afrika.

De band is al de hele wereld over geweest en doet het ook al jaren goed in Nederland, zij het voor een nog altijd beperkt publiek. Hoewel Boo! in het Engels zingt, is er zeker een Zuid-Afrikaanse drive in de muziek te vinden. Blanke mannen die niet geremd worden door enige conventie in de popmuziek, maar ritmes en klanken vanuit vele genres oppakken. Met een vrolijkheid die een land als Zuid-Afrika al dertien jaar lang goed kan gebruiken. Een unieke band, die te afwijkend en ongrijpbaar is om ooit echt groot te worden, maar daarom juist de moeite waard zal blijven. (MK)
'Ol de Beautiful Girls' op YouTube

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/wk-2010/zeven-zuid-afrikaanse-artiesten/20312/
Meer WK 2010 op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/wk-2010