• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Townes Van Zandt: To Live Is to Fly

Het is al vaker gezegd en bewezen: de beste carrièrestap voor een muzikant is doodgaan. Zeven jaar geleden wisselde Townes Van Zandt het tijdige voor het eeuwige in. Nu wordt hij langzamerhand aanbeden als een ware cultlegende van goddelijke proporties. Op 25 Januari 2004 wordt nogmaals een Townes-tribute georganiseerd. In Tivoli, waar Townes Van Zandt één van z'n allerlaatste concerten gaf, zullen Verlon Thompson, Michael Weston King, J.W. Roy, Ad van Meurs alias The Watchman & The Very Girls en de zoon van Townes, J.T. Van Zandt, nummers van de legendarische troubadour uit Texas ten gehore brengen. Als klap op de vuurpijl laat de organisatie voor heel veel geld de countrylegende Guy Clark overvliegen.

Tekst: Maurice Dielemans

Publicatiedatum: 01 januari 2004

Die laatste keer dat Townes Van Zandt in Nederland speelde, was een regenachtige novemberavond in 1996. Diep verscholen in zijn versleten regenjas slenterde de getormenteerde zanger langs de grachten van de Utrechtse binnenstad. De lange schaduwen van zijn magere gestalte jaagden argeloze voorbijgangers de stuipen op het lijf. Een paar weken daarna, nadat hij zijn laatste optreden gaf in Londen, overleed deze zonderlinge verschijning op tweeënvijftigjarige leeftijd in het bijzijn van vrienden en familie, wat gezien zijn turbulente leven ironisch mag heten. Net als zijn grootste idool, Hank Williams (1923-1953), stierf hij op een Nieuwjaarsdag. Al in 1978, nadat hij de langspeler Flying Shoes had uitgebracht, was hij al eens zomaar van de aardbodem verdwenen. De manisch-depressieve en toen nog door het grote publiek onbeminde troubadour uit Texas leek voorgoed uitgeput. Ditmaal zorgde de ongezonde levensstijl met teveel drank, drugs en een gokverslaving ervoor dat Townes zich als een kluizenaar terugtrok in een krot ergens in een armoedige buitenwijk van Nashville. Toen hij een dikke tien jaar later terugkeerde met het album At My Window was zijn eerste vrouw gedood door zwervers en waren zijn oudere elpees nog steeds onvindbaar. Tijdens één van de vele optredens stapte Townes Van Zandt wel eens op een fan af, om te vragen of hij misschien wist waar zijn elpees nog te koop waren. Veel later, in de jaren negentig, zwierf hij steeds vaker als een echte straatmuzikant door Europa en de Verenigde Staten van Amerika. Soms landde hij op Schiphol met enkel een gitaarkoffer in zijn hand. Dan stapte hij zomaar in een trein. In één of ander boerengehucht in noorden van het land speelde hij dan voor twintig of dertig mensen. Drie uur later was hij alweer verdwenen, op weg naar een ander gehucht.

In die laatste dagen van zijn leven was de gezondheid van Townes niet zo goed meer. Hoewel hij voor onvergetelijke en hypnotiserende optredens zorgde, stond hij ook vaak met bevende handen op het podium. Tussen de liedjes door vertelde hij steeds weer dezelfde flauwe grappen, zoals hij dat pakweg vijftien jaar geleden ook al deed. De jarenlange verslaving aan de godendrank eiste nu zijn tol. Het resulteerde regelmatig in onhandelbaar gedrag. J.T. Van Zandt, die regelmatig met zijn vader op tournee ging, vertelde in een interview dat Townes vlak voor zijn dood visioenen kreeg van engelen. Op het laatst waren die hallucinaties nog het enige dat hem staande hield op het podium.

In één van de allerlaatste songs die Townes schreef, 'Blaze's Blues'’ van het album No Deeper Blue uit 1995, vertelde hij over een bijzondere gebeurtenis met drinkmaatje Blaze Foley. Onderweg naar een studio, waar ze echter nooit arriveerden, belandde het tweetal laveloos in een hotelkamer. Blaze Foley, die net als Townes natuurlijk stomdronken was, dacht dat hij door Irakezen werd omsingeld, waarna ze de hotelkamer in een oogopslag kort en klein sloegen. Uiteindelijk belandden Townes Van Zandt en Blaze Foley in een gevangeniscel. Net zoals 'Blaze's Blues'’ is het merendeel van het Townes Van Zandts repertoire autobiografisch. In het desolate en symbolische decor van verlaten snelwegen en een uitgestrekt berglandschap handelen de gitzwarte songteksten over de zelfkant van het bestaan, de mislukkingen van deze wereld en de daarbij horende uitzichtloosheid. Wie naar de dubbel-elpee Live at the Old Quarter (Houston, Texas) luistert, wordt al snel bevangen door de doordringende, droevige en levensechte stem van een jonge Townes, met op de achtergrond het geklap van salondeuren, het getik van biljartkeus en het geratel van ventilatoren. In het filosofische 'To Live Is to Fly' werd zijn levensmotto op treffende wijze in een songtitel werd vereeuwigd, maar 'You Are Not Needed Now', dat hij schreef voor Janis Joplin, en hartverscheurende 'Waiting Around to Die' van de titelloze en derde elpee uit 1969 zijn slechts enkele voorbeelden uit het deels macabere oeuvre. Hoewel de songteksten van Townes Van Zandt steeds surrealistischer en wereldvreemder werden, zoals in het abstracte 'The Hole', kroop de pijnlijke en eerlijke betekenis telkens weer omhoog. Je kunt het hitdossier er op na slaan, want terwijl mede-outlaws als Willie Nelson en Merle Haggard vette hits scoorden met zijn 'Pancho and Lefty', Emmylou Harris en Don Williams allebei veel succes hadden met zijn 'If I Needed You' en onder andere Steve Earle, Bob Dylan, Mudhoney, Lyle Lovett en Tindersticks eveneens zijn liedjes coverden, opereerde Townes Van Zandt vrijwel zijn gehele leven in volledige anonimiteit en obscuriteit. Nu wordt Townes Van Zandt door velen vooral gemist.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/townes-van-zandt/townes-van-zandt-to-live-is-to-fly/4882/
Meer Townes Van Zandt op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/townes-van-zandt