• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Valse noten: muzikale onkunde en de wereld van The Shaggs

Het tweede deel van Prof. KindaMuzik sluit naadloos aan op het Outsider dossier. The Shaggs, een bijna wereldvreemd bandje van drie zusjes die onder druk van vader het oefenhok induiken en met een geringe basiskennis de cultklassieker, Philosophy of the World opnemen. Prof. KM legt uit.

Tekst: Caroline O’Meara

Publicatiedatum: 03 januari 1999

The Shaggs werden in 1965 opgericht door Austin Wiggins Jr. (Fremont, New Hampshire) die drie van zijn dochters stimuleerde om een rockband te vormen. Het album dat ze in 1969 opnamen, Philosophy of the World, verdween in de obscuriteit tot het in 1970 ontdekt werd door Terry Adams van NRBQ (The New Rhythm And Blues Quartet). Als je vandaag de dag naar deze plaat luistert kom je er al snel achter dat The Shaggs, ondanks hun goede bedoelingen, weinig kennis van de basisbeginselen van muziek hadden. Voor liefhebbers van niet-mainstream muzikanten (door critici vaak als outsider music bestempeld) is dat gebrek aan kennis juist een kwaliteit die de muziek authentieker maakt dan die van meer professionele bands. Toch zijn er maar weinig journalisten geweest die aan de hand van specifieke details, dieper op de reden zijn ingegaan waarom the Shaggs eigenlijk klinken zoals ze klinken. Hoe waren drie jonge vrouwen uit New England in staat muziek te maken die liefhebbers blijft aantrekken ondanks de vele 'fouten'?

Over outsider music is relatief weinig te vinden op muzikaal educatief gebied. Het boek, Songs in the Key of Z, van producer Irwin Chusid is het eerste werk dat uitgebreid ingaat op het onderwerp. Toch omarmen verschillende kunstvormen outsider kunstenaars al sinds de negentiende eeuw. In tegenstelling tot bijvoorbeeld schilderen of poëzie creëert muziek een ander soort product: de voorstelling. Zoals Christopher Small, schrijver van het boek Music of the Common Tongue waarin hij de relatie tussen slavenmuziek (muziek van Afrikaanse origine) en hedendaagse muziek uitlegt, het zegt: "Muziek is niet statig, het is een activiteit waaraan we deelnemen." Als muziek een activiteit is, kan het alleen gecreëerd worden door interactie met anderen.‘

Velen verkeren in de veronderstelling dat het genre outsider music gedefinieerd kan worden als het geluid van de maker. Een begeleider van een online discussiegroep zegt het als volgt: "Alle vormen van onbekwaam uitgevoerde maar oprechte opnamen kunnen worden gedefinieerd als outsider music. Muziek door geestelijk gestoorden, artiesten die door de muziekindustrie buitengesloten worden, excentriekelingen, zingende beroemdheden en aandoenlijke dwazen."
Maar the Shaggs danken hun levendige status aan hun muziek en Philosophy of the World is al meedere malen opnieuw uitgebracht. In hun biografie is te lezen hoe hun muziek werd gemaakt en de redenen waarom The Shaggs klinken zoals ze klinken. Want feitelijk bevonden The Shaggs zich, als jonge vrouwen in een rockband eind jaren zestig, al vanaf het begin buiten de mainstream.

Hoe werden de Wiggins zusjes nu The Shaggs en hoe namen ze Philosophy of the World op? Ze zijn het er alledrie over eens dat vader Wiggins instrumenteel was voor de oprichting van de band. Hij kocht de instrumenten, forceerde de lange oefensessies en boekte verschillende optredens. Austin Wiggins verwachtte dat zijn dochters beroemd zouden worden en hij was dan ook teleurgesteld door hun uiteindelijke falen. Dot Wiggins: "Dat we uiteindelijk in een studio terechtkwamen was mijn vaders idee. Wij waren er nog lang niet klaar voor." Het is niet duidelijk hoe de muzikale training van de Wiggins zusjes er uit zag. Ze spraken nooit over een leraar maar ze hadden het veelvuldig over hun vader die ze eindeloos liet oefenen. Dorothy en Betty zaten allebei op zang- en gitaarles en Helen kreeg drumles. Hun muziek illustreert dat putten uit een zeer beknopte en formele muzikale training. Helens drumsolo's in 'My Pal Foot Foot' (een liedje over Dots zoekgeraakte kat), bijvoorbeeld, kunnen worden uitgelegd als een serie oefeningen voor een beginnend drummer. Gedurende 'My Pal Foot Foot' slaat ze haar drumstokken tegen de richting van de klok in tegen alle drumvellen van haar kleine drumstel. Daarbij zingen Betty en Dot met een fantastische dictie, wellicht het resultaat van spraaklessen, zeer zeker geen voorwaarde waar rock -'n-roll-zangers en zangeressen aan hoeven te voldoen.

Hoewel de Wiggins zusjes geen getalenteerde muzikanten waren, is die wanklinkende aard van hun geluid geen kwestie van een individueel falen. Het is vooral hun onkunde die goed samenspel in de weg zit. Het schort aan een kundige uitwerking van de basisbeginselen van rock, maat en een constant ritme houden. In 'My Pal Foot Foot' speelt Helen nooit een consistent tempo. Ze lijkt verveeld met de kerntaak van een drummer: zorgen voor een aanhoudend ritme, en ze komt nooit tot het bijhouden van een vier- of achtkwartsmaat, een bekende beginnersfout. Daar komt nog eens bij dat Dots en Betty's goedkope en valse gitaren gedurende de liedjes erg vlak klinken en dat hun vocalen zijn nauwelijks afgestemd op hun gitaargeluid.

Geen van deze kenmerken zijn unieke Shaggs-kenmerken en alleen gebaseerd op deze waarnemingen zijn de Shaggs niet meteen dé prototypes van outsider music. Charles Keil is van mening dat muziek tijdloos en anti-harmonieus moet zijn om op persoonlijk vlak aansprekend en sociaal waardevol te zijn. Wat The Shaggs onderscheidt is het ontbreken van 'eenheid' in hun samenspel. In het opnameproces van 'My Pal Foot Foot' volgde elke zus haar eigen weg en lieten ze zich leiden door hun eigen ideëen over hoe het nummer zou moeten klinken. Hoewel ze dezelfde vocale melodie aanhouden klinkt het niet alsof de zingende zusjes, Dot en Betty, naar elkaar luisteren. Net zoals drummer Helen zich helemaal niet concentreert op wat haar zussen doen. Volgens Dot werkte Helen haar drumstukken afgezonderd van de rest uit, zich niet bezighoudend met de melodie of harmonie van een nummer (dat is relatief gebruikelijk bij het componeren van rocknummers). Dot en Betty zingen vaak gelijktijdig maar op zo'n manier dat hun stemmen teveel de overhand krijgen en hun vocalen eerder botsen dan in elkaar overvloeien. Dat probleem wordt vaak gladgestreken door te zingen in schoolkoren of samen met vrienden. Zo leer je hoe je verschilende vocalen op elkaar af kunt stemmen. Alle nummers op Philosophy of the World zijn door Dot geschreven en allemaal worden ze gekenmerkt door erg simpele melodieën. Daarbij krijgt bijna elke lettergreep een eigen melodie. Doordat ze meestal liedjes bedacht tijdens het gitaarspelen komen de vocale melodieën vaak overeen met de meest simpele gitaarakkoorden.

Ethnomusicoloog Benjamin Brinner is ervan overtuigd dat "interactieve kennis en het talent dat muzikanten gebruiken tijdens het musiceren in groepsverband nauw verband houdt met de basis van andere sociale interacties.” Omdat de Wiggins zusjes zonder enig contact met andere muzikanten bezig waren, waren ze niet in staat om hun spel te verbeteren. Ze hadden een groep muzikanten en gelijkgestemden moeten opzoeken maar dan nog zouden hun karakters ze waarschijnlijk net zo isoleren zijn als van de buitenwereld. De resultaten daarvan kunnen volgens Keil "verstoring door non-participatie" worden genoemd omdat hun samenspel het best omschreven kan worden als een gezamenlijke ontvouwing van hun muzikale beleving.

De liedjes van The Shaggs hinten naar de beperkingen van hun sociale en muzikale wereld. Philosophy of the World is opgenomen na drie jaar van muziekles en geforceerde oefensessies. Dat was de basis waarop de Wiggins zusjes hun muzikale beleving stoelden, instrumentale oefeningen en andere vormen van musiceren die niet perse met samenspel te maken hebben. Geïsoleerd van de buitenwereld konden ze zich niet inlaten met andere muzikanten buiten hun familie en hun liedjes illustreren die isolatie van elkaar en van de wereld eens te meer. Hun muziek gaat hand in hand met hun grootse naïviteit en reflecteert het tragisch einde van al hun commerciële dromen.

Caroline O'Meara is afgestudeerd aan het Departement van Musicologie aan de Universiteit van Californië, Los Angeles. Ze werkt op dit moment aan een dissertatie over muziek, en met name de zogenaamde noisepop en noiserock in New York gedurende de zeventiger en tachtiger jaren. Haar artikelen over populaire muziek zijn te vinden in Popular Music, Baker's Biographical Dictionary of Popular Musicians: Since 1990 en ECHO: A Music-centered Journal.

» click here to read the original version in English

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/the-shaggs/valse-noten-muzikale-onkunde-en-de-wereld-van-the-shaggs/9077/
Meer The Shaggs op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/the-shaggs