• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Syd Barrett: verdwaald in een innerlijk universum

Een verward ego, een dagelijkse portie LSD en de schaduwzijde van een ontluikende sterrenstatus tekenden uiteindelijk de teloorgang van een onbegrepen genie. Het verhaal van Syd Barrett is er een van tragedie en dramatiek. Vereeuwigd in een eerbetoon van 'zijn' Pink Floyd leeft zijn legende nog immer voort. Vandaag werd bekend dat Syd Barrett op 60-jarige leeftijd overleden is.

Tekst: Joris Heemskerk

Publicatiedatum: 11 juli 2006

“Remember when you were young, you shone like the sun
Shine on you crazy diamond
Now there's a look in your eyes, like black holes in the sky
Shine on you crazy diamond
You were caught on the crossfire of childhood and stardom
Blown on the steel breeze
Come on you target for faraway laughter,
Come on you stranger, you legend, you martyr, and shine!”

– ‘Shine On Crazy Diamond’

Een suikerklontje gedrenkt in LSD, de hipste drug van het moment, ligt tijdens een tuinfeestje op Roger ‘Syd’ Barrett te wachten. Twee van zijn vrienden geven het feest als excuus om zoveel mogelijk van hun kameraden in aanraking te laten komen met de nieuwe drug. Het motto ‘samen zullen we alles delen’ viert hoogtij in de flower power-tijd en zijn vrienden kunnen niet wachten om Syd te zien spacen. Twaalf uur lang heeft Syd de tijd van zijn leven. Het zou de eerste keer zijn dat hij opsteeg, er zouden nog vele keren volgen maar Syd daalde nooit meer neer. Verloren in inner space. De legende die hij zelf onbewust creëerde nam zijn vroegste vorm aan en zou hem zijn hele leven blijven volgen, tot op de dag van vandaag. Zijn vriend Nigel Gordon: “Syd was erg in zichzelf gekeerd en bekrompen, dus dachten we dat LSD een goede manier was om zichzelf te uiten. Achteraf denk ik niet dat hij mentaal sterk genoeg was om met de ervaringen om te gaan, hij was erg instabiel. Syd was een simpel mens die ineens met heftige ervaringen te maken kreeg, hij kon er niet mee omgaan.”

Syds Floyd
Zijn eerste stapjes in het muzikale universum komen als zijn vriend Roger Waters hem uitnodigt om in diens band The (Screaming) Abdabs een deun te komen zingen. De band bestaat op dat moment naast bassist Waters uit keyboardspeler Rick Wright en drummer Nick Mason. Naast Barrett wordt ook gitarist Bob Close aan boord gehaald. Het eigenzinnige gedrag van Barrett leidt er echter snel toe dat Close de band gefrustreerd verlaat. Syd wordt de liedjesschrijver en heeft gelijk een andere naam voor ‘zijn’ band klaar staan: The Pink Floyd Sound. Genoemd naar twee van Barretts bluesinspirators, Pink Anderson en Floyd Council. Later wordt The Pink Floyd Sound simpelweg afgekort tot The Pink Floyd, een naam die nog lang door zal dreunen in de muziekhistorie. Barrett pikt gretig de acidrock-geluiden op die vanuit Amerika naar Groot-Brittannië overwaaien en zijn experimenten met verdovende middelen gecombineerd met zijn surrealistische liedjes maken van The Floyd de eerste Engelse psychedelische rockgroep.

In de jaren na zijn eerste ervaringen met LSD geraakt Syd Barrett meer en meer gefascineerd door de overeenkomsten tussen kunst (muziek en schilderen waren zijn grote passies die direct met elkaar in verbinding moesten staan) en drugs. Uren-, dagen-, wekenlang spendeerde hij in zijn appartement. Met een ruime hoeveelheid wiet en hash aan zijn zijde schreef hij aan één stuk liedjes die in een of andere vorm de basis zouden vormen voor het eerste Floyd-album, The Piper at the Gates of Dawn. Een titel die Barrett overigens uit Kenneth Grahams The Wind In The Willows had. Hij leefde bijna in sprookjes en zulke boeken waren voor hem een grote inspiratie. Volgens vrienden was hij er zelfs van overtuigd dat hij Peter Pan enkele malen had ontmoet en zo de ondoorgrondelijke wegen van de natuur had leren kennen. Barrett creëerde zo zijn eigen wereldje waarin hij leefde als een kind, zo simpel mogelijk, zonder complicaties. De dood van zijn vader inspireerde die tocht naar zijn kinderjaren eens te heftiger. De tijd ervoor, vlak voor hij volwassen werd en zijn vader overleed, was de laatste keer dat hij echt gelukkig was.

De weg kwijt
In 1967 tekende The Floyd bij EMI en begonnen ze met de opnames van The Piper at the Gates of Dawn. Het waren roerige opnamesessies. Barrett weigerde ook maar iets twee keer te zingen en hij zonderde zich steeds meer af van de band. De producers en technici vonden het steeds moeilijker om met hem samen te werken. Hij was als een kind; het ene moment vrolijk het andere teneergeslagen en treurig. The Piper at the Gates of Dawn werd goed door de pers ontvangen en er begonnen zich groepjes fans te vormen, al waren er mensen die het niet konden uitstaan dat ze de freaksessies van eerdere optredens nauwelijks terug hoorden. Barrett nam zijn succes vooral in met grote doses geestverruimende middelen. Niet wetende of hij wakker was of droomde groeide hij langzaam uit tot een ster. Hij had er moeite mee de realiteit te onderscheiden van de superlatieven waarin hij werd omschreven en de drugs namen hem steeds meer in beslag. Tijdens een tour door Amerika langs verschillende talkshows speelde hij regelmatig minutenlang slechts één noot. Tijdens een optreden in Pat Boone’s talkshow wist hij iedereen te doen gruwelen door constant zijn ogen naar achteren te rollen. Met opzet of niet, de camera bracht hem geen seconde meer in beeld. Barretts toestand werd steeds minder houdbaar, de anticlimax kwam toen hij voor een optreden in Brighton spoorloos verdwenen was. Om hem te vervangen werd Dave Gilmour gebeld, een oude vriend van Roger Waters.

Ondertussen sleurden de overige bandleden Barrett van psychiater naar psychiater die hem één voor één ongeneeslijk verklaarden. De situatie was uitzichtloos en ondertussen was Dave Gilmour ingelijfd om klaar te staan als Barretts vaste vervanger. Barretts onvoorspelbare en vervreemdende gedrag leidde zelfs eventjes tot een wild plan om Syd de Brian Wilson van Pink Floyd te maken, de liedjesschrijver die niet optreedt. Een leuk idee dat nog geen twee minuten stand hield, de opnames van de volgende plaat begonnen en er moest werk worden verricht. Terwijl de band in de studio Syd-loos zijn draai begon te vinden zat hij zelf urenlang in de foyer van de Abbey Road studio aan zijn gitaar te friemelen, wachtend tot hij naar binnen werd geroepen voor zijn bijdrage. Waters, Gilmour en consorten kozen ervoor het probleem Syd uit de weg te gaan door er simpelweg geen aandacht aan te besteden. Het kwam op een gegeven moment zover dat Barrett gewoon niet geroepen werd om een bijdrage. Toen Syd zich steeds meer teugtrok en de rest in de gaten kreeg dat ze het zonder hem moesten en misschien wel konden rooien, nam Waters de leiding van de band op zich. Barrett wist zich vaak geen raad met de situatie en volgde de band door het hele land in zijn Mini Cooper om Gilmour, zijn oude vriend, uit te maken voor overloper. Terwijl hij zich steeds guitiger laafde aan acid ging de band zonder hem verder met de opnames van A Saucerful of Secrets. Barretts uitbundige ‘Jugband Blues’, het laatste nummer op dat album, was ook meteen het laatste nummer dat Syd Barrett voor Pink Floyd zou schrijven. In de tekst zijn flarden te herkennen die erop wijzen dat, hoe ver hij soms ook heen was, hij zich soms angstig bewust was van zijn trieste situatie:

“It's awfully considerate of
you to think of me here
And I'm most obliged to you
for making it clear that I'm not
here. And I'm wondering who
could be writing this song”

Oh solo-mio
Barrett stond er nu alleen voor. Samen met zijn managers, Peter Jenner en Andrew King, die niet meer in een Syd-loos Pink Floyd geloofden, begon hij met de schetsen voor zijn solo debuut. Maar een brok wandelend high bleek nogal moelijk te produceren, zijn technici moesten hem door de hele studio, tot in het toilet volgen, om een take vol te krijgen. Hij kreeg hulp van niet de minste gastmuzikanten, onder andere Soft Machine-drummer Robert Wyatt, Soft Machine-bassist Hugh Hopper en ook Soft Machine-keyboardspeler Mike Ratledge waren van de partij, evenals zijn spirituele vijand Roger Waters. Het was Dave Gilmour die ervoor zorgde dat Barretts gedrag buiten de privacy van de studio onbesproken bleef. Het deed hem pijn in zijn hart te zien dat Syd niet meer te redden was. Barretts solo debuut, The Madcap Laughs, kwam uit in 1970 en een montere Barrett gaf voluit interviews en deed de nodige promotie voor het album dat zelfs één week in de Britse Top 40 zou staan.

Bloemenjurken en pyama's
Ondanks alle moelijkheden tijdens de opnames bleek het album een schitterend stukje surreële folkmuziek. Snel na de release van The Madcap Laughs begon hij, met Gilmour als producer, aan zijn tweede album, Barrett. De productie van Gilmour zorgde voor een voller en georkestreerder (Floydiaans) geluid maar ondanks momenten van genialiteit (‘Baby Lemonade’, ‘Effervescing Elephant’, ‘It Is Obvious’) werd Barrett totaal niet enthousiast ontvangen en gezien als een lukraak opgenomen rariteit. Of hij het wilde of niet, zijn carrière leek onverhoopt ten einde. Hij trad nog enkele malen op met obscure gezelschappen om niet veel later voorgoed als levende legende het veld te ruimen en zich terug te trekken in zijn huis in Cambridge. Wilde verhalen doen sindsdien, geheel volgens de popetiquette, de ronde. Syd in een bloemenjurk, zijn hoofd kaalgeschoren, Syd in zijn pyama wandelend over straat, Syd die binnenwandelt terwijl Pink Floyd ‘Shine on You Crazy Diamond’ (Floyds ode aan Barrett) aan het opnemen is. Syd, kaal en dik en aangezien als een Hare Krishna-freak op de bruiloft van Dave Gilmour. Zomaar een greep uit de rijkgevulde ‘Ik heb Syd gezien!’-anekdote-hoed.

De legende Barrett is een verhaal dat evenveel gekleurd wordt door zijn eigenzinnige gedrag als door de daadwerkelijke muziek die hij maakte. Wat als hij dat in LSD gedrenkte suikerklontje had laten liggen? Wat als hij gered was door een psychiater die het langer met hem uithield dan twee sessies. Als, als, als. De legende leeft voort al leidt hij zelf een teruggetrokken bestaan als schilder en schrijver in Cambridge. Hij heeft een hele generatie singer-songwriters beïnvloed. Van David Bowie over The Mountain Goats tot Devendra Banhart, allemaal zijn ze beïnvloed door de psychedelische folk van de man die verdwaalde in zijn eigen universum.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/syd-barrett/verdwaald-in-een-innerlijk-universum/9073/
Meer Syd Barrett op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/syd-barrett