• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Summer Darkness 2003

Van vrijdag 15 tot zondag 17 augustus vond in Utrecht het eerste meerdaagse gothic festival van Nederland plaats, Summer Darkness. Natuurlijk ging KindaMuzik een kijkje nemen. We bezochten een aantal optredens en spraken met een paar bands om op die manier de balans op te maken over gothic muziek, de scene in binnen- en buitenland en het festival zelf. En deze keer gaat het artikel over de muziek en niet over de uiterlijkheden van de bezoekers. Iets waar vrijwel alle andere artikelen over gothic in de media in schijnen te vervallen.

Tekst: Martijn van Gessel

Beeld: Hans D. (funprox.com) en Stephan Mehrer

Publicatiedatum: 31 augustus 2003

Het was even schrikken die zaterdagavond in Tivoli bij aanvang van het optreden van de Duitse darkwave band Das Ich. Niet zozeer door het voorkomen van de band maar vooral omdat het zo druk was. Het was moeilijk te plaatsen of de meeste mensen voor Das Ich kwamen, aan het wachten waren op het concert van Wolfsheim dat daarna zou komen, of dat de festivalgangers nergens anders meer heen konden omdat de programma's op de andere twee locaties waren afgelopen. Eigenlijk maakt het ook niet uit. Het was druk bij Das Ich. De dag daarvoor was dat nog wel anders in Tivoli.

In Ekko was het de eerste dag van het festival ook niet overdreven druk, maar de zaal was wel gezellig gevuld. De Belgische industrial bands This Morn' Omina en Sonar speelden. This Morn' Omina maakt volgens bandlid Kika Goedrijk ritual music. De muziek heeft echter duidelijke trance-invloeden. De 3-inch cd Nagash wordt dan ook niet voor niets door goa trance-dj's gedraaid en de band heeft in België het voorprogramma gedaan voor Eat Static. Dat zijn muziek niet makkelijk in een hokje te plaatsen is, betekend voor Mika dat hij goed bezig is. Bij zijn nieuwe label Ant-Zen vindt hij zichzelf een vreemde eend in de bijt tussen de andere, overwegend technoíde acts. Hoe dan ook, live is This Morn' Omina een superstrakke industrial dance-act die zonder probleem het publiek aan het dansen krijgt.

Dit was het tweede optreden van de groep in Nederland en het was deze keer drukker dan vorige keer. Live wordt Mika bijgestaan door mensen die allemaal ook nog met andere, al even interessante bands, bezig zijn. Nikolaas is sinds 2002 vast bij de groep, en speelt naast live (elektronische) percussie in This Morn' Omina ook in de dark ambientgroep Empusae en de goa/industrial dance-act Implant. Daarnaast heben Mika en Nikolaas samen met de laptopman van This Morn' Omina, Tom (live bandlid), het nieuwe Projekt Artic opgericht waarvan binnenkort de eerste release op het Spectre label uitkomt. Mika zelf is verder ook nog actief in de EBM-formatie Nebula H en de industrial act Pow(d)er Pussy, dat hij samen doet met Herman Klapholz van Ah Cama-Sotz.

Sinds de clubhit 'One eYed Man' van de vorige plaat 7 Years of Famine is de populariteit van This Morn' Omina behoorlijk gestegen. De groep maakt al sinds 1996 ritual music. Dat de nieuwe plaat een breder publiek bereikt dan voorheen komt niet doordat de groep andere muziek is gaan maken. De deal met Ant-Zen speelt natuurlijk wel een belangrijke rol. Maar ook denkt Mika dat het komt doordat het publiek er nu meer klaar voor is. "De situatie en de sfeer is nu anders, mensen staan nu meer open voor onze muziek."

De clubhit heeft wel deuren geopend voor de groep; naar het contract met Ant-Zen, bijvoorbeeld. Daarnaast klinkt de muziek misschien iets anders door een betere studio, dito apparatuur en productie. "Ook leer je door te experimenteren nieuwe mogelijkheden ontdekken". Wel is het zo dat het nieuwere materiaal van de This Morn' Omina ritmischer is, waardoor de muziek dansbaarder is geworden.

Live is de groep heel ritmisch ingesteld, digitale industrial beats worden gecombineerd met percussie op djembe of op elektronische drumpads. Dit alles heel strak uitgevoerd met goed gedoseerde, opzwepende en trance-opwekkende deuntjes en geluidseffecten. Intro's worden verkort of overgeslagen en de dreunende beats nemen een belangrijke rol in zonder de rest van de geluiden te overheersen. De nieuwe nummers zoals 'The Immutable Sphere', '(The) Ninth Key' en 'Uraeus' doen het goed live. Maar ook een iets ouder nummer als 'Shiftwind' valt goed bij het publiek. Natuurlijk gaat vrijwel iedereen los vanaf de eerste tonen van 'One eYed Man'.

Na This Morn' Omina is het de beurt aan een levende bijna-legende van de (Belgische) industrialscene. Dirk Ivens treedt namelijk op met zijn industrial/minimal noise-act Sonar. Ondanks de lange staat van dienst in de elektronische muziekscene (vanaf eind jaren zeventig) en zijn vooraanstaande industrial acts The Klinik en Dive is hij een heel gewoon persoon. Dit typeert volgens Mika de Belgische industrialscene. "Het is een hechte vriendenclub waar mensen niet de rockstar gaan uithangen. Dat is in de EBM-scene nog wel eens anders".

Het optreden van Sonar was zoals te verwachten hard en minimaal. De nummers hebben weinig opbouw. Ze zijn echter wel dansbaar, maar alleen voor de echte industrial noise-liefhebber. Om te luisteren en te kijken naar Sonar is bijzonder saai. De twee bandleden staan tegenover elkaar aan knopjes te draaien, waarvan het effect niet altijd duidelijk is voor het publiek.

Tegelijkertijd speelde vrijdag in Tivoli de bands NG-PRO, Mila Mar en Estampie. Mila Mar en Estampie passen wat betreft sfeer (beide rustig en sfeervoll) nog wel een beetje bij elkaar, maar NG-PRO maakt heel andere muziek, waardoor deze combinatie van bands een vreemde keuze was. NG-PRO komt uit Nederland en maakt electro-industrial-dance met de nadruk op dance. Door de strakke programmering van het festival en de vrij grote afstand tussen de verschillende podia werd er een beroep gedaan op de mobiliteit en uithoudingsvermogen van het publiek. De organisatie dwong de festivalgangers hierdoor in grote mate om een keuze te maken tussen één van de locaties. Hoewel een groot deel van het programma thematisch was geprogrammeerd per podium was dit dus niet altijd even duidelijk en goed uitgewerkt. Hierdoor heb ik, en waarschijnlijk meerdere festivalgangers met mij, een deel van het programma gemist. Vrijdag heb ik de optredens van NG-PRO en Mila Mar gelaten voor wat ze waren en ben pas na This Morn' Omina en Sonar naar Tivoli gegaan om het Duitse gezelschap Estampie te bewonderen. Wel heb ik Anke, de zangeres van Mila Mar, even gesproken.

De muziek die Mila Mar maakt is eigenlijk heel poppy en luchtig. Zelf zou Anke de muziek van Mila Mar ook nooit willen definiëren, niet als wave/gothic maar ook niet als een andere afgebakend genre. "In dat geval zou ik kunnen stoppen met muziek maken. Wij maken geen deel uit van een speciale scene. De muziek die we maken is gewoon onze expressie, en deel van ons leven." Wel maakt Anke zich een beetje zorgen over de wave/gothicscene (in Duitsland). "De scene moet zich bewust blijven van haar onafhankelijke achtergrond. Meer en meer wave/gothic klinkt als echte top-40 mainstreammuziek."

Picnic on the Moon, de nieuwe cd van Mila Mar, wordt ondanks het poppy karakter goed ontvangen in de wave/gothicscene. "Er zijn wel mensen die de nieuwe nummers niet zo goed vinden, maar dat vind ik geen probleem. Wij hebben altijd onze eigen stijl gehad - de fans weten dat en dat is ook de reden dat ze van onze muziek houden", aldus Anke.

Mila Mar is eigenlijk een duo, maar voor de nieuwe cd speelden heel wat gastmuzikanten mee in de studio. Hierdoor klinkt het alsof Mila Mar een volledige band is. Live spelen enkele van deze gastmuzikanten mee als vaste begeleidingsband voor de 'Picnic on the Moon tour'. Onder hen bevinden zich leden van de in Duitse populaire folkrockband The Inchtaboptables. Op het podium is Mila Mar dus een echte band met naast zang en synths ook percussie, cello en viool. Ondanks het gebruik van live instrumenten moet de overgang van de popmuziek van Mila Mar naar de ingetogen middeleeuwse muziek van Estampie toch wel vreemd zijn geweest.

Bij aanvang van het Estampie-concert was het niet druk in Tivoli en gedurende het optreden werd het bezoekersaantal er niet hoger op. De oorzaak hiervan was toch vooral de slaapverwekkende podiumvertoning van de band.

Estampie maakt hele mooie maar rustige, akoestische muziek. De liederen en instrumentale nummers zijn interpretaties van middeleeuwse stukken. De groep is al heel lang bezig en de groepsleden zijn stuk voor stuk fantastische muzikanten, en het samenspel is ook nog eens heel goed. Dus eigenlijk is er niet veel mis met deze groep, behalve dat hun muziek wel heel rustig is en de groep geen podiumuitstraling heeft. Het optreden was zeer introvert. De mensen die helemaal vooraan bij het podium stonden, en waarschijnlijk de echte fans waren, werden getrakteerd op een zeer intiem concert. Voor de rest van de bezoekers, voor zover die er nog waren, waren de nummers meer slaapliedjes. Misschien was een kleinere en intiemere zaal (met zachte stoelen) beter geweest voor dit optreden.

Zaterdag was de hoofddag en de enige dag dat er muziek was op drie locaties. Gelukkig was de derde locatie, Tivoli De Helling, heel duidelijk thematisch geprogrammeerd. Het publiek dat niet van metal hield kon zich hierdoor een flinke wandeling besparen.

In Ekko speelden zaterdag de electrobands Namnambul, Say Y, Silent Assault en Terminal Choice. Deze vorm van gothic wordt gekenmerkt door harde, veelal lompe beats, met vervormde stemmen en steeds vaker trendy trance-invloeden. Sommige groepen spelen een hardere en donkerdere variant, genaamd dark electro. De trend tegenwoordig is toch wel dat veel groepen een meer poppy geluid opzoeken. Zo ook de groepen Namnambul en Say Y. Hun muziek doet denken aan '80s electropop zoals Depeche Mode die ooit maakte, maar dan met trance-ondertonen.

Silent Assault maakt een iets hardere en rauwere vorm die daardoor beter onder de noemer dark electro geplaatst kan worden. Live zijn dit soort groepen zelden interessant, omdat alle muziek uit een synthesizer komt en het visuele aspect vaak alleen de zanger is. Say Y brengen onder de noemer erotic electro pop een show met erotische ondertoon... echt interessant kan ik ook die niet noemen.

Een groep die ooit echt dark electro maakte is Terminal Choice. Sinds een paar jaar is deze groep gitaren gaan gebruiken en de muziek is er (daardoor) niet beter op geworden. Live is Terminal Choice een echte rockband inclusief poses van de gitaristen met de ruggen tegen elkaar tijdens het spelen, zoals de Rolling Stones dat doen. Toen het derde nummer aangekondigd werd, getiteld 'Rockstar' hield deze bezoeker het voor gezien. De simplistische muziek en teksten plus de zielige podiumvertoning waren teveel voor me.

Zaterdag was ook de gothicmetaldag in Tivoli De Helling. Daar speelden uit Nederland Trisomy, Morning en als hoofdact natuurlijk Orphanage, en uit Duitsland Bloodflowerz.

Ook in Tivoli speelden zaterdag gothicmetalbands. Net als vrijdag was het programma in Tivoli van zaterdag weer een vreemde combinatie. Naast de gothicmetalacts Elis en Gothminister speelde de Duitse darkwave-topact Das Ich en de synthpopband Wolfsheim. Das Ich gaf zoals altijd een geweldige show weg. De band ziet er op het podium demonisch uit door de vreemde outfits, haardracht en kledij. Ook het industriële decor, de microfoonstandaard en de beweegbare synthstandaards dragen bij aan de donkere en vreemde sfeer.

Door de jaren heen is de muziek van Das Ich meer standaard electro geworden, met duidelijkere ritmes en "gewonere" beats. Toch is de band live best interessant. Ondanks de technische problemen wisten ze het publiek enthousiast te houden met zowel recent materiaal als klassiekers, zoals 'Gottes Tod', 'Unschuld Erde' en natuurlijk de grote clubhit 'Destillat'.

Na Das Ich was het dan eindelijk tijd voor het optreden waar naar mijn mening het hele festival op draaide. De Duitse synthpopact Wolfsheim trad voor het eerst op in Nederland. Het moment had niet veel beter gekozen kunnen worden. Wolfsheim is hip. Ze worden gedraaid op de Nederlandse radio en de nieuwe cd Casting Shadows wordt hier gedistributeerd door De Konkurrent. Hierdoor bereikt de band eindelijk ook in Nederland publiek buiten de wavescene.

De band zelf zegt verrast te zijn door het succes dat ze momenteel buiten Duitsland hebben. In Duitsland verkoopt de band al jaren goed. "Al sinds de eerste plaat (1992) en de hitsingle 'The Sparrows and the Nightingales' bereiken we in Duitsland een bredere groep mensen dan het wavepubliek, maar nu pas gebeurt hetzelfde in andere landen." De interesse van het wave/gothicpubliek voor hun muziek is ook meer toevallig dan iets anders. "We maken gewoon popmuziek", aldus de band.

De laatste single 'Kein Zurück' bereikte in Duitsland de top 4 en de videoclip was op MTV te zien. De platenmaatschappij was blij verrast, want ze zagen deze keuze als eerste single eigenlijk niet zitten. "Het is een rustig en traag nummer, geen vrolijk liedje en in het Duits gezongen. Daarbij kwam dat de clip ook vreemd was, zeker voor MTV-normen." 'Kein Zurück' is de grootste hit van Wolfsheim tot nu toe. Ook over de volgende single is nog het een ander te doen. De band heeft graag zelf de regie in handen en heeft als a-kant voor de nieuwe single eigenlijk een nieuw nummer in gedachten. "We hebben een remix gemaakt van het nummer 'Find You're Gone' en een nieuwe tekst geschreven dus eigenlijk is het een nieuw nummer." De platenmaatschappij weet echter nog niet of het een goed plan is om dit als single uit te brengen.

Wel zijn er plannen voor een compilatie-cd die een overzicht geeft van het oeuvre van Wolfsheim. Dit om de nieuwe luisteraars bekend te maken met het oudere werk van de band. "Het moet geen gewone 'best of' cd worden met één nieuw nummer, daarmee besteel je eigenlijk je fans. De cd moet wel iets speciaals zijn voor zowel oude als nieuwe luisteraars. We weten nog niet precies wat we gaan doen, maar de ideeën zijn er om een dergelijke cd uit te brengen."

Op dit moment heeft de band het echter te druk met het promoten van de nieuwe cd. De afgelopen vier jaar waren heel druk. In eerste instantie wilde de nieuwe cd niet lukken. "Ieder nummer dat we schreven leek op een nummer van de vorige cd 'Spectators'. Dit is natuurlijk niet wat we wilden. Ieder album dat we maken moet anders zijn, er moeten nieuwe ideeën en invloeden inzitten." Het werken met verschillende producers heeft geholpen om het geluid op de nieuwe cd weer anders dan voorheen te laten klinken. "In de studio bestaat Wolfsheim uit drie mensen in plaats van twee. Wij nemen de eindbeslissing maar de producer heeft veel invloed op de muziek."

Live speelde de band zaterdag een groot gedeelte van het optreden met vier mensen. Een drummer en een gitarist werden aan de line-up toegevoegd. Normaal ben ik niet zo weg van elektronische groepen die live ineens met "echte" instrumenten gaan werken, maar deze keer werkte het bijzonder goed. De muzikanten speelden goed samen, als een hechte band. De nieuwe cd werd vrijwel in zijn geheel gespeeld en natuurlijk was er ruimte voor de grote hits zoals 'The Sparrows and the Nightingales', in een soort remixversie, en 'Once in a Lifetime'. Het optreden zat perfect in elkaar en de melancholische en romantische synthpop sloeg goed aan bij het merendeel van het publiek. Jammer dat Nederland zo lang heeft moeten wachten op een optreden van deze band.

Zondag speelde er nog een drietal gothicmetalbands in Tivoli. Als hoofdact speelde Paradise Lost. Deze band kan sinds hun twee album Gothic beschouwd worden als de uitvinders van gothicmetal. Na allerlei experimenten met synthpop en gothrock is er echter niet veel meer van ze over. Verder trad het voorspelbare nieuwe project Epica, van de After Forever-gitarist op, en de eveneens uit Nederland komende band Autumn.

Met deze metalmatinee kwam er een eenzijdig en saai einde aan de eerste editie van Summer Darkness. Vantevoren stond namelijk al vast dat er volgend jaar weer een meerdaags gothic festival in Utrecht zal plaatsvinden, misschien zelfs wel groter.

Hopelijk staat er dan een gevarieerder aanbod aan bands op de podia, zodat alle aspecten van gothicmuziek vertegenwoordigd worden. Dit jaar was er wel erg veel metal. De weinige hoogtepunten This Morn' Omina en Wolfsheim en in iets mindere mate Das Ich (goede show) en Estampie (goede muzikanten), konden van dit eerste meerdaagse gothic evenement geen spetterend feest maken. Er was voor de liefhebber niets te ontdekken en dat terwijl er zoveel muziek gemaakt wordt in de dark underground.

» Met dank aan Funprox voor het gebruik van de foto's.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/summer-darkness/summer-darkness-2003/3883/
Meer Summer Darkness op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/summer-darkness