• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Onvoltooid Verleden Tijd: Spacemen 3 en Spiritualized, oftewel ‘Liefde, haat en overdaad’.

Het geluid van Jason Pierces bands Spacemen 3 en Spiritualized was altijd gebaseerd op sonische overdaad, feedback en bijna orkestrale drones, maar nu hij wat ouder wordt, houdt hij het blijkbaar liever wat rustiger en gaat hij de akoestische toer op. Tijdens De Nachten 2007 stelt Pierce zijn project Spiritualized Acoustic Mainlines voor in de Singel in Antwerpen.

Tekst: Sid Meuris

Publicatiedatum: 15 januari 2007

Wie waren ze?
Begin jaren ’80 ontmoet Pierce op de kunstacademie ene Peter Kember, die op dezelfde dag geboren blijkt: 19 november 1965. Ze zijn geobsedeerd door The Stooges, The Cramps, The Velvet Underground, Suicide en The 13th Floor Elevators. Pierce herdoopt zichzelf tot J. Spaceman; Kember wordt Sonic Boom en in 1982 vormen ze Spacemen 3. Ze nemen beiden gitaar, orgel en zang voor hun rekening; bas wordt verzorgd door Pete ‘Bassman’ Bain en een fluctuerende rij drummers volgt.

Hun eerste officiële release verschijnt in 1986 en er wordt aangenomen dat de tussenliggende jaren gespendeerd zijn met het consumeren van enorme hoeveelheden drugs. Ze zijn echter ook bezig met het scherpstellen van hun geluid en brengen in 1984 een eerste demotape uit: For All the Fucked-Up Children of this World We Give You Spacemen 3. In 1986 verschijnt een tweede tape: Taking Drugs to Make Music to Take Drugs to; een mooie opsomming van hun visie.

De demo’s leveren hen een platencontract met Glass Records op en Sound of Confusion komt later in het jaar uit. Op deze psychedelisch garagerockplaat exorceren ze hun inspiratiebronnen. Ze coveren The Stooges en The 13th Floor Elevators, maar in andere songs zijn reeds sporen aanwezig van de roesverwekkende drones waarmee ze later faam verwerven.

Wat deden ze?
The Perfect Prescription (1987) illustreert een drugstrip van begin tot einde. De meeste nummers klinken hypnotisch, droomachtig en psychedelisch. Spaarzame ritmiek, oorverdovende droneriffs en met opengesperde ogen gedeclameerde teksten vervolledigen het decadente plaatje.

De tegenovergestelde uiteindes van druggebruik – ‘Feel so Good’ tegenover ‘Call the Doctor’ – worden weergegeven, maar ook wie niks gebruikt, kan genieten van de heerlijke melodieën en golvende sfeer. Na te veel touren verlaat Bassman de band. De twee oude vrienden zijn weer op elkaar aangewezen en er ontstaan spanningen.

Het album Playing with Fire volgt in 1989. Boom werkt zijn theorie dat minimalisme eigenlijk maximalisme is verder uit, door zeer sobere songs te schrijven. Pierce verwerkt gospelinvloeden in zijn composities om de zielsverheffende effecten van zijn introspectie te illustreren. De plaat klinkt nog als een geheel, maar toch beginnen de verschillen tussen de twee heren op te vallen.

Sonic Boom brengt een sereen golvende soloplaat uit: Spectrum (1990) – met bijdrages van Pierce. Deze laatste neemt een single op onder de naam Spiritualized: een cover van The Troggs’ ‘Any Way that You Want Me’. Boom is furieus, want eigenlijk wilde hij dat nummer opnemen. Hij kondigt aan dat hij de band verlaat.

De opnames van hun vierde studioalbum zijn dan al begonnen en ze tonen dat ze geen typische junkies zijn, want ze maken het karwei af. Recurring (1991) is een apart geval, want ieder neemt een plaatkant voor zijn rekening en speelt zelfs niet mee in de composities van de ander.

Geïnspireerd door de acid houserage leeft Boom zijn experimentele neigingen helemaal uit, terwijl Pierce zijn exploraties van gospel en blues door een psychedelische filter verderzet. Pierce en Boom spreken op dit moment zelfs niet meer tegen elkaar.

Waarom waren ze zo goed?
Spacemen 3 is één van de weinige bands die echt poëtisch omgaat met heroïneglamour. Ze wentelen zichzelf niet in puberale zelfdestructie, maar benadrukken de innerlijke rust en de zogezegde terugkeer naar de baarmoeder. Of het goddelijke licht dat ze onder invloed zien. Het blijft wat pathetisch, maar het levert mooie muziek op. Hun combinatie van drones met psychedelica en zowel minimale als uitbundige elementen is zeer invloedrijk.

Samen met generatiegenoten als The Jesus & Mary Chain en Loop zijn ze verantwoordelijk voor de shoegazerbands van begin jaren ’90 (Ride, Lush, Slowdive). Ook grensverleggende bands als My Bloody Valentine, Primal Scream en The Boo Radleys zijn beïnvloed door Spacemen 3. Agressievere post-rockers als Mogwai en ook bijvoorbeeld Black Rebel Motorcycle Club en Stereolab hebben het een en ander van hen opgestoken.

Wat gebeurde er toen?
Boom begint twee verschillende projecten. Met Spectrum grijpt hij terug naar zijn garagerockroots en blijft hij relatief dicht bij eenvoudige songstructuren. Daarnaast richt hij Experimental Audio Research (E.A.R.) op, waar hij samen met bijvoorbeeld Kevin Shields (My Bloody Valentine) en Kevin Martin (The Bug) de uiterste grenzen van gitaarlawaai aftast. Hij werkt ook samen met electronicapioniers Silver Apples en ongeveer iedereen die ooit in Spacemen 3 gezeten heeft; behalve Pierce.

Voor Lazer Guided Melodies (1992), het debuutalbum van Spiritualized, lijft Pierce zijn vriendin Kate Radley in als toetseniste. Spacemendrummer Jon Mattock is ook van de partij, maar verder gaat Pierce de opnamestudio als voornaamste instrument beschouwen. Muzikanten komen en gaan.

Ten tijde van de derde langspeler lijkt Spiritualized een redelijk vaste band, maar niet veel later ontslaat Pierce plots iedereen. Ook Radley vertrekt, om in het huwelijk te treden met Richard Ashcroft.

Voor Pure Phase (1995) neemt de nadruk op de ambientsfeer wat af. Individuele nummers kunnen op zichzelf staan en vormen niet enkel een schakel in het algemene hoorspel. Deze evolutie wordt voortgezet op Ladies and Gentlemen, We Are Floating in Space (1997). Deze in een medicijndoosje verpakte cd – mét bijsluiter en doordrukverpakking – vormt een extatische trip vol hoogtes en laagtes; een liefdesverklaring aan de innerlijke rust die je enkel met chemische hulp kan oproepen.

Let it Come down (2001) laat lang op zich wachten. Pierce zingt alle melodieën in een dictafoon en werkt ze dan uit voor een orkest. Er spelen meer dan honderd muzikanten mee en de overdadige arrangementen staan emotionele betrokkenheid van de luisteraar in de weg. Amazing Grace (2003) is in één ruk opgenomen en kaler wat sound betreft, maar het blijft meer van hetzelfde. Pierce slaagt er niet langer in om te verbazen.

Het volgende album, dat ergens in de lente moet verschijnen, heeft hij volledig op een Gibsongitaar geschreven. De songs zouden ook mede door zijn band uitgewerkt zijn. Dat feit en zijn akoestische project openen nieuwe perspectieven voor het Spiritualizedgeluid. Het zal in ieder geval interessant zijn om te zien hoe Pierce zijn sonisch overdadige sound omzet in simpele liedjes.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/spiritualized/onvoltooid-verleden-tijd-spacemen-3-en-spiritualized-oftewel-liefde-haat-en-overdaad/14713/
Meer Spiritualized op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/spiritualized