• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Nasmak: vooruitgang is het sleutelwoord

Voor de huidige generatie muziekliefhebbers heeft Nasmak nooit bestaan. Bands als Franz Ferdinand, Bloc Party en LCD Soundsystem worden in verband gebracht met oudjes als de Talking Heads, Gang of Four en Devo, terwijl het klassieke album 4Our Clicks uit 1982 van de Nuenense band onvermeld blijft. Tijd om daar verandering in te brengen.

Tekst: Rob van Leeuwen

Beeld: Rob van Leeuwen

Publicatiedatum: 12 januari 2006

“The Sex Pistols zongen dat er geen toekomst was, wij proberen er juist een te bouwen,” zo is te lezen op de kaft van Rip It Up And Start Again, het boek van Simon Reynolds waarin hij uitgebreid ingaat op de postpunkjaren 1978-1984. Het is een citaat van Pere Ubu-zanger David Thomas en tegelijkertijd een samenvatting van de algehele instelling van muzikanten in die periode.
In Nederland waren in die tijd ook diverse bands bezig een toekomst op te bouwen. Bands die inmiddels alweer bijna vergeten zijn. De Div, Mecano, Minny Pops, MAM en The Tapes zijn tegenwoordig slechts een voetnoot in de muziekgeschiedenis en worden alleen nog herinnerd door oudere muziekliefhebbers en vergeelde popencyclopedieën. Zo ook de Nuenense band Nasmak, een viertal dat in 1982 het klassieke album 4Our Clicks, een hoogtepunt in de Nederlandse popmuziek, uitbracht.

Met dank aan Nuenen
Het is begin 1979 als bassist Theo van Eenbergen de punkband Nasmaak compleet maakt. “Luister hier maar eens naar,” krijgt hij te horen, en er wordt hem een elpee van de Talking Heads in handen gedrukt. Het is een wel heel erg toepasselijk welkomstcadeau van zijn nieuwe collega’s. Enkele maanden eerder is de Nuenense band opgericht door ex-Common Staircase leden Koen Ankers, Toon Bressers en Joop van Brakel, ex-Flying Spiderz bassist Aad van Vught en zangeres Truus de Groot. Al snel verlaten Van Vught en Ankers de groep, die worden vervangen door Henk Janssen en Van Eenbergen.

De hele band woont in een grote villa en ze repeteert in een verbouwde schuur: het oude kippenhok dat bij de villa hoort. “Het was een anarchistisch, langs elkaar levend zooitje,” zo vertelt gitarist Joop van Brakel (foto links).
Met dank aan de gemeente Nuenen kon de groep 24 uur per dag muziek maken. Toon Bressers: “We hadden een vrijwilligersstatus via de sociale dienst en werden niet gedwongen om te solliciteren.”
Theo van Eenbergen (lachend): “We waren gesubsidieerde fulltime profs. We zaten in een bevoorrechte positie en konden de hele dag door op hun kosten muziek maken. Inderdaad, eigenlijk moet er op onze elpees Met dank aan de gemeente Nuenen staan.”

De naam Nasmaak is ondertussen veranderd in Nasmak en in 1980 verschijnt het debuutalbum Nasmak Plus Instruments/Instruments Plus Nasmak op het label Plurex. John Peel is meteen fan en nodigt de band uit voor een Peel-sessie, waardoor Nasmak de eerste Nederlandse band wordt die deze eer krijgt toebedeeld. Een tournee met de Duitse band D.A.F. maakt het succesvolle jaar compleet. Het volgende jaar begint minder sterk, want Truus de Groot verlaat de groep om samen met onder andere Lee Renaldo (inderdaad, die van Sonic Youth) +Instruments op te richten.

Hoekige ritmiek
Met het vertrek van de zangeres verandert Nasmak van een theatrale punkband in een viertal dat de nadruk legt op hoekige ritmiek. Henk Janssen (foto hieronder) wordt de nieuwe zanger: “Toen Truus vertrok haalden we de synthesizer erbij en zo is die formule ontstaan.” Daarbij bands als Devo en Gang of Four naar de kroon stekend. En niet te vergeten de Talking Heads: “De rare maten en de herhalingen in hun muziek hadden zeker invloed op me,” vertelt Van Eenbergen over de elpee die hij als welkomstcadeau kreeg. “De platen waar ik naar luisterde, probeerde ik niet na te spelen. Ik probeerde er mijn eigen draai aan te geven.”

Geluid als vertrekpunt
Nasmak maakt enkele cassettes en een e.p. samen met +Instruments, maar het resultaat van de nieuwe muzikale richting is pas echt goed te horen op het tweede studioalbum 4Our Clicks. Een album dat goed wordt ontvangen en waarmee ze de landelijke podia platspelen. Muziektijdschrift OOR plaatste het album een aantal jaren geleden op de achtste plaats in de lijst met beste Nederlandse platen aller tijden. Helemaal okselfris klinkt de muziek tegenwoordig niet meer, maar als je door de stoflaag heen hapt, hoor je een inventieve en spannende postpunkband die met gemak de strijd aan kan met internationale concurrenten.

Toon Bressers: “Wij hadden altijd het idee dat je het publiek geen afgemaakte ideeën moet voorschotelen. Ik had toen een hekel aan U2 en Simple Minds, dat was te perfect. We wilden gaten laten vallen, zodat er bij de muziek een verhaal in je eigen hoofd ontstond.” De oud-bandleden zijn ruim twintig jaar later verdeeld over de klassieke status van het album. Vooral Joop van Brakel heeft zo zijn twijfels: “Persoonlijk vind ik de plaat niet gelukt. We waren erg sterk in hypnotiserende optredens en daar had 4our Clicks een afspiegeling van moeten zijn. Pas geleden stond er een interview met Gang of Four in de Volkskrant. Zij hebben hun muziek opnieuw opgenomen. Dat is een grote stap, maar dat vind ik toch een goed idee.”

Over één ding zijn de vier mannen het echter wel eens: hoe klassiek 4Our Clicks volgens anderen ook is, Nasmak was vooral een live-band. Een band die net als hun Engelse en Amerikaanse soortgenoten steeds de volgende stap wilde zetten en niet achteruit keek.
“4Our Clicks was maar een momentopname”, zegt Van Eenbergen, “onze albums waren al gedateerd op het moment dat ze in de winkel lagen.”
Nasmak wilde het liefst na elk tweede optreden een nieuwe set opnemen en verse ideeën op het podium uitwerken. “De plaat was een afsluiting, daarna wilden we iets nieuws doen. Dat was een hoekige instelling, we waren erg tegendraads,” aldus Henk Janssen. Niet dat elk optreden een zinderende ervaring was, want erg goede muzikanten waren ze volgens Van Brakel niet: “Theo was een waanzinnige bassist, Toon was een bijzonder drummer, maar niet bijzonder goed, Henk was wel aardig en ik kon zelf niet normaal gitaar spelen. In die tijd was dat ook niet nodig, je maakte gewoon gekke geluiden in plaats van een blues eruit te peuteren. Mijn motto was altijd: speel ik gitaar of speel ik gitarist?. Er werd in die periode vanuit geluid gedacht. Iedere ingang daarvoor was gerechtvaardigd.”

Vernieuwingsdrang
Alles kon in de jaren tachtig, aldus de oud-bandleden. Punkrock en postpunk waaiden over van Engeland naar het vasteland en beïnvloedde ook de Nasmakkers. “De houding was als zij het kunnen, dan kan iedereen het. Mensen vonden in beperking hun kracht”, zegt Bressers (foto links), “de meeste mensen zijn tegenwoordig op zoek naar muziek die bekend in de oren klinkt. Twintig tot 25 jaar geleden was de drive bij het publiek: we willen iets nieuws, iets wat nergens op lijkt.”

Het was een opwindende tijd volgens Van Brakel: “De vrijheid was onbeperkt, iedereen mocht iets doen, er was totaal geen selectie.” Alles kon, maar niet alles lukte. Zo stond Nasmak nooit op een groot festival als Pinkpop en koos Daniel Miller (toentertijd hoofd van het Mute-label) voor Depeche Mode, ook al had hij interesse getoond in de Nuenense groep.
Van Eenbergen: “Ik was wel trots dat hij aan ons dacht, maar ik vond het niet heel erg dat het niet doorging. Toen de grote maatschappijen wél interesse kregen, ging het fout. Misschien is is het maar goed ook dat het zo gelopen is.”

Nasmak brengt in 1983 nog twee studioalbums uit: Duel en Silhouette, maar geen van beiden kunnen tippen aan de prikkelende hoekigheid van 4Our Clicks. Het gaat vanaf dat moment dan ook bergafwarts met Nasmak. Joop van Brakel verlaat de band net voor de release van Duel en in 1984 is het voor de overige bandleden ook genoeg geweest. De wil om in een band te spelen is verdwenen. Bressers: “Het argument was intern altijd: we willen continu iets nieuws maken.”
Er zat geen vooruitgang meer in de muziek, de rek is eruit en dan geldt een belangrijk gezegde: stilstand is achteruitgang. De band besluit zich op te heffen en zich met andere zaken bezig te gaan houden.

Vooruitgang
Het is nu bijna 25 jaar later en het viertal is evenveel jaren ouder. Henk Janssen werkt tegenwoordig bij het Frits Philips Centrum in Eindhoven. Theo van Eenbergen is bekend geworden als Theo van Rock, reisde de wereld rond met de Rollins Band en is nu onder andere geluidsman bij Voicst. Toon Bressers woont net als de oud-bassist nog steeds in de lichtstad. Samen met Joop van Brakel, die de afgelopen jaren aan veel theaterproducties heeft meegewerkt, en Peter Sijbenga (ex-Deinum) bracht hij eind 2002 onder de naam Dish Hunt een album uit.
Van Brakel: “Het succes van Nasmak verbaasde ons. In de periode van 4Our Clicks schreef ik in mijn dagboek dat ik niet begrijp waar de waardering vandaan kwam. Het had onmiskenbaar magie, maar waar het vandaan kwam?” Echt veel zin om daarover na te denken hebben de vier mannen niet. Ze zijn trots natuurlijk, maar tegelijkertijd houden ze niet allemaal evenveel van terugkijken naar het verleden. Dat is eigenlijk alleen maar logisch: vooruitgang was altijd al het sleutelwoord bij Nasmak. Zoals Van Eenbergen (foto rechts) het zegt: “Iedereen krijgt zijn 15 minutes of fame en die van mij moeten nog komen. Ik kijk liever voor- dan achteruit.”

Foto band: Vincent Kruijt
Foto Joop van Brakel: http://www.avantart.com/dance/joop/

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/nasmak/nasmak-vooruitgang-is-het-sleutelwoord/11701/
Meer Nasmak op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/nasmak