• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

De vrouw van 2013

De vrouw van 2013 is een Nieuw-Zeelandse zangeres die in november haar zeventiende verjaardag vierde. Het verjaardagscadeautje? Een nummer 1-hit in de hitlijsten van het mekka van de pop: de Verenigde Staten.

Tekst: Guido de Greef

Publicatiedatum: 23 december 2013

Eerder dit jaar vochten Miley Cyrus en Katy Perry een strijd uit over wie het langst op 1 in de Billboard Hot 100 zou staan, met respectievelijk 'Wrecking Ball' en 'Roar'. Beiden hadden op dat moment twee weken bovenaan gestaan. Met een week extra zou Cyrus Perry verslaan, wat vooral een symbolische overwinning zou zijn. De zangeressen zelf zullen hebben gedacht in een fittie van het kaliber The Beatles versus The Rolling Stones te zijn beland. Het was dus even schrikken toen ze werden verslagen door ene Ella Maria Lani Yelich-O'Connor, ook wel bekend als Lorde. Een tot vorig jaar nog volslagen onbekend zestienjarig schoolmeisje uit Nieuw-Zeeland, wiens 'Royals' uiteindelijk negen weken bovenaan de belangrijkste Amerikaanse hitlijst zou staan.

Die eerste plaats kwam niet helemaal uit de lucht vallen. 'Royals' had een paar maanden eerder al bovenaan de Billboard Alternative Songs gestaan - Lorde was de eerste zangeres die dat lukte sinds Tracy Bonham in 1996. Maar dat het nog twee maanden duurde voordat ook het grote publiek overstag ging, is opvallend. Ook in Nederland ging de weg naar de top voor Lorde volstrekt geruisloos. 'Royals' bivakkeerde maandenlang in de onderste regionen van de hitlijsten en kreeg bescheiden airplay, om pas begin oktober door te stomen naar de top 10. 'Royals' is niet het type single dat meteen bij een breed publiek aanslaat. Het is een atypische hit, in alles het tegenovergestelde van de overgeproduceerde, lomp klinkende hits van de belangrijkste vrouwelijke popsterren anno 2013: naast Cyrus en Perry ook Lady Gaga, Taylor Swift en Ke$ha.

Sober
Net als op de rest van haar zeer verdienstelijke debuut Pure Heroine is het op 'Royals' Lordes stem die centraal staat op. Zoals ze in een interview in NRC Handelsblad zei: "Het moet sober zijn. Sober, sober." Een boodschap die ze er bij producer Joel Little heeft ingeramd. Little, enkel in Nieuw-Zeeland bekend als producer van electroduo Kids of 88, heeft die boodschap begrepen. De productie op het met ProTools in elkaar geknutselde Pure Heroine is kaal, met droge beats, hand claps, lage synthesizerbassen en zeer spaarzame andere instrumentatie. Het afsluitende 'A World Alone' klinkt nog het meest als een doorsnee popliedje. De enige opsmuk die Lorde en Little zichzelf permitteerden zijn de (soms vele) overdubs van de stem van de Nieuw-Zeelandse.

Dat de stem centraal moet staan, komt doordat Lorde iets wil melden. Op Pure Heroine werpt ze zich nadrukkelijk op als spreekbuis van haar generatie. In geheide hitsingle 'Tennis Court' zingt ze "We're so happy, even when we're smilin' out of fear", in 'Glory and Gore' is het "We gladiate, but I guess we're really fighting ourselves." En in de veelgeciteerde single 'Royals' zingt Lorde over het jetsetleventje van de grote sterren, waar ze zich als jongere uit een anonieme buitenwijk van een al even anonieme Nieuw-Zeelandse stad niet in herkent: "'We aren't caught up in your love affair'."

Leuk, maar dat voortdurend in de wij-vorm praten zou al snel irritatie oproepen, ware het niet dat Lorde bijzonder bijdehand voor de dag komt. Ze noemt Sylvia Plath en Allen Ginsberg als inspiratiebronnen, koketteert met het imago van onverschillig schoolmeisje en grossiert in gortdroge citaten. "Ik ben pas begonnen met het schrijven van liedjes toen ik dertien was", zei ze bijna verontschuldigend in een interview. Om daaraan toe te voegen: "Daarvoor schreef ik korte verhalen." En in een ander interview: "Op mijn vijftiende vond ik mezelf erg cool. Maar nu, op mijn zeventiende, ontdek ik dat er nog veel te ontdekken valt." Haar dwarse citaten onderstreept ze met al even dwars gedrag, zo sloeg ze een aanbod van Katy Perry om samen te toeren gedecideerd af. Thanks, but no thanks.

Tegengeluid
Zulke bijna parmantige wijsneuzerigheid is vragen om een cynische reactie. Natuurlijk kwam die er: Lorde zou, na als twaalfjarige door een grote platenmaatschappij gespot te zijn, zorgvuldig zijn klaargestoomd voor het grote werk. Zo briljant is Pure Heroine trouwens ook weer niet; op de tweede helft begint het album nadrukkelijk te slepen en slaat - hoe ironisch - de verveling toe bij de zoveelste song over verveelde tieners. En zó erg kan Lorde het toch niet hebben, dus gezemel als "We live in cities you'll never see on screen" in 'Team' is wat potsierlijk. Alsof Auckland het einde van de wereld is. Hoe echt is die Lorde eigenlijk? Want ze lijkt wel wat nadrukkelijk leentjebuur te spelen bij Lana Del Rey; iedereen weet hoe echt zij is. Nee, Lorde zou slechts het product van een handige platenbaas zijn.

Maar Pure Heroine berekenend noemen is het wezen van popmuziek ontkennen. Ja, er is zorgvuldig over het plaatje nagedacht, maar popmuziek is per definitie uitgekiend en op maat gemaakt voor het grote publiek. Blijkbaar vertegenwoordigt de zangeres een niche en dan ook nog eens een commercieel interessante niche. Als het publiek liedjes over het van een afstand toekijken op het jetsetleventje blieft, kan het dat krijgen. En Lorde is, als relatieve buitenstaander, de aangewezen zangeres om die te zingen. Het zou lachwekkend zijn als Katy Perry of Miley Cyrus met zulke teksten op de proppen zou komen.

Geeft Lorde een blauwdruk voor de popmuziek van de komende tijd? Dat valt te betwijfelen. De wereld zit niet te wachten op nog tien verveeld zingende en ogende tienermeisjes. Evenmin is het te hopen dat de kale productie van Pure Heroine een-op-een wordt gekopieerd. Maar hoe mooi zou het zijn als artiesten als Rihanna, Lady Gaga, Katy Perry, Taylor Swift en Miley Cyrus het adagium less is more eens in hun oren zouden knopen? Weg met de groteske producties van Lady Gaga's hopeloze draak ARTPOP of de 'bangerz' van Miley Cyrus die een schrijnend gebrek aan muzikaliteit en inhoud moeten maskeren.

Overigens kan Cyrus gerust zijn; na negen weken heroverde ze begin december de eerste plek in de Billboard Hot 100 op de Nieuw-Zeelandse. Maar ze kan twerken tot ze een ons weegt, de vrouw van 2013 is toch echt Lorde.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/lorde/de-vrouw-van-2013/24577/
Meer Lorde op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/lorde