• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Kris Kristofferson: Nothing Left to Lose

Freedom is just another word for nothing left to lose” is zijn bekendste tekstregel. Janis Joplin, Elvis, Johnny Cash, Al Green, Grandaddy, Calexico en duizelingwekkend veel anderen namen zijn songs op. Zijn eigen zeurderige zangstem is de reden dat songschrijver Kris Kristofferson niet het Amerikaanse icoon is geworden dat hij had kunnen zijn. Misschien verandert dat als Kristofferson hoofdgast is op het prestigieuze SXSW festival.

Tekst: Ronald Besemer, Maurice Dielemans en Han Orsel

Publicatiedatum: 23 november 2005

Een mooie uitspraak over Kris Kristofferson luidt: “After Kristofferson, it was possible for a country singer to feel pain because an existential crisis was looming over mankind” (Peter Dogget in Are you Ready for the Country). Zie hem voor je: een grote man met ruige baard in een T-shirtje met te korte mouwen, een verwilderd type. Een rouwdouwer en tegelijkertijd een fijnbesnaarde songschrijver die, beïnvloed door Bob Dylan en de tijdgeest van de jaren zestig, vrijelijk schreef en zong over gevoelens die de countrymuziek vreemd waren.

Sexual healing
Kristofferson, stelt dezelfde Peter Dogget, introduceerde het concept van sexual healing in de countrymuziek. Geen cover van zijn songs waar de seks zo vanaf spat als Al Greens extatische uitvoering van ‘For the Good Times’ op diens plaat Tokyo…Live. Aangekondigd als een country and western-liedje uit de velden rond Nashville, Tennessee, wurmt Green zich door de eerste regels van ‘For the Good Times’ en begint vervolgens een smeekbede aan zijn lief die nog één keer haar hoofd op het kussen naast hem moet leggen. Nog één keertje, om ons te helpen herinneren hoe goed we het hadden, smeekt Green. Greens band jaagt de soulzanger op en hij hallelujaht er op los. Je hoort hem erbij in zijn handen klappen. Als het om seks gaat, zoveel is duidelijk, kun je Al Green wel om een boodschap sturen. En dat in een liedje van Kristofferson, de componist die zelf niet over de stem beschikt om het zo te verwoorden als Al Green kan. Dat is tragisch.

Nieuwe generatie
Kristofferson werd geboren op 22 juni 1936 in Brownsville, Texas. Hij studeerde in Oxford en zong in zijn diensttijd op Duitse militaire bases van de VS. In 1965 verliet hij het leger en trok naar Nashville om het als songschrijver te proberen. Jerry Lee Lewis nam als eerste een nummer van hem op. De periode 1968 tot 1973 geldt als zijn creatieve piek. Louter covers van Kristofferson uit die tijd vullen de prachtige tribute Nothing Left to Lose uit 2002. Een nieuwe generatie van voornamelijk alternative country-acts zoals Richard Buckner, Calexico, Howe Gelb en The Handsome Family eren Kristofferson met eigenzinnige bewerkingen. Wederom wordt duidelijk hoe tijdloos veel van Kristoffersons songs zijn en opnieuw is het tragisch te constateren dat anderen eraan te pas komen om de schoonheid van zijn songs naar boven te halen.

Witte doek
Rond 1970 schreef Kristofferson zijn drie meesterwerkjes die grote hits werden: ‘Me and Bobby McGee’, ‘Sunday Morning Coming Down’ en ‘Help Me Make It through the Night’. Op het witte doek vierde de Texaan successen naast Bob Dylan in Pat Garret and Billy the Kid en naast Barbara Streisand in A Star Is Born. Als muzikant timmerde hij nog eenmaal aan de weg met het gezelschap The Highwaymen (Kristofferson, Johnny Cash, Waylon Jennings en Willie Nelson), waarna hij zich voornamelijk profileerde als politiek activist. Een man van vele rollen dus, deze Kristofferson, succesvol in het bijzijn van andere sterren. En succesvol als songschrijver voor anderen. Vooruitlopend op SXSW 2006 eren wij hem alvast met onze drie favoriete liedjes.

Why Me
Begin jaren negentig ging het gerucht dat een vergeten, oude cowboy een plaat had opgenomen met hardrockproducer Rick Rubin. Johnny Cash was voor mij geen onbekende. Regelmatig plunderde ik de vinylcollectie van mijn vader en kwam ik goedkope elpees tegen met titels als The Very Best of Johnny Cash en Christmas Collection. In die tijd had ik weinig met countrymuziek. Ik herinner me dat het eerste deel van de veelgeprezen American Recordings tussen de wekelijkse stapel cd´s van de fonotheek zat. Als het album niet een eerste plaats in de Moordlijst van de VPRO had behaald, had ik waarschijnlijk niet eens de moeite genomen om die cd eruit te pikken. De mysterieuze hoes sprak me erg aan: een doorleefde man in een zwart gewaad (´Long Black Veil´) die tussen twee honden staat. De duivelse afbeelding vormt een schril contrast met de overwegend religieuze songteksten over boetedoening en vergeving. Hoewel geen enkele song mislukt is, vind ik ‘Why Me Lord?’, een hartverscheurend relaas van duizelingwekkende schoonheid en persoonlijke tragiek, nog steeds een markante track. Het origineel heet kortweg ´Why Me´ en staat op de elpee Jesus Was a Capricorn van Kris Kristofferson.

De tekst is een regelrechte smeekbede tot hogere krachten: “Lord help me Jesus I´ve wasted it / So help me Jesus, You know what I am / Now that I know that I´ve needed you… / So help me Jesus my soul´s in Your Hands”. In de zomer van 1973 haalde Kristofferson er wonderwel de eerste plaats mee in de countryhitlijsten. Het waren andere tijden. In die periode waren zowel Cash als Kristofferson niet van onbesproken gedrag en constant in conflict met hun geweten. Ook nummers als ´Sunday Morning Coming Down’ en ´To Beat the Devil’ handelen over bekering. ´Why Me’ is meer dan een gospelsong. Het nummer gaat over de zijwegen die mensen bewandelen om tot God komen. Hoewel ik zelf niet gelovig ben - ik ben niet eens atheïst - spreekt die thematiek mij aan. Vreemd genoeg zijn het niet de nummers die je bij de altijd blije Evangelische Omroep hoort, anders was ik misschien wel lid geworden. (MD)

Help Me Make It Through The Night
Van de verkoop van twee miljoen exemplaren van één singletje naar totale vergetelheid en een anonieme dood in februari 2005. Wellicht is dit een al te kordate samenvatting van leven en werk van Sammi Smith, maar veel geluk lag er na het kortstondige succes begin jaren zeventig voor haar niet in het verschiet. Hoewel Smith nog enkele fraaie singles uitbracht, waaronder een paar covers van Kristofferson, en tot het einde van de jaren zeventig elpees bleef maken, kon niets wedijveren met haar bewerking van Kristoffersons ‘Help Me Make It through the Night’. Zoals ze zelf ooit zei: “It was like following a Rembrandt with a kindergarten sketch.”
De ironie wil dat de succesrijke plaatjes van Smith eigenlijk allemaal gaan over de godvergeten eenzaamheid die haar later te wachten zou staan. En als iemand van die bittere romantiek mooie countryliedjes weet te maken, is het Kristofferson. De songschrijver, wiens origineel van het kleine melodrama te beluisteren is op zijn debuut Kristofferson, gunde Smith zijn song, voordat anderen er een nog grotere hit van zouden maken. Smiths uitvoering houdt het midden tussen Tammy Wynette en Dusty Springfield in haar Memphis-periode. Het is onvervalste en weelderig gearrangeerde country, gezongen door een vrouw met heel veel soul.
Haal het lint uit mijn haar, laat het op de grond vallen en kom tegen me aan liggen, zingt Smith met onderdrukte tristesse in haar stem. Veel vrolijker gaat het niet worden. “Yesterday is dead and gone / And tomorrow's out of sight / And it's sad to be alone / Help me make it through the night”, verklaart Smith haar motieven. Zoals in haar beste liedjes, verhelpt de aanwezigheid van een ander de eenzaamheid maar nauwelijks. Eenzaamheid is een staat van zijn en Sammi Smith wist dit haarscherp, lang voordat zij er zelf geheel in zou opgaan. (RB)

Sunday Morning Coming Down
‘Sunday Morning Coming Down’ is een van de vele liedjes van Kris Kistofferson die zich in het collectieve geheugen hebben vastgezet. Kristofferson schreef de tekst tijdens één van de dieptepunten in zijn leven. De zinnen hebben generaties muzikanten na hem geïnspireerd en blijven nog altijd inspireren. Het nummer begint met de onvergetelijke woorden: “Well I woke up Sunday morning / With no way to hold my head that didn't hurt / And the beer I had for breakfast wasn't bad / So I had one more for dessert / Then I fumbled through my closet for my clothes / And found my cleanest dirty shirt / An' I shaved my face and combed my hair / An' stumbled down the stairs to meet the day.”
Johnny Cash maakte misschien wel de definitieve versie van de song, maar vlak ook de uitvoering van Lynn Anderson, gemaakt op het hoogtepunt van de Nashville Country, niet uit. Van een jongere generatie bliezen artiesten als Mother Hips en The Handsome Family het nummer nieuw leven in, overigens zonder het wat statige tempo van Kristofferson te veranderen.
De totstandkoming van ‘Sunday Morning Coming Down’ is te mooi om hier niet te vertellen. Eind jaren zestig werkte Kristofferson als conciërge bij Columbia Records in Nashville. Hij woonde in een krot in Nashville en de mensen van Columbia hadden met ontslag gedreigd als hij een liedje probeerde te slijten aan één van hun artiesten. Zijn vrouw en dochter woonden nog in California. Vooral op zondagen voelde de eenzaamheid als een klap met een voorhamer. Kristofferson wilde ‘Sunday Morning Coming Down’ graag aan Johnny Cash laten horen, maar hij kon Cash niet in de studio spreken. Het toeval wilde dat Kristofferson lid was van The National Guard, een soort vrijwilligersleger. Zo kon hij een helikopter gebruiken om op het gazon voor het huis van Johnny Cash te landen en hem een tape met de song te geven.
In 1970 werd ‘Sunday Morning Coming Down’ in de uitvoering van Cash uitgeroepen tot de beste countrysong van dat jaar. Iemand verzuchtte ooit: ”Had Kris nou maar meer songs geschreven en minder geacteerd!” Daar zit een kern van waarheid in. (HO)

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/kris-kristofferson/kris-kristofferson-nothing-left-to-lose/11271/
Meer Kris Kristofferson op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/kris-kristofferson