http://www.kindamuzik.net
ernaast
Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
Jay Dee: stille kracht van de hiphop
Vrijdag 10 februari heeft de hiphopscene een hele belangrijke stille kracht verloren. Jay Dee, ofwel J Dilla, is overleden aan de complicaties van een nieraandoening. De producer, vooral bekend van zijn werk met Slum Village, is 32 jaar oud geworden. Natuurlijk heeft hij veel meer gedaan dan dat. Bij deze zetten we alsnog zijn carrière in de spotlights.
Tekst: Erwin Dekker
Publicatiedatum: 14 februari 2006
Wie was hij?
Jay Dee is ongetwijfeld het meest bekend van zijn werk op de eerst twee albums van Slum Village, beide volumes van Fantastic. Maar hij heeft zoveel meer betekend voor vele artiesten. James Yancey had een enorm talent, maar heeft daar eigenlijk nooit volledig de vruchten van kunnen plukken, doordat hij net te laat doorbrak. Zijn eerste productiewerk voor het ‘grote’ publiek stamt uit 1996, toen ook de eerste single van Slum Village uitkwam. Hij werd meteen herkend als producer die qua geluid in het Native Tongues-kamp paste van onder andere De La Soul en A Tribe Called Quest. Vanaf daar ging het heel hard. Hij werkte mee aan de eerste single van Busta Rhymes en produceerde voor Stakes is High van De La Soul. Hij deed het beste deel van de tweede lp van The Pharcyde, deed remixes voor onder meer Keith Murray en werkte mee aan het debuut van Mad Skillz. En toen was het nog steeds 1996. Maar helaas werd het 1997 en werd de hiphopwereld overgenomen door de bling bling van Puff Daddy en was er opeens geen plaats meer voor het type hiphop waar Jay Dee verliefd op was. Wel blijft hij aan het werk met Slum Village en wordt hij opgenomen in het nog altijd mysterieuze Ummah collectief, waar ook Q-Tip deel van uitmaakte. Maar vanaf dan staat wel vast dat voor Jay Dee geen carrière is weggelegd in de spotlights, en het valt te betwijfelen of hij dat ooit betreurd heeft, want hij was muziekliefhebber voor alles. Hij blijft dan ook tot zijn dood hiphop maken in dezelfde traditie als die van 1996, een traditie die nog wel verschillende keren een opleving beleeft, vaak ontketend door Jay Dee zelf.
Wat deed hij?
Jay Dee was een van de klassieke cratediggers. Aan de basis van zijn beats lagen altijd samples van oude soul of jazzplaten. Hoewel ook houseplaten niet veilig waren, zoals hij liet horen op ‘Raise It Up’ waar hij ‘Extra Dry’ van Thomas Bagalter een compleet eigen twist geeft. Origineel omgaan met samples was de grote kracht van Jay Dee. Ook al pakte hij een sample die al duizend keer was gebruikt, het klonk toch nét weer anders. Tot aan zijn dood is hij bezig geweest met ‘the art of sampling’ zoals ook te horen is op zijn voorlopig laatste plaat Donuts; een album dat laat horen dat het hart van Jay Dee lag bij het produceren. De meeste nummers duren zo’n anderhalve minuut en een rapper is nergens te vinden. Bij de meeste nummers is het zelfs moeilijk voor te stellen dat een rapper nog iets toe kan voegen aan het complete geluid dat Jay Dee creëerde. Maar tegelijkertijd was hij als producer nooit eenzijdig, want ook clubhits als ‘Vivrant Thing’ van Q-Tip komen van zijn hand.
Wat maakte hem zo goed?
De kracht van een producer is altijd moeilijk in woorden te vangen. Laten we beginnen met het vertrouwen dat Q-Tip uitsprak op ‘Hold Tight’ uit 1998:
Hold tight, this is the last time you hear me
I’m out now, this is the last time to cheer me
I’ma leave it in the hands of the Slum now
Take it away from where it comes from now
Het lot van hiphop werd dus figuurlijk in zijn handen gelegd, een onmenselijke last. Zeker als je bedenkt dat deze woorden komen van de voorman van een van de beste groepen die hiphop ooit heeft gekend en dat Jay Dee het alles van Slum Village was. Jay Dee heeft onder die last nooit geleden. Andere bewijzen van zijn talent kan je toch het beste vinden in zijn werk. ‘Runnin’ en ‘Drop’ van The Pharcyde of ‘Stakes is High’ van het gelijknamige De La Soul album, om maar wat hoogtepunten noemen. Bovendien was hij ook verantwoordelijk voor een van Janet Jackson’s grootste succesen: ‘Got ‘Till It’s Gone’. Verder was hij de man achter het complete soloalbum van Q-Tip uit 1999 en deed samen met Madlib het ongelofelijke Champion Sound uit 2004. En als je het over dat album hebt kun je niet over de beste beat van dat album heen: ‘The Red’, een nummer dat ook al voor zijn overlijden op geen enkel hiphopfeestje ontbrak de afgelopen twee jaar. Maar hij was ook de reden dat Common durfde te breken met NO I.D. & Dug Infinite. Iets wat sommigen Common nooit hebben vergeven, maar wat volgens anderen het beste album uit Common’s carrière heeft opgeleverd met Like Water for Chocolate. Daar houdt het nog lang niet bij op. Zo was Jay Dee ook de stille kracht achter de laatste twee albums van A Tribe Called Quest, en heeft hij een experimenteel meesterwerkje afgeleverd op de Beat Generation serie Welcome to Detroit. En een van mijn persoonlijke favorieten is de J-88 EP, waar zijn productiewerk volledig tot zijn recht komt en de rappers duidelijk ondergeschikt zijn. Dat is ook zijn grote kracht. Bij al zijn werk moest alles kloppen met elkaar. De stem kon gewoon een verlengstuk zijn van de muziek en in die zin was Jay Dee een ware producer, in tegenstelling tot de moderne beatmaker.
En de toekomst?
Die zal ons zoals nu al bekend is een postuum album opleveren op het Stones Throw label. Maar natuurlijk zullen uit alle hoeken nog J Dilla beats opduiken, die zullen niet allemaal even spannend zijn. Daarom raad ik iedereen aan om gewoon een keuze te maken uit de hierboven genoemde albums om te genieten van het werk waar J Dilla compleet achterstond. En laten we hopen dat onder andere Madlib, 9th Wonder en vele andere producers ervoor zorgen dat met J Dilla niet ook een manier van muziek maken verloren is gegaan.
http://www.kindamuzik.net/achtergrond/jay-dee/jay-dee-stille-kracht-van-de-hiphop/11924/
Meer J. Dilla op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/jay-dee
Deel dit artikel: