• achtergronden
• DE 7EVEN
• video's
• agenda

• dossiers
• festivals
• columns

ernaast

Nuggets: de ultieme compilatie

Wie wil weten waar de nieuwe lichting garagebandjes de mosterd haalde, moet eerst en vooral Nuggets - Original Artyfacts from the First Psychedelic Era 1965-1968 eens checken; zonder twijfel een van de beste verzamelalbums aller tijden. Generaties garagerockers lieten zich inspireren door deze sublieme bloemlezing van alles wat wild, ruig en lekker schreeuwerig klonk in de jaren zestig.

Tekst: Sid Meuris

Publicatiedatum: 09 december 2010

Eigenlijk ontbreken alleen The Sonics, The Trashmen en misschien The Monks, maar verder is dit album de perfecte introductie tot primair gitaarlawaai. Maar voor de nieuwe generatie garagerockers is het ook niet zo heel belangrijk wie er precies op staan; ze zijn eerder geïnspireerd door de spirit en staren zich niet blind op individuele tracks. Het trainspotters-gehalte van eerdere zogenaamde revival-bewegingen - die nogal bezig waren met het hebben van het juiste kapsel en dito paisley shirt - is verruild voor een eerder postmoderne rücksichtlos-heid. Voor wie toch nog meer wil weten, volgt hier de academische uitleg.

Wat is een nugget?
Hoewel het meestal Lenny Kaye - later gitarist bij de Patti Smith Group - is die met alle eer gaat lopen, is het eigenlijk Elektra-labelbaas Jac Holzman (zie ook: The Doors, The Stooges, MC5) die met het idee kwam aanzetten. Hij had een hoop nummers op tape verzameld van bands die maar één goed nummer hadden uitgebracht en vond dat een leuk concept voor een compilatiealbum. In september 1970 legt hij het idee voor aan Kaye. Hij heeft zelfs al de naam bedacht: Nuggets.

Kaye wil het concept verder uitwerken, maar alleen als hij zijn eigen smaak mag laten prevaleren - Holzman had namelijk nogal poppy bandjes als Little Anthony and the Imperials uitgekozen (bekend van 'Tears on My Pillow'). Hij wil ook een andere titel gebruiken: Rockin' And A-Reelin' USA. Het eerste is voor Holzman geen punt; hij heeft toch zijn persoonlijke tape. Wat betreft de titel houdt hij gelukkig voet bij stuk.

De tracks die Kaye selecteert zijn niet noodzakelijkerwijs superobscuur; het is allemaal muziek die hij als kind op de radio hoorde. In zijn liner notes beschrijft hij een generatie Amerikaanse bands die - geïnspireerd door The Beatles, Rolling Stones en de zogenaamde British Invasion - zijn eigen roots herontdekt. Het was niet langer noodzakelijk om perfect te musiceren; met vier vrienden lawaai maken in een garage kon net zo goed. Doordat het met de economische situatie goed zat, hádden ook veel mensen een garage en konden hun kinderen zich instrumenten veroorloven. Hadden ze een song klaar, dan was het geen heksentoer om die ook effectief uit te brengen (op een klein labeltje) en de kans dat het op zijn minst op de lokale radio gespeeld zou worden, was zelfs niet gering.

Geen wonder dus dat de term punk-rock opduikt in Kayes covertekst. Deze genreaanduiding - naar alle waarschijnlijkheid in 1970 uitgevonden door Creem-journalist Dave Marsh in een review van een ? & the Mysteriansalbum - past perfect, want de muzikanten zijn inderdaad voornamelijk jonge wijsneuzen die denken dat ze wereldverbeterend bezig zijn. Als de '76-'77-generatie later de term punk claimt, wordt voor hun jarenzestigequivalent de naam 'garagerock' uitgevonden. Die past natuurlijk net zo goed en aangezien alle betreffende bands een psychedelische dood gestorven zijn, is er niemand die protesteert.

In tegenstelling tot Holzman kiest Kaye niet enkel bands uit met maar één enkel goed nummer. Sommigen brengen zelfs geweldige albums uit, zoals The Seeds, The 13th Floor Elevators, The Nazz en anderen. Toch zijn ze op dat moment allemaal grotendeels vergeten - iets wat Kaye met één goedgekozen track wil veranderen. Uiteindelijk blijkt Nuggets echter geen enorm verkoopssucces. Kaye had een hele serie voor ogen, maar die komt er dus niet.

Wie lust er nog nuggets?
In de punkperiode - die zogezegd volledig breekt met alles wat oud is - wordt de compilatie herontdekt. Ook voor The Cramps is dit een van de vertrekpunten van hun ontdekkingstocht door de Amerikaanse muzikale onderbuik. Tijdens de garagerockrevival in de eerste helft van de jaren tachtig wordt Nuggets beschouwd als de 'heilige graal'. Ze wordt opnieuw uitgebracht en Rhino Records komt aanzetten met vervolgplaten, weliswaar niet samengesteld door Kaye. Later wordt de compilatie uitgebreid tot een box met vier cd's en in 2001 verschijnt Nuggets II: Original Artyfacts from the British Empire and Beyond, 1964–1969, een internationaal ingestelde compilatie.

Het concept krijgt dan ook navolging: eerst en vooral met de Pebbles-serie en later met reeksen als Rubble, Back from the Grave, Born Bad en Girls in the Garage - vaak opmerkelijke albums, maar de magie van het origineel benaderen ze niet. En ondertussen bestaat er voor ongeveer elk land dat je kan bedenken minstens één verzamelaar met obscure garagebandjes uit de jaren zestig, van Turkije tot Thailand en van Nieuw-Zeeland tot zelfs Nederland.

Uiteraard zijn al die reeksen voornamelijk voer voor verzamelaars en muziek-geeks. Een beetje garagerocker heeft genoeg aan een gitaar en de originele Nuggets-dubbelaar op vinyl.

Wat zit er in zo'n nugget?
Een aantal tracks zijn ondertussen klassiekers geworden en coversgewijs helemaal uitgewoond, maar toch mogen ze niet ontbreken op elk zichzelf respecterend feestje.

'I Had too Much to Dream Last Night' van The Electric Prunes, een bandje uit L.A. dat zich laat ringeloren door hun manager en door producer David Axelrod, die de originele leden één voor één verwijderen waardoor ze na twee albums enkel nog een studioproject zijn.
'Dirty Water' van The Standells, raakte tot nummer 11 in de Billboard Hot 100 ondanks het heftige geluid. Ook 'Sometimes Good Guys Don't Wear White' en 'Try It' van deze door een zingende drummer aangevoerde band klinken lekker ruig, hoewel de bandleden er in oud beeldmateriaal ongelooflijk braaf uitzien.
'Night Time' van The Strangeloves, ook bekend van 'I Want Candy'. Het verhaal achter deze band - drie Australische broers, Miles, Niles en Giles, hadden fortuin gemaakt door een nieuw soort schaap te kweken, waardoor ze zich op hun muziek konden concentreren - bleek later volledig verzonnen te zijn.
'Pushin' Too Hard' van The Seeds, onder leiding van de charismatische Sky Saxon, die later merkwaardig genoeg toetrad tot de muzikale YaHoWha-sekte van Father Yod.
'Moulty' van The Barbarians vertelt het waargebeurde verhaal van hoe hun drummer zijn linkerhand verloor. Met het sarcastische 'Are You a Boy or Are You a Girl' haalden ze uit naar rednecks en andere onverdraagzame elementen.
'You're Gonna Miss Me' van The 13th Floor Elevators, aan wier carriere een einde kwam toen zanger Roky Erickson gearresteerd werd voor drugsbezit. Hij koos er voor om insanity te pleiten, waardoor men hem aan elektroshocks onderwierp. Na tientallen jaren grotendeels in verdwazing te hebben doorgebracht, is hij nu bezig aan een nieuwe comeback.

Achter ongeveer elke Nuggets-track zit zo'n fascinerend verhaal, maar het is hun primaire oer-energie die blijft inspireren.

http://www.kindamuzik.net/achtergrond/garagerock/nuggets-de-ultieme-compilatie/21007/
Meer Garagerock op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/garagerock